Europese aanpak voor meer economische veiligheid

Temps de lecture: 6 min |22 juni 2023 à 12:42

De Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger hebben op 20 juni een gezamenlijke mededeling over een Europese strategie voor economische veiligheid bekendgemaakt. De gezamenlijke mededeling is toegespitst op het maximaal beperken van de risico's die voortvloeien uit bepaalde economische stromen in de context van de toegenomen geopolitieke spanningen en snellere technologische verschuivingen, en het tegelijkertijd handhaven van maximale economische openheid en maximaal dynamisme.

De voorgestelde strategie voorziet in een gemeenschappelijk kader voor het realiseren van economische veiligheid door het bevorderen van de economische basis en het concurrentievermogen van de EU, de bescherming tegen risico's, en het aangaan van partnerschappen met zo veel mogelijk landen om gezamenlijke zorgen en belangen aan te pakken. De fundamentele beginselen van evenredigheid en nauwkeurigheid zullen een leidraad vormen voor de maatregelen inzake economische veiligheid.

Achtergrond

Open, op regels gebaseerde handel heeft de EU van meet af aan vorm gegeven en voordeel gebracht. Tegelijkertijd hebben toenemende geopolitieke spanningen en grotere geostrategische en geo-economische competitie, en schokken zoals de COVID-pandemie en de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne de risico die inherent zijn aan bepaalde economische afhankelijkheden in de schijnwerper geplaatst. Dergelijke risico's kunnen, als zij niet naar behoren worden beheerst, de werking van onze samenlevingen, onze economieën, onze strategische belangen en ons vermogen om te handelen beïnvloeden. Een alomvattende strategie - inclusief gezamenlijke acties op het gebied van intern en extern beleid en een samenhangend stel maatregelen op het niveau van de EU en de lidstaten - is voor de EU cruciaal om risico's te beoordelen en te beheersen, en tegelijkertijd onze openheid en internationale verbintenissen te handhaven.

Een meer alomvattende aanpak van risicobeheer

De uit bepaalde economische banden voortvloeiende risico's evolueren in het huidige geopolitieke en technologische klimaat snel, en geven steeds meer aanleiding tot bezorgdheid over onze veiligheid. Daarom moet de EU een alomvattende aanpak ontwikkelen om samen de risico's voor haar economische veiligheid in kaart te brengen, te beoordelen en te beheersen.

De strategie bevat een voorstel voor een grondige beoordeling van de risico's voor de economische veiligheid op vier gebieden:

risico's voor de veerkracht van de toeleveringsketens, waaronder de energievoorzieningszekerheid;
risico's voor de fysieke en cyberveiligheid van kritieke infrastructuur;
risico's in verband met de veiligheid van technologie en technologielekkage;
risico's in verband met het als wapen gebruiken van economische afhankelijkheid of economische dwang.

De strategie voorziet in een methode om die risico's te beoordelen. De beoordeling moet worden verricht door de Commissie en de lidstaten, in voorkomend geval in samenwerking met de hoge vertegenwoordiger, en met input van de privésector. Het moet een dynamisch en continu proces zijn.

De strategie bepaalt ook hoe de in kaart gebrachte risico's moeten worden beperkt door een drievoudige aanpak:

bevorderen van het concurrentievermogen van de EU door het versterken van de eengemaakte markt, het ondersteunen van een sterke en veerkrachtige economie, het investeren in vaardigheden en het bevorderen van de onderzoeks-, technologische en industriële basis van de EU;
beschermen van de economische veiligheid van de EU via een aantal bestaande beleidsvormen en instrumenten en het in overweging nemen van nieuwe, om mogelijke leemten te vullen. Dit zou moeten gebeuren op een evenredige en nauwkeurige wijze, die eventuele onbedoelde negatieve effecten voor de Europese en de wereldeconomie beperkt;
aangaan van partnerschappen met zo veel mogelijk partners om de economische veiligheid te versterken, onder meer door vooruitgang te boeken bij en het afronden van handelsovereenkomsten, het versterken van andere partnerschappen, het versterken van de op regels gebaseerde economische orde en multilaterale instellingen, zoals de Wereldhandelsorganisatie, en het investeren in duurzame ontwikkeling via de Global Gateway.

Volgende stappen

De mededeling legt de grondslag voor een strategische discussie met de EU-lidstaten en het Europees Parlement met het oog op het opstellen van een alomvattende aanpak voor de bescherming van de economische veiligheid van de Unie. De Europese Raad zal de strategie bespreken tijdens zijn vergadering van 29 en 30 juni 2023.

De mededeling beschrijft de volgende nieuwe acties:

het samen met de lidstaten ontwikkelen van een kader voor het beoordelen van de risico's voor de economische veiligheid van de EU; dit betekent onder meer dat een lijst wordt opgesteld van technologieën die van cruciaal belang zijn voor de economische veiligheid en dat de risico's daarvan worden beoordeeld teneinde passende mitigerende maatregelen te kunnen nemen;
het aangaan van een gestructureerde dialoog met de privésector om te komen tot een gemeenschappelijk begrip van economische veiligheid, en de sector aanmoedigen passende zorgvuldigheid en risicobeheer toe te passen in het licht van de bezorgdheid over economische veiligheid;
het verder ondersteunen van de technologische soevereiniteit van de EU en de veerkracht van haar toeleveringsketens, mede door de ontwikkeling van kritieke technologieën via het Strategic Technologies for Europe Platform (STEP);
de herziening van de verordening inzake de screening van buitenlandse directe investeringen;
het onderzoeken van mogelijkheden om een passende gerichte ondersteuning te waarborgen voor onderzoek en ontwikkeling van technologieën voor tweeërlei gebruik;
de volledige toepassing van de verordening inzake de controle op de uitvoer van producten voor tweeërlei gebruik, en de indiening van een voorstel om de doeltreffendheid en de efficiëntie ervan te garanderen;
samen met de lidstaten onderzoeken welke veiligheidsrisico's kunnen voortvloeien uit uitgaande investeringen, en op basis daarvan tegen het eind van het jaar een initiatief voorstellen;
maatregelen voor het verbeteren van de onderzoeksveiligheid voorstellen, die een systematische en strikte handhaving van de bestaande instrumenten waarborgen en eventuele leemten in kaart brengen en opvullen;
onderzoeken hoe de instrumenten van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid kunnen worden gebruikt om de economische veiligheid van de EU te verbeteren, waaronder het instrumentarium voor hybride en cyberdiplomatie en het instrumentarium inzake buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging;
de gezamenlijke capaciteit op het gebied van inlichtingenanalyse van de EU de opdracht geven om specifiek te werken aan het opsporen van mogelijke bedreigingen voor de economische veiligheid van de EU;
ervoor zorgen dat de bescherming en bevordering van de economische veiligheid van de EU ten volle wordt geïntegreerd in het externe optreden van de Europese Unie, en de samenwerking met derde landen bij kwesties van economische veiligheid opdrijven.