Levenslang leren : eén op de vier volwassenen volgde in 2023 onderwijs of een opleiding

Statbel, het Belgische statistiekbureau, publiceert twee indicatoren die levenslang leren meten bij 25-64-jarigen, op basis van de Enquête naar de Arbeidskrachten. Het afgelopen jaar heeft gemiddeld één op de vier 25-64-jarigen een opleiding gevolgd: 25,6% in 2023, een stijging tegenover 2022, toen het cijfer op 21,5% lag. Als we enkel kijken naar hoeveel procent de maand voor de enquête deelnamen aan een opleiding, dan gaat het over 11,1%, ook een lichte stijging tegenover vorig jaar (10,3%).

Opleiding

In de enquête wordt nagegaan of iemand een opleiding heeft gevolgd, enerzijds de afgelopen vier weken, anderzijds het afgelopen jaar. Met ‘opleiding’ bedoelen we hier alle formele opleidingen en niet-formele opleidingen. Formele opleidingen zijn opleidingen die erkend worden door de ministeries van onderwijs en leiden meestal tot een diploma of getuigschrift zoals een masterdiploma of een opleiding in het volwassenenonderwijs. Niet-formele opleidingen zijn opleidingen buiten deze context maar worden nog steeds gestructureerd georganiseerd, bv. een cursus rond gezondheid georganiseerd door het ziekenfonds of een webinar rond timemanagement georganiseerd door een zelfstandig ondernemer. Zelfstudie en informeel leren horen hier niet bij.

Met één op de vier 25-64-jarigen zit België nog ver onder de Europese doelstelling die in het kader van de European Education Area ^[1] begin 2021 werd geformuleerd: 47% van de volwassenen (25-64 jaar) zou het afgelopen jaar een opleiding gevolgd moeten hebben tegen 2025. Het afgelopen jaar hebben we wel een serieuze stap vooruit gezet. Deze cijfers zijn sinds 2005 beschikbaar voor België.

(a) Breuk in de resultaten wegens een hervorming van de enquête naar de arbeidskrachten.
(b) Breuk in de resultaten in 2021 omwille van de herziening van de vragenlijst en de wijziging van de IAB-definities van werkloosheid en werkgelegenheid.

Meer in details

Als we uitsplitsen naar verschillende groepen, dan zien we amper verschillen naar geslacht. Wel vinden we duidelijke verschillen naar opleidingsniveau: van degenen met maximum een diploma lager onderwijs volgt 9,5% een opleiding, tegenover 18,9% van diegenen met een diploma hoger secundair onderwijs. Van de mensen met een diploma hoger onderwijs volgt 38,5% nog een opleiding. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is de opleidingsgraad het hoogst met 33,4%, in het Vlaams Gewest is dit 26,0% en het Waals Gewest 22,1%. Jongeren van 25-34-jaar volgen meer dan dubbel zo vaak een opleiding dan 55-64-jarigen: 32,7% vs. 16,1%. De andere leeftijdsgroepen zitten ertussen met 29% (35-44 jaar) en 25% (45-54 jaar).

Ook gezondheid speelt een grote rol in het volgen van een opleiding: van de mensen met een hele goede gezondheid volgt 31,2% een opleiding, terwijl van de mensen met een (hele) slechte gezondheid slechts 4,2 à 7,7% participeert.

Naar arbeidsmarktstatuut zien we dat 29,4% van de werkenden een opleiding volgt, 20,7% van de werklozen en slechts 13,0% van de niet-beroepsactieven Vooral de toename bij de werkenden is opmerkelijk. Levenslang leren kan bijvoorbeeld helpen om vlot van job te veranderen.

Als we enkel naar de plaats van tewerkstelling kijken, dan zien we dat mensen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werken, het vaakst een opleiding volgen (34,4%), meer dan in het Vlaamse (29,8%) en Waalse Gewest (24,9%).

We zien ook markante verschillen tussen sectoren: in extraterritoriale organisaties, de financiële sector, het onderwijs, vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten, productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht en openbare besturen volgde meer dan 35% het afgelopen jaar een opleiding. De drie sectoren met de minste opleidingsdeelname (en voldoende observaties) zijn de bouwnijverheid, administratieve en ondersteunende diensten, en horeca waar minder dan één op de vijf een opleiding volgde.

Mensen met een tijdelijke job nemen meer deel aan opleiding (39,2%) dan mensen met een vaste job (28,8%). Voltijds werkenden (29,4%) daar tegenover nemen ongeveer evenveel deel aan opleiding dan deeltijds (29,3%) werkenden.

Afgelopen vier weken opleiding

Naast de indicator over opleidingsdeelname gedurende de afgelopen 12 maanden peilt de Enquête naar de Arbeidskrachten ook naar de deelname aan opleiding in de afgelopen vier weken. 11,1% van de Belgen nam de vier weken voor afname van de enquête deel aan een opleiding in 2023. Ook aan deze doelstelling zijn internationale doelstellingen gekoppeld. De duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDGs) streven ernaar dat tegen 2030 15% van de bevolking de afgelopen vier weken een opleiding gevolgd heeft.

Lager opgeleiden zijn het minst geneigd om opleiding te volgen: slechts 4,6% van degenen met maximaal een opleiding lager secundair volgde afgelopen maand een opleiding. Bij de midden en hoger opgeleiden is dit respectievelijk 7,6% en 16,6%. Qua regio zien we hier ook weer dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de hoogste opleidingsgraad heeft: 15,6%, meer dan het Vlaams (11,2%) en Waals Gewest (9,1%). Op een termijn van 4 weken zijn werklozen meer geneigd om opleiding te volgen (13,6%) dan werkenden (11,3%) en niet-beroepsactieven (9,8%). Jongeren zijn veel vaker geneigd om een opleiding te volgen: 16,1% van de 25-34-jarigen volgde de afgelopen vier weken een opleiding. Bij de 35-44-jarigen daalt dit tot 12,3% en verder tot 6,0% bij de 55-64-jarigen.

Personen met een tijdelijke job geven ook vaker aan dat ze een opleiding gevolgd hebben (21,4%) de afgelopen weken dan mensen met een vast contract (10,3%). Voltijds (10,8%) en deeltijds (11,4%) werkenden volgden de afgelopen vier weken ongeveer even vaak een opleiding.

^[1] https://education.ec.europa.eu/resources-and-tools/education-and-training-statistics