Herziening van de Europese mededingingsbeleid aan groene en digitale transitie en een veerkrachtige eengemaakte markt

19 november 2021 à 15:52

De Europese Commissie heeft een mededeling over een mededingingsbeleid op maat van nieuwe uitdagingen aangenomen, waarin de belangrijke rol van het mededingingsbeleid voor Europa's weg naar herstel, de groene en digitale transitie en voor een veerkrachtige eengemaakte markt in kaart wordt gebracht.

In de mededeling wordt gewezen op het inherente vermogen van het mededingingsbeleid om zich aan te passen aan nieuwe marktomstandigheden, beleidsprioriteiten en behoeften van klanten: Zo heeft de Commissie vandaag de zesde wijziging van de tijdelijke kaderregeling voor staatssteun goedgekeurd om de lidstaten in staat te stellen tijdens de coronacrisis gerichte steun te verlenen aan bedrijven.

Voorts is de Commissie momenteel bezig met een herziening van de instrumenten van het mededingingsbeleid om ervoor te zorgen dat alle mededingingsinstrumenten (fusie, antitrust en toezicht op staatssteun) geschikt blijven voor het beoogde doel, en vult zij haar bestaande instrumentarium aan.

Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid: “Een sterke handhaving van de mededingingsregels is van fundamenteel belang voor bedrijven en consumenten om ten volle de vruchten te plukken van onze eengemaakte markt. Het biedt bedrijven van elke omvang een eerlijke kans om te concurreren. Het zorgt ervoor dat bedrijven worden uitgedaagd de beste en meest innovatieve oplossingen voor consumenten te leveren. En het biedt klanten een keuze aan producten en diensten, wat bijdraagt tot betrouwbare en gevarieerde toeleveringsketens. Daarom is een doeltreffend mededingingsbeleid nu meer dan ooit nodig om de Europese economie de flexibiliteit en de energie te geven om de uitdagingen waarmee zij wordt geconfronteerd het hoofd te bieden. Tegelijkertijd beschikken de mededingingsregels over een inherente flexibiliteit om zich aan te passen. Vandaag hebben wij de zesde wijziging van de tijdelijke kaderregeling inzake staatssteun goedgekeurd en staan we halverwege een herziening van het mededingingsbeleid met een ongekende reikwijdte en ambitie.”

Sinds de oprichting van de Europese Unie heeft het mededingingsbeleid bijgedragen tot het behoud en de bevordering van de economische welvaart van de Unie. Een krachtige handhaving van de mededingingsregels heeft de Europese consumenten en bedrijven goede diensten bewezen en heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van het dynamische en levendige weefsel van de Europese economie, die bestaat uit bedrijven van allerlei omvang.

De Europese Unie staat vandaag voor nieuwe uitdagingen: we moeten een steil hersteltraject afleggen na de coronapandemie en tegelijk de Europese bedrijven in staat stellen hun veerkracht te vergroten en het voortouw te nemen in de groene en digitale transitie. Een doeltreffend en evenwichtig mededingingsbeleid kan bijdragen aan het welslagen van deze agenda, en daarvoor zullen buitengewone publieke en private investeringen, innovatie en een goed werkende eengemaakte markt nodig zijn.

Ter illustratie enkele voorbeelden die in de mededeling worden genoemd:

Om bij te dragen aan de respons van Europa op de coronacrisis en het Europese herstel te ondersteunen, heeft de Commissie een zesde wijziging van de tijdelijke kaderregeling inzake staatssteun goedgekeurd, met een beperkte verlenging van de bestaande maatregelen tot eind juni 2022. Daarmee wordt het pad geëffend voor een geleidelijke uitfasering van crisismaatregelen, waarbij cliff-effecten worden vermeden, en gaat het herstel vergezeld van nieuwe instrumenten om in de herstelfase de particuliere investeringen snel weer op gang te brengen en aan te zwengelen (zie meer informatie hier).
Om bij te dragen aan de groene transitie zijn de komende richtsnoeren inzake klimaat, milieubescherming en energiesteun gericht op de ondersteuning van de inspanningen van de industrie op het gebied van decarbonisatie, circulariteit en biodiversiteit, alsook op schone of emissievrije mobiliteit en de energie-efficiëntie van gebouwen.

Bovendien is de Commissie voornemens richtsnoeren en rechtszekerheid te bieden om samenwerking mogelijk te maken met het oog op duurzamere producten en productieprocessen, als onderdeel van de actualisering van de horizontale groepsvrijstellingsverordeningen en richtsnoeren.

Om bij te dragen aan de digitale transitie, zijn de toekomstige richtsnoeren voor staatssteun voor breedband erop gericht de ontwikkeling van digitale infrastructuur te bevorderen door de uitrol en het gebruik van breedbandnetwerken die beantwoorden aan snel veranderende gebruikersbehoeften te vergemakkelijken.

Bovendien heeft de Commissie de controle over potentieel problematische overnames in de digitale sector versterkt door haar nieuwe richtsnoeren voor de toepassing van artikel 22 van de concentratieverordening. Dit moedigt de lidstaten aan om potentieel problematische transacties door te verwijzen zodat de Commissie deze kan onderzoeken, ook al liggen zij onder de nationale aanmeldingsdrempels. Zo kan de Commissie een beoordeling verrichten bij overnames van innovatieve ondernemingen die een groter concurrerend potentieel hebben dan wat uit hun omzet blijkt, met name in de digitale sector.

De Commissie verleent ook verder actief steun voor de lopende inspanningen van de lidstaten om pan-Europese belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang (IPCEI) op te zetten die samen een oplossing bieden bij marktfalen door baanbrekende innovatie en infrastructuurinvesteringen mogelijk te maken in cruciale groene en digitale prioriteiten, met name waterstof, cloud, gezondheidszorg en micro-elektronica. De komende mededeling over staatssteun voor IPCEI zal de openheid van IPCEI's verder vergroten, de deelname van kmo's vergemakkelijken en criteria voor het bundelen van nationale en EU-middelen verduidelijken.
Om bij te dragen aan de veerkracht door middel van open en concurrerende markten, stelt de Europese concentratiecontrole ondernemingen verder in staat grootschaliger te worden en zorgt zij er tegelijkertijd voor dat de markten concurrerend en toeleveringsketens gediversifieerd blijven. Bovendien stelt het antitrustbeleid bedrijven in de EU in staat hun krachten te bundelen om hun inspanningen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling vooruit te helpen, producten te ontwerpen, te produceren en in de handel te brengen, of gezamenlijk producten of diensten te kopen die zij nodig hebben voor hun activiteiten.

Ten slotte kan de Commissie, gezien de uitzonderlijke situatie met betrekking tot halfgeleiders, hun relevantie en de afhankelijkheid van het aanbod van een beperkt aantal ondernemingen in een moeilijke geopolitieke context, overwegen steun goed te keuren om potentiële financieringstekorten te verhelpen voor de oprichting van Europese faciliteiten die enig in hun soort zijn in het halfgeleiderecosysteem. Voor dergelijke steun op grond van artikel 107, lid 3, VWEU zouden sterke mededingingswaarborgen van toepassing zijn en moet ervoor worden gezorgd dat de voordelen op grote schaal en zonder discriminatie in de Europese economie worden gedeeld.

Meer informatie