Investeringsaftrek: nieuwe regels sinds 1 januari 2025

De federale wetgever heeft het regime van de Belgische investeringsaftrek (IA) hervormd via de wet van 12 mei 2024 met diverse fiscale bepalingen (Nederlands/Frans). Dit nieuwe regime is van kracht sinds 1 januari 2025 en is van toepassing op vaste activa die vanaf die datum worden verworven of gecreëerd. Ter ondersteuning van deze hervorming heeft de federale regering op 20 december 2024 twee koninklijke besluiten uitgevaardigd, gepubliceerd op 30 december 2024 (Nederlands/Frans)(hierna "KB 1") en 31 december 2024 (Nederlands/Frans) (hierna "KB 2"), die eerder ontbrekende elementen behandelen, zoals de nieuwe lijsten van in aanmerking komende en uitgesloten investeringen en de gedetailleerde formaliteiten die in acht moeten worden genomen.

Hieronder geven we een beknopt overzicht van zowel het oude als het nieuwe regime, hun respectievelijke voorwaarden en het samenspel tussen de gedeeltelijke vrijstelling van de roerende voorheffing ("RV") op loon voor O&O en het nieuwe IA-regime.

Oud IA-regime: complexe set van kwalificerende investeringen en jaarlijks veranderende tarieven

De IA is bedoeld om zakelijke investeringen te stimuleren door aftrekken toe te staan van de belastbare winst op basis van de (verwervings- of investerings)waarde van nieuwe vaste activa of de jaarlijkse afschrijving. Het oude regime was van toepassing op nieuwe materiële en immateriële activa (uitgezonderd bepaalde items zoals auto's), uitsluitend gebruikt voor bedrijven in België, op voorwaarde dat hun afschrijving werd gespreid over ten minste 3 belastbare perioden.

Kleine bedrijven en kwalificerende personen konden profiteren van een gewone eenmalige IA van 8%, en een verhoogde IA gold voor specifieke investeringen (bijvoorbeeld, voor het belastingjaar 2025, 15,5% voor patenten). Daarnaast was een gespreide IA beschikbaar van 12,5% van de jaarlijkse afschrijving voor kleine bedrijven, met een verhoogd tarief van 22,5% voor milieuvriendelijke O&O-investeringen gedaan door particulieren of bedrijven. Deze percentages hielden rekening met de inflatie en varieerden daarom van jaar tot jaar. Overtollige aftrekken konden doorgaans worden doorgezet naar volgende belastbare perioden.

Nieuw IA-regime: drie categorieën van aftrekken

De hervorming van het IA-regime werd gedreven door de wens om de verouderde lijst van in aanmerking komende investeringen te actualiseren, "groene" investeringen te stimuleren en deze af te stemmen op de hedendaagse behoeften aan een duurzame transitie, de percentages in de wet te verankeren en de toepasselijke procedures en formaliteiten te stroomlijnen en te vereenvoudigen.

De algemene toepassingsvoorwaarden, het overdrachtsregime en de uitgesloten investeringen komen grotendeels overeen met het oude regime. De belangrijkste wijzigingen hebben betrekking op de kwalificerende activa en de toepasselijke tarieven, die vast zijn, in tegenstelling tot het oude regime.

Volgens dit nieuwe regime kan een belastingplichtige kiezen tussen drie alternatieve categorieën van aftrek voor elk kwalificerend actief:

Gewone aftrek

Net als bij de oude gewone eenmalige IA, staat de gewone aftrek alleen open voor particulieren en kleine bedrijven. De aftrek bedraagt 10% van de verwervingswaarde van het actief en een verhoogd tarief van 20% is van toepassing op kwalificerende investeringen in bepaalde digitale vaste activa. De lijst van in aanmerking komende digitale vaste activa, zoals uiteengezet in KB 2, omvat investeringen in systemen voor digitale betaling en facturatie, ICT-beveiliging, boekhouding en financieel beheer, klantenwerving, digitaal beheer van contractuele en commerciële relaties en aanvullende investeringen die nuttig zijn voor de implementatie van een van de voorgaande investeringen.

De aftrek kan echter niet worden geclaimd voor vaste activa die gebaseerd zijn op of gebruikmaken van milieu- en klimaatschadelijke stoffen, tenzij er geen economisch vergelijkbaar koolstofemissievrij alternatief bestaat. De categorieën van uitgesloten investeringen omvatten onder andere: activa gerelateerd aan fossiele brandstoffen; activa die fossiele brandstoffen gebruiken voor elektriciteit- of warmteproductie, of voortstuwing; activa voor de productie van pesticiden; activa voor diepzeemijnbouw; activa met schadelijke stoffen; activa voor verboden vismethoden; activa met negatieve milieueffectrapportage; activa voor grensoverschrijdende afvalhandel (behalve niet-gevaarlijk afval voor recycling).

