De vergrijzing van de bevolking zal de komende 10 jaar versnellen

​De bevolking blijft op lange termijn groeien en migratie blijft hierachter de belangrijkste drijvende kracht. Volgens deze projecties stabiliseert het internationaal migratiesaldo zich op lange termijn op een positief niveau, maar het natuurlijk saldo, d.w.z. geboorten minus sterfgevallen, wordt negatief.

Terwijl de bevolking op arbeidsleeftijd in deze vooruitzichten relatief stabiel blijft, neemt het aantal ouderen toe, in de komende jaren zelfs sterker dan in de voorbije jaren. Als gevolg hiervan zal de afhankelijkheidsratio van ouderen sterk toenemen, wat de vergrijzing van de bevolking bevestigt.

Auteurs: Keiti Kondi, kek@plan.be; Johan Duyck, jd@plan.be; Nicole Fasquelle, nf@plan.be; Hendrik Nevejan, hn@plan.be; Yannick Van den Abbeel, yvda@plan.be

De bevolkingsgroei blijft positief tussen nu en 2070

De bevolkingsgroei van een land is het nettoresultaat van de instroom (geboorten en immigraties) en de uitstroom (sterfgevallen en emigraties) van de bevolking. De bevolking blijft tussen nu en 2070 groeien, maar het aantal extra inwoners is gemiddeld lager dan in de afgelopen twintig jaar. In 2070, zou België 12,9 miljoen inwoners tellen tegen 11,7 miljoen in 2024.

Het internationaal migratiesaldo blijft de drijvende kracht achter de bevolkingsgroei

De bevolkingsgroei is de som van het natuurlijk saldo en het internationaal migratiesaldo. Dat laatste is het verschil tussen de totale internationale immigratie (instroom op het grondgebied) en de totale internationale emigratie (uitstroom). Vanaf het midden van de jaren 2030 tot 2070 blijft het relatief stabiel op ongeveer 30 000 personen per jaar. Het natuurlijk saldo is het verschil tussen het aantal geboorten en het aantal overlijdens. Dat saldo wordt negatief vanaf het einde van de jaren 2030. Vanaf 2038 zal alleen het internationale migratiesaldo zorgen voor een positieve groei van het aantal inwoners in België.

De componenten van het internationaal migratiesaldo: immigratie en emigratie

Op lange termijn loopt de immigratie op tot 165 000 personen per jaar en de emigratie tot 134 000.

De immigratiestromen in de projectie worden voornamelijk gestimuleerd door de demografische groei in landen buiten de EU (derde landen). De immigratie uit de oude EU-lidstaten (EU - OLD) blijft relatief stabiel, terwijl de immigratie uit de nieuwe EU-lidstaten (EU - NEW) afneemt tot 2070.

Oekraïense vluchtelingen zouden België geleidelijk verlaten vanaf 2026

De komst van de Oekraïense vluchtelingen in 2022-2024 beïnvloedt de immigratie en emigratie. Deze vluchtelingen genieten momenteel tijdelijke bescherming tot maart 2026. Het is niet eenvoudig een hypothese op te stellen over de verblijfsduur van die migranten. Het jaar waarin Oekraïense vluchtelingen naar Oekraïne zouden terugkeren, hangt af van de duur van de tijdelijke bescherming en hun intenties om terug te keren, die respectievelijk afhangen van de duur van het conflict en de heropbouw na de oorlog. In deze vooruitzichten gaan we ervan uit dat de Oekraïners vanaf 2026 België geleidelijk zullen verlaten. Tegen 2030 zal hun emigratiegraad uit België gelijk zijn aan die van andere nationaliteiten.

Het vruchtbaarheidscijfer op lange termijn bedraagt 1,6 kinderen per vrouw

Het aantal geboorten daalt sinds 2010. Het gemiddeld aantal kinderen per vrouw bedraagt 1,46 in 2024. Vanaf het midden van de jaren 2030 zal het gemiddelde aantal kinderen per vrouw zich stabiliseren op ongeveer 1,6.

