Een Clean Industrial Deal voor concurrentievermogen en decarbonisatie in de EU

Temps de lecture: 8 min |2 maart 2025 à 05:00

Op 26 februari 2025 presenteert de Commissie de Clean Industrial Deal, een doortastend bedrijfsplan om het concurrentievermogen en de veerkracht van onze industrie te ondersteunen. De deal zal de decarbonisatie versnellen en tegelijkertijd de toekomst van productie in Europa veiligstellen.

In het licht van de hoge energiekosten en de hevige en vaak oneerlijke wereldwijde concurrentie hebben onze industrieën dringend steun nodig. In deze deal wordt decarbonisatie een krachtige aanjager van groei voor Europese industrieën. Dit kader kan het concurrentievermogen stimuleren, aangezien het bedrijven en investeerders zekerheid en voorspelbaarheid biedt dat Europa zich blijft inzetten om tegen 2050 een koolstofvrije economie te worden.

Openingstoespraak van voorzitter Von der Leyen over de Clean Industrial Deal tijdens de Europese Industrietop

De Commissie neemt ook maatregelen om ons regelgevingsklimaat efficiënter te maken en tegelijkertijd de bureaucratische belemmeringen voor bedrijven weg te nemen. De maatregelen van vandaag zijn het resultaat van de actieve betrokkenheid van toonaangevende figuren uit de Europese industrie, sociale partners en het maatschappelijk middenveld in het kader van de Verklaring van Antwerpen voor een Europese industriële deal en de dialogen voor een schone transitie van de Europese Commissie.

Europa is niet alleen een continent van industriële innovatie, maar ook een continent van industriële productie. De vraag naar schone producten is echter vertraagd en sommige investeringen zijn naar andere regio’s verschoven. We weten dat er nog steeds te veel obstakels zijn die onze Europese bedrijven in de weg staan, zoals hoge energieprijzen en buitensporige regeldruk. De Clean Industrial Deal heeft tot doel de hindernissen die onze bedrijven nog steeds tegenhouden, weg te werken en een duidelijke businesscase voor Europa te maken.

Voorzitter Ursula von der Leyen

Vandaag maakt Europa een doortastende businesscase voor decarbonisatie als aanjager van welvaart, groei en veerkracht. Door ons in te zetten voor de verwezenlijking van de klimaatdoelstellingen van de Green Deal, bereiden we een duurzame toekomst voor. Ons plan zorgt voor de stabiliteit en het vertrouwen waar investeerders nood aan hebben, om kapitaal te ontsluiten, de markten voor schone technologie uit te breiden, energie toegankelijker te maken en te zorgen voor een eerlijk, concurrerend landschap waarin bedrijven kunnen gedijen. Maar het gaat ook om mensen. Deze strategie is bedoeld om banen te scheppen, vaardigheden te ontwikkelen en kansen te creëren voor alle Europeanen.

Teresa Ribera, uitvoerend vicevoorzitter voor een Schone, Rechtvaardige en Concurrerende Transitie

Vandaag versnelt Europa zijn dubbele decarbonisatie en herindustrialisering. Dit pact heeft tot doel Europa te positioneren als wereldleider in schone industrieën, van het stimuleren van onze productie “made-in-Europe” tot het opvoeren van de regelgevende en financiële steun voor onze meest strategische industriële toeleveringsketens. Het waarborgt ook ons unieke Europese model van decarbonisatie, niet alleen als milieudoelstelling, maar ook als onze strategie voor economische groei.

