Geharmoniseerde consumptieprijsindex (HICP) - september 2022

• De Belgische inflatie volgens de Europees geharmoniseerde consumptieprijsindex (HICP) bedraagt in september 12,1% ten opzichte van 10,5% in augustus en 10,4% juli.
• De kerninflatie (inflatie zonder energie en onbewerkte levensmiddelen) bedraagt in september 5,8% ten opzichte van 5,4% in augustus.
• De inflatie volgens de consumptieprijsindex (CPI) voor de maand september bedraagt 11,3% ten opzichte van 9,9% in augustus.
• De subindices met de grootste positieve impact op de inflatie zijn elektriciteit, gas, huisbrandolie en motorbrandstoffen.
• De subindices die deze maand de grootste negatieve impact hebben op de inflatie zijn woninghuur, kleding, telecommunicatie, restaurants en cafés, verpleging in ziekenhuis, meubelen, tabak en farmaceutische producten.

Eurostat zal op 19 oktober de geharmoniseerde consumptieprijsindex van september voor de EU-landen publiceren.

De inflatie volgens de Europees geharmoniseerde consumptieprijsindex (HICP)^[1] bedroeg in september 12,1% ten opzichte van 10,5% in augustus en 10,4% in juli. De inflatie volgens de geharmoniseerde consumptieprijsindex met constante belastingvoet (HICP-CT)^[2] bedroeg 13,2% in september, ten opzichte van 11,5% in augustus. Het verschil in inflatie tussen de HICP en HICP-CT is grotendeels te wijten aan de tijdelijke btw-verlaging voor elektriciteit en gas. Met deze prijswijzigingen wordt geen rekening gehouden in de HICP-CT.

De kerninflatie, die geen rekening houdt met de prijsevolutie van de energieproducten en de onbewerkte voedingsmiddelen, bedraag 5,8% in september, tegenover 5,4% in augustus en 5,2% in juli. De inflatie zonder energieproducten stijgt in september tot 6,0% tegenover 5,5% in augustus en 5,4% in juli.

De inflatie voor voeding bedraagt deze maand 11,4%, tegenover 10,3% vorige maand. Deze inflatie voor voeding is de afgelopen maanden fors toegenomen, in november vorig jaar was ze nog 0,3%. De inflatie van voornamelijk oliën, vis, zuivelproducten, brood en granen en vlees is de afgelopen maanden sterk gestegen. Zo bedraagt de inflatie voor oliën deze maand 24,9%, in november was dit nog 4,2%. Voor zuivelproducten is de inflatie nu 15,3% ten opzichte van 0,8% in november. Vis heeft deze maand een inflatie van 11,3%, in november was dit -1,2%. Voor brood en granen is dit deze maand 14,2% ten opzichte van 1,7% in november. De inflatie van vlees bedraagt deze maand 10,7% ten opzichte van 0,7% in november.

De sterk toegenomen inflatie de afgelopen maanden is voor een groot deel toe te schrijven aan de energieproducten. Energie heeft een bijdrage tot inflatie^[3] van 6,6%. Voeding levert een bijdrage van 2,0%.

Elektriciteit is nu 81,3% duurder dan een jaar geleden. Aardgas is 134,9% duurder op jaarbasis. De prijs van huisbrandolie is 64,6% gestegen ten opzichte van vorig jaar.

Inflatie en impact op inflatie voor de 12 hoofdgroepen

Op basis van de opsplitsing in de 12 hoofdgroepen wordt de hoogste inflatie in september gemeten voor “huisvesting, water en energie” (39,3%). De laagste inflatie wordt genoteerd voor de groep “onderwijs” (1,0%). De hoofdgroep die in september de grootste positieve impact heeft op de inflatie is “huisvesting, water en energie” met 5,5 procentpunt. De groep “gezondheid” heeft de grootste negatieve impact uitgeoefend met -0,8 procentpunt.

Inflatie^[4] en impact^[5] op de inflatie voor de globale HICP en de 12 hoofdgroepen

Inflatie volgens specifieke aggregaten

De globale HICP kan opgesplitst worden in vijf specifieke aggregaten die samen de totale bestedingen vormen.

