EU zet zich in voor doelstellingen om alle verontreiniging tegen 2030 tot nul terug te dringen, maar er is meer actie nodig

Op 3 maart 2025 heeft de Commissie en het Europees Milieuagentschap (EEA) het tweede verslag over de monitoring van en de vooruitzichten voor nulverontreiniginggepubliceerd, waarin een overzicht wordt gegeven van de werkzaamheden van de EU om de streefcijfers voor nulverontreiniging voor 2030 te halen. De Commissie heeft ook haar vierde verslag over de vooruitzichten voor schone lucht gepubliceerd.

Knelpunten

Uit de verslagen blijkt dat het EU-beleid heeft bijgedragen tot de vermindering van luchtverontreiniging, het gebruik van pesticiden en plastic zwerfvuil op zee. De verontreinigingsniveaus zijn echter nog steeds te hoog, met name als gevolg van schadelijk lawaai, het vrijkomen van microplastics in het milieu, verontreiniging door nutriënten en afvalproductie. Volgens de verslagen is er in de EU veel krachtiger actie nodig om haar doelstellingen voor de vermindering van de verontreiniging tegen 2030 te halen.

De beginselen van nulverontreiniging moeten worden geïntegreerd in alle beleidsmaatregelen en inspanningen op alle niveaus om verdere vooruitgang te waarborgen. In dit verband zal de bevordering van de circulaire economie van de EUbijdragen tot een vermindering van het verbruik van hulpbronnen en derhalve de druk op ecosystemen en de menselijke gezondheid verlichten. Tot slot zullen maatregelen om de verontreiniging tot nul terug te dringen, met name via het actieplan om de verontreiniging tot nul terug te dringen, de duurzame transitie van de economie van de EU ondersteunen en haar concurrerender maken.

Vooruitgang in de richting van de doelstellingen voor 2030, maar de verontreinigingsniveaus blijven te hoog

Hoewel de vooruitgang in de richting van de zes streefcijfers voor “nulverontreiniging” gemengd blijft, neemt de verontreiniging door zwerfvuil op zee, pesticiden en antimicrobiële stoffen af, volgens het verslag over monitoring en vooruitzichten om de verontreiniging tot nul terug te dringen. De luchtkwaliteit is ook in heel Europa verbeterd, ondersteund door ontwikkelingen in de regelgeving en emissiereducties, wat heeft geleid tot een aanzienlijke daling van het aantal vroegtijdige sterfgevallen. Toch blijft het aantal doden door vervuilde lucht te hoog. Bovendien blijft de aanhoudende vervuiling, met name door ammoniak en stikstofoxiden, een bedreiging vormen voor de ecosystemen van de EU. Dit wordt herhaald in het vierde verslag over de vooruitzichten voor schone lucht, waarin wordt benadrukt dat de emissies van luchtverontreinigende stoffen in de EU weliswaar blijven dalen, maar dat de luchtkwaliteit een ernstig risico vormt voor de gezondheid en de ecosysteemkwaliteit in de EU. Uit beide verslagen blijkt dat er meer actie nodig is om de luchtverontreiniging verder terug te dringen.

In het rapport Zero Pollution Monitoring and Outlook wordt ook vastgesteld dat de verontreinigingsniveaus door schadelijk lawaai, microplastics, nutriënten en afval te hoog blijven. Wat geluidshinder betreft, zijn meer inspanningen nodig, met name in stedelijke gebieden, om het aantal mensen dat chronisch wordt gestoord door verkeerslawaai te verminderen. Wat microplastics betreft, zijn verdere maatregelen nodig om deze bron van verontreiniging aan te pakken. Bovendien zijn de nutriëntenverliezen grotendeels onveranderd gebleven, met name als gevolg van de aanhoudende uitdagingen van afvloeiing uit de landbouw en het gebruik van meststoffen. Wat afval betreft, zijn ook meer inspanningen nodig, aangezien de afvalproductie in de EU blijft toenemen. Uit het verslag blijkt duidelijk dat er meer actie nodig is om de ambitie van de EU om alle verontreiniging tot nul terug te dringen, te verwezenlijken. Volledige uitvoering en handhaving van de EU-milieuwetgeving is daarom van cruciaal belang om de streefcijfers voor nulverontreiniging voor 2030 te halen, zoals uiteengezet in het actieplan om alle verontreiniging tot nul terug te brengen.