Stéphane Séjourné, uitvoerend vicevoorzitter voor Welvaart en Industriële Strategie

Europa moet schoner, concurrerender en zelfvoorzienender zijn. De Clean Industrial Deal is ons bedrijfsplan: een decarbonisatiestrategie die Europa herindustrialiseert, het concurrentievermogen stimuleert en de strategische onafhankelijkheid stimuleert. We hebben een plan en stellen dat vandaag in werking om te zorgen voor een welvarende Europese toekomst.
Wopke Hoekstra, commissaris voor Klimaat, Nettonul en Schone Groei

Een bedrijfsplan voor decarbonisatie, herindustrialisering en innovatie

De deal is voornamelijk gericht op twee nauw met elkaar verbonden sectoren: energie-intensieve industrieën en schone technologie:

i) energie-intensieve industrieën, aangezien zij dringend steun nodig hebben om koolstofvrij te worden en te elektrificeren. De sector wordt geconfronteerd met hoge energiekosten, oneerlijke wereldwijde concurrentie en complexe regelgeving, die zijn concurrentievermogen schaden; ii) schone technologie staat centraal in toekomstig concurrentievermogen en groei en is van cruciaal belang voor industriële transformatie. Ook circulariteit is een centraal element van de deal, aangezien we de beperkte hulpbronnen van de EU zo goed mogelijk moeten gebruiken en de overmatige afhankelijkheid van grondstoffenleveranciers uit derde landen moeten verminderen.

De deal bevat maatregelen ter versterking van de hele waardeketen en dient als kader om maatregelen op specifieke sectoren af te stemmen. De Commissie zal in maart een actieplan voor de automobielindustrie en in het voorjaar een actieplan inzake staal en metalen presenteren. Andere acties op maat van de chemische en schone technologie-industrie zijn gepland.

In de mededeling van vandaag worden business drivers voor het welslagen van de sector in de EU in kaart gebracht:

Lagere energiekosten

Betaalbare energie is de basis van het concurrentievermogen. Daarom heeft de Commissie vandaag een actieplan voor betaalbare energie aangenomen om de energierekeningen voor industrieën, bedrijven en huishoudens te verlagen. Deze regelgeving zal de uitrol van schone energie versnellen, elektrificatie versnellen, onze interne energiemarkt voltooien met fysieke interconnecties, energie efficiënter gebruiken en de afhankelijkheid van ingevoerde fossiele brandstoffen verminderen.

De vraag naar schone producten stimuleren

De wetgeving inzake een versnelling van industriële decarbonisatie zal de vraag naar in de EU vervaardigde schone producten doen toenemen door criteria inzake duurzaamheid, veerkracht en productie in Europa in openbare en particuliere aanbestedingen in te voeren. Met de herziening van het kader voor overheidsopdrachten in 2026 zal de Commissie criteria inzake duurzaamheid, veerkracht en Europese voorkeuren bij overheidsopdrachten voor strategische sectoren invoeren.

De wetgeving inzake een versnelling van industriële decarbonisatie zal ook een vrijwillig label voor koolstofintensiteit voor industriële producten introduceren, te beginnen met staal in 2025, gevolgd door cement. De Commissie zal de koolstofboekingsmethoden vereenvoudigen en harmoniseren. Deze labels zullen consumenten informeren en fabrikanten voordeel laten halen uit hun decarbonisatie-inspanningen.

Financiering van de schone transitie

Op korte termijn zal de Clean Industrial Deal ruim 100 miljard EUR mobiliseren om in de EU geproduceerde schone productie te ondersteunen. Dit bedrag omvat nog 1 miljard EUR aan garanties in het kader van het huidige MFK.

De Commissie zal:

een nieuw kader voor staatssteun in het kader van de Clean Industrial Deal goedkeuren. Dat zal een vereenvoudigde en snellere goedkeuring van staatssteunmaatregelen voor de uitrol van hernieuwbare energie mogelijk maken, industriële decarbonisatie uitrollen en zorgen voor voldoende productiecapaciteit voor schone technologie;
het innovatiefonds versterken en een bank voor industriële decarbonisatievoorstellen, die streeft naar 100 miljard EUR aan financiering, op basis van de beschikbare middelen in het innovatiefonds, aanvullende inkomsten uit delen van het ETS en de herziening van InvestEU;
de InvestEU-verordening wijzigen om de risicodragende capaciteit van InvestEU te vergroten. Dit zal tot 50 miljard EUR aanvullende particuliere en publieke investeringen mobiliseren voor onder meer schone technologie, schone mobiliteit en afvalvermindering.

