BV-vrijstelling ploegenarbeid en Cassatie (bis): is 'hetzelfde' werk identiek of vergelijkbaar? Grondwettelijk Hof opnieuw aan zet

Om toepassing te maken van de BV-vrijstelling voor ploegenarbeid, moeten de opeenvolgende ploegen hetzelfde werk doen qua inhoud en omvang. Maar wat indien de omvang van het werk van de ploegen vergelijkbaar is? Het Grondwettelijk Hof is aan zet om een prejudiciële vraag van het Hof van Cassatie te beantwoorden over een mogelijke schending van het gelijkheidsbeginsel tussen ploegen met dezelfde omvang en die met een vergelijkbare omvang van werk.

BV-vrijstelling ploegenarbeid

Ondernemingen waarin ploegenarbeid wordt verricht kunnen, onder bepaalde voorwaarden, genieten van een vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing (art. 275⁵ WIB 92).

Om in aanmerking te komen voor de vrijstelling moet het werk worden verricht in minstens twee ploegen van minstens twee werknemers. De opeenvolgende ploegen moeten ook hetzelfde werk doen zowel qua inhoud als qua omvang. Verder moeten de ploegen elkaar zonder onderbreking in de loop van de dag opvolgen en mag de overlapping niet meer bedragen dan een vierde van de dagtaak. Tot slot moeten alle werknemers die ploegenarbeid verrichten een ploegenpremie ontvangen.

In fiscale controles is er vaak discussie over de voorwaarde van “hetzelfde werk”.

Buschauffeursarrest

In het buschauffeursarrest stelt het hof van beroep te Antwerpen dat de omvang, gelet op de aard van het werk, in bepaalde omstandigheden nooit identiek kan zijn. Er zou aangetoond moeten worden dat de omvang van het werk dat de ploegen verrichten vergelijkbaar is.

Kenmerkend voor het buschauffeursarrest is dat de omvang van het werk wordt gemeten op basis van de gepresteerde arbeidstijd die door een ploeg dagelijks wordt gewerkt.

In casu oordeelt het hof dat de omvang van het werk verricht door de ochtendploeg en namiddagploeg vergelijkbaar is: de ochtendploeg presteert een half uur minder dan de namiddagploeg.

Daarop stelde de fiscus een Cassatieberoep in tegen het arrest: door te oordelen dat het werk ‘vergelijkbaar’ is (en niet ‘hetzelfde’) zou de wet niet zijn nageleefd. Een verschil in arbeidstijd van 30 minuten zou wel vergelijkbaar zijn, maar niet hetzelfde volgens de fiscus.

Hof van Cassatie stelt prejudiciële vraag aan Grondwettelijk Hof over ‘hetzelfde’

In haar arrest van 31 maart 2023 stelt het Hof van Cassatie dat de toepassingsvoorwaarden van de vrijstelling zo zouden kunnen worden uitgelegd dat de omvang van het werk hetzelfde met zijn en dat een vergelijkbare omvang niet volstaat. In dat geval zouden ondernemingen waarin de ploegen (volgens bandwerk) steeds dezelfde omvang van werk verrichten (zoals in de industriële sector) van de vrijstelling genieten, terwijl ondernemingen waarin de omvang van het werk varieert (andere sectoren) uitgesloten zouden worden van de vrijstelling, volgens het Hof.

Volgens het Hof van Cassatie rijst dan ook de vraag of er voor dit onderscheid een objectieve en redelijke verantwoording bestaat in het licht van de ratio legis van de maatregel en het niet-selectief karakter ervan.

Om die reden legt het Hof van Cassatie de kwestie voor aan het Grondwettelijk Hof. Dat zal moeten oordelen of artikel 275⁵ WIB 92 het gelijkheids- en non-discriminatiebeginsel schendt indien ondernemingen waar de opeenvolgende ploegen hetzelfde werk verrichten kunnen worden beschouwd als ‘onderneming waar ploegenarbeid wordt verricht’, terwijl ondernemingen waarvan de ploegen vergelijkbaar werk qua omvang doen geen ‘onderneming waar ploegenarbeid wordt verricht’ zouden zijn.

Impact: ‘hetzelfde’ synoniem voor ‘vergelijkbaar’?

Hoewel andere omvangscriteria mogelijk zijn, wordt in fiscale controles klassiek het aantal werknemers dat deel uitmaakt van een ploeg als criterium gehanteerd om te bepalen of de omvang van het werk hetzelfde is.

De wet bepaalt niet wat ‘hetzelfde’ inhoudt: Wat is de toegestane afwijking opdat de omvang van het werk nog hetzelfde (of vergelijkbaar) zou zijn?

Indien ‘hetzelfde’ zou betekenen dat de omvang van het werk ‘identiek’ moet zijn, dan ligt mogelijk een schending van het gelijkheidsbeginsel voor.

Eerder stelde het Hof van Cassatie ook al een prejudiciële vraag of het feit dat de opeenvolgende ploegen hetzelfde werk moeten doen qua omvang op ploegniveau, en niet op werknemersniveau, het gelijkheidsbeginsel schendt (zie onze eerder nieuwsbrief hierover).

Gauthier Vandenbossche - Scientific Advisor (gauthier.vandenbossche@tiberghien.com)

Daan Buylaert - Partner (daan.buylaert@tiberghien.com)

Charlotte Meskens - Senior Associate (charlotte.meskens@tiberghien.com)

Kimberley De Plucker - Senior Associate (kimberley.deplucker@tiberghien.com)

Bron: Tiberghien​