Op 23 mei 2024 heeft de Commissie een mededeling over de Europese gezondheidsunie aangenomen. Daarin wordt de nadruk gelegd op de vooruitgang die de afgelopen vier jaar op het gebied van het gezondheidsbeleid van de EU is geboekt ten behoeve van de burgers in de EU en de rest van de wereld.
Het begin van dit mandaat werd gekenmerkt door de grootste pandemie in een eeuw, die wereldwijd menselijk leed heeft veroorzaakt en de volksgezondheidsstelsels zwaar op de proef heeft gesteld. De COVID-19-pandemie heeft echter ook aangetoond wat de EU kan bereiken met solidariteit, samenwerking en doortastend optreden. Dankzij de EU-strategie voor vaccins hadden alle EU-burgers tegelijkertijd en onder dezelfde voorwaarden toegang tot levensreddende COVID-19-vaccins. Hierdoor kon de verspreiding van het virus worden ingedamd en konden miljoenen levens worden gered. Dankzij het digitale EU-COVID-certificaat kon het economische en sociale leven onder veilige omstandigheden worden hervat en via het SURE-instrument kregen 31 miljoen werknemers steun om het hoofd te bieden aan de economische gevolgen. Aangezien pandemieën niet worden gehinderd door landsgrenzen, hebben we onze samenwerking en solidariteit ook uitgebreid naar de hele wereld. In het kader van de “Team Europe”-aanpak werd de EU de grootste donor van vaccins via de Covax-faciliteit en verstrekte zij bijna 54 miljard euro aan noodhulp aan partnerlanden.
Zo ontstond tijdens de pandemie de behoefte om een Europese gezondheidsunie op te richten om de veerkracht van de EU te behouden en het maatschappelijk welzijn, de strategische autonomie en de geopolitieke stabiliteit in Europa te ondersteunen. De Europese gezondheidsunie is opgericht om voort te bouwen op de ervaringen met de COVID-19-crisis, in antwoord op de duidelijke roep van burgers om een sterkere aanwezigheid van de EU op het gebied van de volksgezondheid. De in november 2020 gepresenteerde visie voor de gezondheidsunie moet ervoor zorgen dat de lidstaten beter voorbereid zijn om toekomstige gezondheidscrises samen aan te pakken, waarbij moderne en innovatieve beleidsmaatregelen op het gebied van gezondheid voor alle burgers in de EU worden bevorderd. Met de aanzienlijke financiering uit het EU4Health-programma werden de doelstellingen van de Europese gezondheidsunie snel omgezet in tastbare resultaten.
Naast andere maatregelen die nog in uitvoering zijn, heeft de Europese gezondheidsunie tot nu toe het volgende bereikt:
De EU is nu beter toegerust om te anticiperen, zich voor te bereiden en te reageren op grote bedreigingen voor de gezondheid. Dit werd mogelijk gemaakt door een sterker rechtskader voor samenwerking op het gebied van gezondheidsbeveiliging, versterkte EU-gezondheidsagentschappen en de oprichting van de Autoriteit voor paraatheid en respons inzake noodsituaties op gezondheidsgebied (HERA).
Met de voorgestelde hervorming van de geneesmiddelenwetgeving in de EU krijgen 70 miljoen extra EU-burgers toegang tot nieuwe geneesmiddelen en wordt ervoor gezorgd dat de Europese farmaceutische sector concurrerend blijft. De hervorming is gericht op de behoeften van EU-burgers om te waarborgen dat alle burgers toegang hebben tot de geneesmiddelen die zij nodig hebben en wanneer zij deze nodig hebben, ongeacht waar zij in de EU wonen en wat hun aandoening is. Deze hervorming zal ook de beschikbaarheid van essentiële geneesmiddelen verbeteren door middel van verschillende maatregelen om tekorten aan te pakken.
Als onderdeel van het Europees kankerbestrijdingsplan zijn verschillende belangrijke maatregelen genomen om de ziekte in elke fase aan te pakken: van preventie tot diagnose en behandeling tot nazorg. Dit plan, dat met 4 miljard euro aan EU-financiering ondersteund, heeft nu al een positief effect op het leven van kankerpatiënten in heel Europa.
Dankzij de baanbrekende Europese ruimte voor gezondheidsgegevens (EHDS) zullen burgers overal in de EU toegang krijgen tot betere gezondheidszorg. Met de EHDS, die volledig in overeenstemming is met de EU-regelgeving voor gegevensbescherming, wordt het volledige potentieel van de digitale transformatie benut en worden gegevens beter bruikbaar voor het onderzoek naar en de ontwikkeling van levensveranderende geneesmiddelen.
In de alomvattende aanpak van de EU op het gebied van geestelijke gezondheid wordt erkend dat onze geestelijke gezondheid net zo belangrijk is als onze lichamelijke gezondheid en dat personen van alle achtergronden met dit onderwerp te maken hebben. Het doel van de grootschaligere maatregelen, waarvoor meer dan 1,2 miljard euro is uitgetrokken, is het bevorderen van de geestelijke gezondheid, het verbeteren van preventie- en ondersteuningsdiensten en het doorbreken van het stigma rond dit belangrijke onderwerp.
Donoren en ontvangers van stoffen van menselijke oorsprong, zoals bloed en cellen, zullen profiteren van een betere bescherming onder de herziene EU-regels. Dankzij maatregelen om verstoringen van de levering van kritieke geneesmiddelen en medische hulpmiddelen te voorkomen, kunnen burgers blijven vertrouwen op de beschikbaarheid van veilige en doeltreffende medische producten, behandelingen en therapieën.
Door het verband tussen de gezondheid van mens, dier en milieu te erkennen, is Europa beter in staat om krachtiger beleid te ontwikkelen teneinde grote uitdagingen op gezondheidsgebied aan te pakken, zoals antimicrobiële resistentie en de gevolgen van klimaatverandering voor de gezondheid.
Factsheet “Een sterke Europese gezondheidsunie voor iedereen”
Factsheet “Het Europees kankerbestrijdingsplan”
Factsheet over de geneesmiddelenwetgeving — Patiënten
Factsheet “Een alomvattende aanpak van geestelijke gezondheid”
Factsheet over de Europese ruimte voor gezondheidsgegevens
Factsheet over maatregelen van de Europese Unie voor een betere gezondheid