Op wetgevingsgebied heeft de EU al stappen ondernomen met de herzieningen van de richtlijn inzake industriële emissies, de richtlijn luchtkwaliteit, de richtlijn inzake de behandeling van stedelijk afvalwater, de kaderrichtlijn afvalstoffen, de kaderrichtlijn wateren de kwikverordening. De nieuwe verordening inzake natuurherstel zal ook bijdragen tot een verdere vermindering van de verontreinigingsdruk op ecosystemen en tot een grotere algehele veerkracht van ecosystemen. Om de verontreiniging door microplastics aan te pakken, heeft de Commissie in 2023 een voorstel ingediend voor een verordening ter voorkoming van het verlies van kunststofpellets in het milieu. Zodra het is aangenomen, zal het bijdragen tot het bereiken van deze verontreinigingsdoelstelling in het actieplan om alle verontreiniging tot nul terug te dringen.

Dashboard om verontreiniging tot nul terug te dringen

Beide verslagen gaan vergezeld van het eerste “Zero Pollution Dashboard”, dat de vooruitgang toont die de EU-regio's en alle hoofdsteden hebben geboekt bij het bereiken van schonere lucht, water en bodem.

Het dashboard vergelijkt regio's met elkaar en met het EU-gemiddelde. De vergelijking is gebaseerd op verschillende milieuverontreinigingsindicatoren die betrekking hebben op gezondheid, bescherming van ecosystemen en biodiversiteit, alsook op productie en consumptie.

Het dashboard belicht 15 regio's in Oostenrijk, Finland, Frankrijk, Duitsland en Zweden die momenteel de laagste vervuilingsniveaus hebben.

Achtergrond

Het rapport Zero Pollution Monitoring and Outlook van vandaag is samen met het Europees Milieuagentschap (EEA) en het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek van de Europese Commissie opgesteld. De monitoring en de beoordeling van de vooruitzichten dienen als regelmatige halfjaarlijkse controle van de vooruitgang van de lidstaten bij het bereiken van de EU-doelstellingen om alle verontreiniging tot nul terug te dringen. Het zal ook als input dienen voor toekomstig beleid ter ondersteuning van de ambitie om alle verontreiniging tot nul terug te dringen, zodat de verontreiniging tegen 2050 niet langer een risico vormt voor de menselijke gezondheid en het milieu. Het rapport werd vanochtend gepresenteerd tijdens de bijeenkomst van het stakeholdersplatform voor nulverontreiniging in Brussel.

Om een schone en gezonde planeet tot stand te brengen, is in 2021 het actieplan om alle verontreiniging tot nul terug te dringen van start gegaan met belangrijke doelstellingen om de vermindering van de verontreiniging te versnellen. In het kader van het actieplan om de verontreiniging tot nul terug te dringen heeft de Commissie negen vlaggenschipinitiatieven en 33 specifieke acties gelanceerd om verontreiniging te voorkomen en te verminderen, waaronder met name het pakket om de verontreiniging tot nul terug te brengen voor schonere lucht en water.

Verontreiniging levert een belangrijke bijdrage aan een reeks gezondheidsproblemen en vroegtijdige sterfgevallen. Er zijn ook duidelijke ongelijkheden in zowel de blootstelling aan als de gevolgen van vervuiling. Burgers in lagere sociaaleconomische groepen worden doorgaans meer blootgesteld aan vervuiling en kwetsbare groepen zoals kinderen en ouderen worden ook onevenredig zwaar getroffen. Deze met vervuiling samenhangende sterfgevallen en ziekten kunnen grotendeels worden voorkomen door de verontreinigingsniveaus in het milieu te verminderen en moeten worden beschouwd als onderdeel van toekomstige preventieve gezondheidsmaatregelen in Europa. Verontreiniging is ook een van de vijf belangrijkste bedreigingen voor de biodiversiteit.

Voor meer informatie

Verslag over de monitoring van en vooruitzichten voor nulverontreiniging

Vierde rapport van de Clean Air Outlook

Zero Pollution Dashboard nieuwsbericht

Clean Air Outlook rapport nieuwsbericht

Dashboard om verontreiniging tot nul terug te dringen

Website van het actieplan om de verontreiniging tot nul terug te dringen

Instrumenten en methodologieën voor het verslag over de monitoring van en de vooruitzichten voor nulverontreiniging