De Europese Investeringsbank (EIB)-groep zal een aantal concrete nieuwe financieringsinstrumenten lanceren om de Clean Industrial Deal te ondersteunen: i) een “Grids manufacturing package” om tegengaranties en andere risicoverminderende steun te bieden aan fabrikanten van netcomponenten; ii) een gezamenlijk proefprogramma van de Europese Commissie en de EIB voor tegengaranties voor stroomafnameovereenkomsten door kmo's en energie-intensieve industrieën en iii) een CleanTech-garantiefaciliteit in het kader van het door InvestEU aangedreven programma TechEU.

Circulariteit en toegang tot materialen

Kritieke grondstoffen zijn van cruciaal belang voor onze industrie. De EU moet daarom de toegang tot dergelijke materialen waarborgen en de blootstelling aan onbetrouwbare leveranciers verminderen. Tegelijkertijd helpt het centraal stellen van circulariteit in onze decarbonisatiestrategie de beperkte middelen van de EU te maximaliseren. De Commissie zal daarom:

een mechanisme opzetten waarmee Europese bedrijven hun vraag naar kritieke grondstoffen kunnen bundelen;
een EU-centrum voor kritieke grondstoffen opzetten om namens geïnteresseerde bedrijven gezamenlijk grondstoffen te kopen. Gezamenlijke aankopen leveren schaalvoordelen op en bieden meer mogelijkheden om te onderhandelen over betere prijzen en voorwaarden;
in 2026 wetgeving op het gebied van circulaire economie goedkeuren om de circulaire transitie te versnellen en ervoor te zorgen dat schaarse materialen efficiënt worden gebruikt en hergebruikt, onze mondiale afhankelijkheid wordt verminderd en hoogwaardige banen worden gecreëerd. Het doel is dat tegen 2030 24 % van de materialen circulair is.

Wereldwijd optreden

De EU heeft meer dan ooit betrouwbare mondiale partners nodig. Aanvullend op lopende en nieuwe handelsovereenkomsten zal de Commissie binnenkort de eerste partnerschappen voor schone handel en investeringen lanceren, die de toeleveringsketens zullen diversifiëren en wederzijds voordelige overeenkomsten zullen opleveren. Tegelijkertijd zal de Commissie nog daadkrachtiger optreden om onze industrieën te beschermen tegen oneerlijke wereldwijde concurrentie en overcapaciteit door middel van een reeks handelsbeschermingsinstrumenten en andere instrumenten. De Commissie zal ook het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie (CBAM) vereenvoudigen en versterken.

Toegang tot geschoolde arbeidskrachten garanderen

Voor de transformatie van onze industrie zijn geschoolde mensen en toptalenten nodig. De Commissie zal een vaardigheidsunie tot stand brengen waarin wordt geïnvesteerd in werknemers, vaardigheden worden ontwikkeld en hoogwaardige banen worden gecreëerd. Met tot 90 miljoen EUR uit Erasmus+ zal de deal de sectorale vaardigheden voor strategische industrieën in verband met de Clean Industrial Deal helpen versterken. De deal ondersteunt ook hoogwaardige banen, bevordert sociale voorwaarden en biedt werknemers bij transities verdere ondersteuning.

Achtergrond

In haar politieke beleidslijnen (2024-2029) kondigde voorzitter Von der Leyen aan van een Clean Industrial Deal binnen de eerste 100 dagen een prioriteit te maken van het mandaat van de Commissie om het concurrentievermogen en de welvaart in de EU te waarborgen.

De Clean Industrial Deal bouwt voort op de actieve betrokkenheid van toonaangevende figuren uit de Europese industrie, sociale partners en het maatschappelijk middenveld in het kader van de Verklaring van Antwerpen voor een Europese industriële deal en de dialogen voor een schone transitie.