• De inflatie voor energieproducten is gestegen ten opzichte van vorige maand. Ze bedraagt in september 67,2% ten opzichte van 55,3% in augustus en 55,1% in juli. Ten opzichte van de voorgaande maand stegen de prijzen gemiddeld met 8,9%. De gemiddelde inflatie van dit aggregaat bedraagt 59,3% voor de laatste twaalf maanden.
• De inflatie voor bewerkte levensmiddelen stijgt van 9,6% in augustus naar 10,5% in september. In juli bedroeg ze 9,3%. Tegenover vorige maand stegen de prijzen met gemiddeld 0,3%. De gemiddelde inflatie bedraagt 5,9% voor de laatste twaalf maanden.
• De inflatie voor de niet-bewerkte levensmiddelen (fruit, groenten, vlees en vis) bedraagt in september 8,9% ten opzichte van 8,7% in augustus en 8,0% in juli. Ten opzichte van augustus stegen de prijzen gemiddeld met 0,5%. De gemiddelde inflatie van dit aggregaat bedraagt 4,0% voor de laatste twaalf maanden.
• De inflatie voor niet-energetische industriële goederen bedraagt in september 5,1%, een stijging ten opzichte van augustus toen de inflatie voor dit aggregaat 4,2% bedroeg. Ten opzichte van de voorgaande maand stegen de prijzen gemiddeld met 1,2%.
• Voor diensten (inclusief huur) daalt de inflatie deze maand licht naar 4,2% ten opzichte van 4,3% in augustus. De gemiddelde inflatie van dit aggregaat bedraag 3,3% voor de laatste twaalf maanden.

De kerninflatie (inflatie zonder energie en onbewerkte levensmiddelen) bedraagt in september 5,8%, dit is een stijging ten opzichte van de 5,4% in augustus. De gemiddelde kerninflatie van de laatste 12 maanden is gelijk aan 3,8%. Ten opzichte van vorige maand stegen de prijzen van dit subaggregaat met 0,2%.

Inflatie volgens specifieke aggregaten

Impact van subindices op de inflatie

De grootste positieve impact op de inflatie wordt gerealiseerd door elektriciteit met een impact van 2,49 procentpunt. Gas heeft een positieve impact van 2,32 procentpunt. Huisbrandolie heeft een impact van 0,62 procentpunt. Motorbrandstoffen hebben een positieve impact van 0,19 procentpunt.

Subindices met de grootste positieve impact op de inflatie

De negatieve impact op de inflatie was het grootst voor woninghuur en kleding, met respectievelijk een impact van -0,68 en -0,45 procentpunt.

Telecommunicatie heeft een negatieve impact van -0,39 procentpunt. Restaurants en cafés en verpleging in het ziekenhuis hebben een impact van respectievelijk -0,38 en -0,33 procentpunt. Meubelen hebben een negatieve impact van -0,21 procentpunt. Tabak en farmaceutische producten hebben tot slot een negatieve impact van respectievelijk -0,17 en -0,16 procentpunt.

Vergelijking tussen België en de buurlanden

Aangezien de definitieve HICP voor onze buurlanden pas later wordt bekend gemaakt, kan er slechts een vergelijking gemaakt worden op basis van de eerste snelle inflatieraming van de HICP (HICP flash estimate) van september. Deze inflatie bedroeg in september in België 12,0%. Nederland tekende een inflatie op van 17,1% in september. Dit is een stijging ten opzichte van de 13,7% in augustus. In Frankrijk bedroeg de inflatie in september 6,2%, een daling ten opzichte van 6,6% in augustus. In september bedroeg de inflatie in Duitsland 10,9%, een stijging ten opzichte van 8,8% in augustus.

Aangezien Eurostat de geharmoniseerde consumptieprijsindexcijfers met constante belastingvoet voor september nog niet publiceerde, is augustus de recentste maand om mee te kunnen vergelijken. De inflatie op basis van de HICP-CT bedroeg in België in augustus 11,5%, ze steeg daarmee ten opzichte van de 11,3% in juli. In augustus bedroeg deze inflatie in Duitsland 9,5%. Dit is een stijging ten opzichte van juli toen de inflatie 9,1% bedroeg. In Frankrijk bedroeg de inflatie in augustus 7,0%. Dit is een daling ten opzichte van juli, toen bedroeg de inflatie op basis van de HICP-CT 7,2%. In Nederland steeg de inflatie in augustus naar 16,6%, in juli bedroeg de inflatie 14,3%.