Deze hypothese, bepaald op regionaal niveau, is voor de middellange termijn (2035) gebaseerd op het ReNaissance-model (Universiteit Antwerpen)(This hyperlink opens a new window) en voor de lange termijn op de adviezen van experten. Het gebruik van het ReNaissance-model wordt gerechtvaardigd door de mogelijkheid om de reproductieve geschiedenis van vrouwen (het aantal reeds geboren kinderen, het tijdsinterval tussen geboortes, en de leeftijd van de moeder bij de geboorte) die momenteel deel uitmaken van de populatie in de projectie op te nemen.

Stijging van de levensverwachting bij de geboorte en de vergrijzing van de bevolking

In 2070 bereikt de levensverwachting bij de geboorte 89,8 jaar voor vrouwen en 88,1 jaar voor mannen. Deze evolutie roept ook belangrijke vragen op over de gevolgen van de vergrijzing. De ontwikkeling van de bevolking per leeftijdsgroep is daarom cruciaal om de demografische dynamiek van een samenleving te begrijpen.

Terwijl de bevolking van 0-17 jaar en van 18-66 jaar in projectie relatief stabiel blijft, groeit de bevolking van 67 jaar en ouder, in de komende jaren zelfs sterker dan in de voorbije jaren. Als gevolg hiervan neemt de afhankelijkheidsratio, die de verhouding weergeeft van de bevolking van 67 jaar en ouder ten opzichte van de bevolking op arbeidsleeftijd, ook sterk toe. Als er in 2024 voor elke 100 inwoners van 18 tot 66 jaar 28 personen van 67 jaar en ouder waren, zal dit aantal stijgen tot 37 in 2040 en 43 in 2070.

Regionale bevolkingsprojecties

Brussels Hoofdstedelijk Gewest - In de projectieperiode wordt het gewest geconfronteerd met een negatieve bevolkingsgroei. Hoewel het internationaal migratiesaldo en het natuurlijk saldo positief zijn, volstaan ze niet om de uitstroom naar de twee andere gewesten te compenseren. In 2070 bedraagt het aantal inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1,198 miljoen, tegenover 1,250 miljoen in 2024.

Vlaams Gewest - De bevolking blijft groeien over de volledige projectieperiode dankzij de interne en internationale migratiesaldi, die stabiel en positief blijven, terwijl het natuurlijk saldo negatief blijft over de volledige projectieperiode. Tegen 2070 zal het gewest 8,013 miljoen inwoners tellen, tegenover 6,822 miljoen in 2024.

Waals Gewest - De bevolkingsgroei neemt af in projectie en is vanaf 2047 zelfs negatief door het natuurlijk saldo dat erg negatief wordt, toe te schrijven aan een stijgend aantal sterfgevallen (tot 2057), als gevolg van de vergrijzing, en een dalend aantal geboorten (vanaf 2038) De migratiestromen, zowel extern als intern, blijven positief en stabiliseren zich in de projectie. In 2070 telt het Waals Gewest ongeveer 3,740 miljoen inwoners, tegenover 3,692 miljoen in 2024.

Gemiddeld worden huishoudens steeds kleiner

De huishoudensgrootte daalt van gemiddeld 2,2 personen per huishouden in 2024 tot 2,1 personen in 2070. Deze demografische evolutie weerspiegelt veranderingen die onder meer toe te schrijven zijn aan de vergrijzing van de bevolking, maatschappelijke veranderingen en verstedelijking.

Het Federaal Planbureau publiceert jaarlijks in samenwerking met Statbel demografische vooruitzichten (bevolking en huishoudens) voor België.

Deze vooruitzichten werden opgesteld voor het einde van de onderhandelingen over de vorming van de nieuwe federale regering en houden dus geen rekening met de mogelijke effecten van de maatregelen die in het regeerakkoord worden vermeld.

De demografische vooruitzichten worden gebruikt in verschillende projecties van het FPB, met name de Economische begroting, de nationale en regionale economische vooruitzichten op middellange termijn en de projectie van de budgettaire kosten van de vergrijzing en het armoederisico op lange termijn. Zij vormen ook de basis voor de vooruitzichten van de transportvraag en de energievooruitzichten.