Kunstmatige intelligentie in dienst van de belastingdienst: een revolutie in Frankrijk, en binnenkort in België?

De Franse belastingdienst heeft een beslissende stap gezet in de strijd tegen belastingfraude. Sinds 1 januari 2025 kunnen ambtenaren van Bercy openbare gegevens van sociale netwerken zoals Facebook, Instagram, TikTok en LinkedIn analyseren. Deze maatregel, versterkt door kunstmatige intelligentie, maakt deel uit van een strategie voor modernisering van de Franse belastingdienst. Terwijl België momenteel een regeringsakkoord bespreekt waarin een versterking van technologieën in de fiscale praktijken is opgenomen, roept deze Franse vooruitgang een dringende vraag op: zal België dit voorbeeld binnenkort volgen?

Gerichte digitale bewaking in Frankrijk

Het decreet, gepubliceerd in het Staatsblad op 31 december 2024, geeft belastingambtenaren uitgebreidere bevoegdheden om fraudeurs op te sporen met behulp van geautomatiseerde tools. Concreet kunnen deze ambtenaren nu officiële accounts op sociale media aanmaken om toegang te krijgen tot door gebruikers gepubliceerde gegevens. Het doel? De consistentie controleren tussen de online getoonde levensstijl en de belastingaangiften, maar ook mensen opsporen die beweren in het buitenland te wonen terwijl ze feitelijk in Frankrijk wonen.

Dit systeem is echter gereguleerd: alleen gegevens die "duidelijk openbaar" zijn gemaakt, kunnen worden verzameld, waardoor het gebruik van privéberichten wordt uitgesloten. De Commission nationale de l’informatique et des libertés (CNIL) zorgt ervoor dat deze praktijken de grondrechten van burgers respecteren. De gegevensverzameling kan bovendien alleen plaatsvinden in het kader van strikt gedefinieerde overtredingen, zoals het verbergen van inkomsten of het te laag opgeven van inkomsten door bedrijven.

De opkomst van kunstmatige intelligentie in de strijd tegen belastingfraude

Het gebruik van sociale media is niet het eerste technologische initiatief van de Franse belastingdienst. De afgelopen jaren hebben de autoriteiten al tools zoals Google Maps gebruikt om niet-aangegeven zwembaden op te sporen of transacties op platforms als Airbnb of Vinted te controleren. Deze aanpak heeft geleid tot het innen van aanzienlijke bedragen, waardoor het vertrouwen in deze digitale innovaties is versterkt.

Tegenwoordig voegt kunstmatige intelligentie een extra dimensie toe aan deze strategie. Algoritmes maken het mogelijk om enorme hoeveelheden gegevens te analyseren en snel inconsistenties of verdacht gedrag te identificeren. Deze automatisering biedt een enorm potentieel voor een meer gerichte en efficiënte aanpak van belastingfraude.

En België in dit alles?

Hoewel België nog geen vergelijkbare maatregel heeft genomen, is het onderwerp actueler dan ooit. Het regeringsakkoord dat momenteel wordt onderhandeld, voorziet namelijk in een versterkt gebruik van technologieën om belastingfraude te bestrijden. De Franse ervaring zou dus als model kunnen dienen.

België zal echter specifieke uitdagingen moeten overwinnen. De zorgen rondom de bescherming van de privacy zijn bijzonder groot, en absolute transparantie bij het gebruik van deze tools is essentieel. Toch zijn de potentiële voordelen voor de overheidsfinanciën aanzienlijk, in een land waar het belastingverlies door fraude wordt geschat op meerdere miljarden euro's per jaar.

De integratie van tools voor kunstmatige intelligentie zou België ook in staat kunnen stellen om multinationale ondernemingen die op zijn grondgebied actief zijn beter te controleren, een centraal probleem in de Europese fiscale context.

Naar een Europese convergentie?

Het Franse initiatief en de Belgische discussies maken deel uit van een bredere beweging op Europees niveau. Terwijl de lidstaten proberen hun inspanningen om grensoverschrijdende fraude tegen te gaan te harmoniseren, zou kunstmatige intelligentie een sleutelinstrument voor deze coördinatie kunnen worden. Een efficiëntere en gedeelde bewaking van digitale gegevens zou een logische stap zijn naar een gemoderniseerde Europese belastingheffing.

Een fiscale revolutie in volle gang

Frankrijk, met zijn door AI versterkte tools, wijst de weg naar een belastingdienst die resoluut op de toekomst is gericht. Hoewel België nog aarzelend lijkt, tonen de huidige discussies een groeiend bewustzijn van het belang van deze technologieën.

De vraag is niet zozeer of België deze innovaties zal overnemen, maar wanneer en met welke ethische garanties. Tussen verhoogde efficiëntie en respect voor individuele vrijheden zal het evenwicht moeilijk te vinden zijn. Maar in een wereld waar fraude zich digitaliseert, kan de strijd tegen belastingfraude het zich niet veroorloven om achterop te raken.

De digitale fiscale revolutie is in volle gang. Het blijft de vraag wat de volgende stap voor België zal zijn.