^[1] Naast de nationale consumptieprijsindex (CPI) berekent Statbel ook een Europees geharmoniseerde consumptieprijsindex (Harmonized Index of Consumer Prices, HICP). De HICP maakt een vergelijking tussen het inflatiepeil van de lidstaten van de Europese Unie mogelijk. De toegepaste bestedingsoptiek en methoden zijn daartoe zo goed mogelijk gecoördineerd en in Europese regelgeving vastgelegd. De resultaten van de CPI en de HICP zijn niet gelijk. Dat komt vooral door een andere weging en samenstelling van het pakket goederen en diensten waarop deze indices zijn gebaseerd.

Tevens wordt de HICP gebruikt door de Europese Centrale Bank voor haar monetair beleid. Verder wordt de HICP gebruikt om te bepalen in hoeverre een lidstaat voldoet aan de inflatiecriteria bepaald in het Verdrag betreffende de Europese Unie.

Enkele verschilpunten tussen de HICP en de huidige CPI:

• De weging van het pakket aan goederen en diensten in de HICP is hoofdzakelijk gebaseerd op de nationale rekeningen. Op de lagere gedetailleerde niveaus wordt gebruikt gemaakt van het huishoudbudgetonderzoek. De CPI gebruikt hoofdzakelijk het huishoudbudgetonderzoek op alle niveaus.
• De referentiepopulatie van de HICP bestaat uit private huishoudens (incl. toeristen in België) en bewoners in institutionele huishoudens (o.a. rusthuizen en instellingen). Voor de CPI is dit momenteel privé huishoudens met een referentiepersoon onder een maximale leeftijd.
• In de HICP wordt een binnenlands bestedingsconcept gehanteerd, dit zijn bestedingen gedaan in België door de referentiepopulatie. Voor de CPI wordt een nationaal bestedingsconcept gehanteerd, dit zijn bestedingen gedaan door de referentiepopulatie ongeacht de locatie.
• Voor de HICP wordt geen seizoenscorrectie toegepast, voor de CPI wordt dit gedaan voor buitenlandse reizen en vakantiedorpen.
• De solden werden in de CPI geneutraliseerd, in de HICP worden deze in de maand opgenomen.
• Voor huisbrandolie wordt de huidige prijs gebruikt in de berekening van de HICP. In de berekening van de CPI wordt een gewogen 12-maandelijks gemiddelde gehanteerd.

^[2] De HICP-CT wordt op dezelfde wijze berekend als de gewone HICP, in deze index worden de prijzen echter berekend op basis van constante belastingtarieven. Deze index geeft dan ook de theoretisch potentiële impact weer van wijzigingen in de indirecte belastingtarieven (zoals de btw of accijnzen) op de gemeten inflatie. Het betreft hier echter een theoretische impact omdat verondersteld wordt dat de belastingwijzigingen meteen en volledig worden doorgerekend in de prijzen die door consumenten betaald worden.

^[3] De bijdrage tot inflatie van een bepaalde productgroep geeft weer hoeveel van de verandering van de totale bestedingen te wijten is aan de prijsverandering van deze productgroep.

^[4] De inflatie op jaarbasis meet de prijswijziging tussen de huidige maand en dezelfde maand van het voorgaande jaar. Een 12-maandelijks gemiddelde vergelijkt de gemiddelde HICP van de laatste 12 maanden met het gemiddelde van de voorgaande 12 maanden. Een maandelijkse wijziging vergelijkt de prijsniveaus van de laatste twee maanden.

^[5] De impact op de inflatie toont de wijziging van de inflatie door het opnemen van de subindex in de HICP. De impact houdt niet alleen rekening met het gewicht van de subindex, maar ook of de inflatie van de subindex hoger of lager is dan deze van het geheel aan bestedingen (globale HICP).

Bron: Statbel​