Verhoogde thematische aftrek

Onderworpen aan strengere voorwaarden, kan de verhoogde thematische aftrek worden toegepast door zowel particulieren als bedrijven, met toepasselijke tarieven van 40% (van de verwervingswaarde) voor particulieren en kleine bedrijven, en 30% voor andere bedrijven.

Deze aftrek is alleen van toepassing op investeringen die zijn gedaan in een van de volgende categorieën: (i) efficiënt energieverbruik en hernieuwbare energie, (ii) koolstofvrij transport, (iii) milieuvriendelijke investeringen en (iv) ondersteunende digitale investeringen die verband houden met een van de drie voornoemde categorieën van investeringen.

Voor elke categorie, behalve voor de lijst met ondersteunende digitale investeringen (die nog moet worden vastgesteld), is een uitputtende lijst van in aanmerking komende investeringen opgesteld via KB 2 en opgenomen in afzonderlijke bijlagen bij het koninklijk besluit tot uitvoering van de Belgische Inkomstenbelastingwet 1992. Deze lijsten worden om de drie jaar bijgewerkt.

De lijst met energie-investeringen omvat categorieën zoals energieverliesvermindering, energieterugwinning en -deling, en hernieuwbare energieproductie. De lijst met transportinvesteringen omvat onder andere, wat betreft spoorwegtransport, investeringen in rangeerlocomotieven; wat betreft wegtransport, investeringen in emissievrije voertuigen en infrastructuur voor actieve mobiliteit; en, wat betreft zee- en binnenvaart, investeringen in schepen en vaartuigen om de CO₂-uitstoot te verminderen en de energie-efficiëntie te verbeteren. De lijst met milieu-investeringen omvat investeringen met betrekking tot hulpbronnenefficiëntie en klimaatimpactvermindering.

Deze lijsten zijn uitgebreid en gedetailleerd, en vereisen een individuele beoordeling om de geschiktheid te bepalen. Alle lijsten specificeren echter dat investeringen met een fiscaal voordeel van meer dan EUR 30 miljoen voorafgaande goedkeuring van de EU-Commissie vereisen en investeringen met een waarde van minder dan EUR 1.000 zijn uitgesloten.

Om de verhoogde thematische aftrek toe te passen, moet de belastingplichtige een attest verkrijgen van de bevoegde regio of federale minister, naargelang het geval, en dit toevoegen aan zijn aangifte inkomstenbelasting. KB 1 beschrijft de procedure voor het aanvragen van een dergelijk attest, dat schriftelijk of elektronisch moet gebeuren binnen drie maanden na het einde van het belastbare tijdperk waarin de vaste activa werden verworven of gecreëerd.

Technologie-aftrek

De "technologie-aftrek" komt overeen met het oude IA-regime voor patenten en milieuvriendelijke investeringen in O&O.

Wat betreft de eenmalige IA voor genoemde investeringen, bedraagt het toepasselijke tarief 13,5%, terwijl een tarief van 20,5% geldt voor de gespreide aftrek voor milieuvriendelijke investeringen in O&O.

Een attest dat het milieuvriendelijke karakter van de investering bewijst, afgegeven door de bevoegde overheidsinstantie, moet worden toegevoegd aan de aangifte inkomstenbelasting van de belastingplichtige voor het belastbare tijdperk waarin de relevante activa worden verworven of gecreëerd.

O&O gedeeltelijke RV-loonvrijstelling en het nieuwe IA

Onder het oude IA-regime had de gedeeltelijke RV-loonvrijstelling voor O&O, waardoor bepaalde werkgevers 80% (of 40% voor bachelordiploma's) van de RV op lonen van onderzoekers konden behouden (en deze dus niet hoefden over te maken aan de Belgische belastingautoriteiten), geen invloed op de IA. De totale RV op loon kon immers worden opgenomen als personeelskosten die werden geactiveerd op de balans die als basis diende voor de IA-berekening, waarbij de vrijstelling werd genegeerd. Hierdoor kon de werkgever profiteren van zowel de loon-RV-vrijstelling als een hogere berekeningsbasis voor de IA.

Om dit dubbele voordeel te voorkomen, is het nu vereist dat, indien de totale RV op loon is opgenomen in de verwervingswaarde van het vaste actief waarop de IA wordt toegepast, het niet-overgemaakte deel wordt afgetrokken van de berekeningsbasis.

Conclusie

De hervorming van het Belgische IA-regime introduceert een gemoderniseerd en gestroomlijnd systeem dat groene en duurzame investeringen moet bevorderen. Het nieuwe regime omvat vaste tarieven en drie categorieën van aftrekken, met specifieke lijsten van kwalificerende activa voor energie, transport en milieuvriendelijke investeringen, die om de drie jaar worden bijgewerkt. Hoewel de hervorming procedures vereenvoudigt, legt het ook strengere voorwaarden en extra administratieve lasten op.

Ten slotte heeft de overheid een einde gemaakt aan het dubbele voordeel dat voorheen kon ontstaan uit de toepassing van zowel de loon-RV-vrijstelling als de IA, door de berekeningsbasis van de laatste aan te passen.