Moeilijkheden door de energiecrisis : maatregelen beschikbaar voor zelfstandigen ?

Zelfstandigen die moeilijkheden ondervinden door de energiecrisis, kunnen een beroep doen op verschillende maatregelen.

• Overbruggingsrecht
• Uitstel van betaling van sociale bijdragen
• Vermindering van voorlopige bijdragen
• Afbetalingsplan
• Vrijstelling van sociale bijdragen

​

Overbruggingsrecht

Zelfstandigen die hun activiteit stopzetten of onderbreken omwille van de energiecrisis kunnen onder bepaalde voorwaarden een beroep doen op het klassiek overbruggingsrecht.

Het overbruggingsrecht bestaat uit een uitkering gedurende maximum 12 maanden en het behoud van de rechten op geneeskundige verzorging en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen gedurende maximum 4 kwartalen zonder bijdragebetaling.

Het overbruggingsrecht kan onder andere worden toegekend in geval van een gedwongen onderbreking of stopzetting door een beslissing van een derde economische actor of door een gebeurtenis die economische impact heeft, die de activiteit rechtstreeks en aanzienlijk raakt.

De stijging van de energieprijzen en de daarmee gepaard gaande toename van de energiekost in de totale productiekosten/beroepskosten wordt beschouwd als een gebeurtenis met economische impact. Zelfstandigen, helpers en meewerkende echtgenoten die beslissen hun zelfstandige activiteit te onderbreken of stop te zetten omdat de uitoefening van hun zelfstandige activiteit minder rendabel is door de stijging van de energieprijzen, kunnen daardoor in aanmerking komen voor het klassiek overbruggingsrecht. Het moet gaan om een volledige onderbreking van elke beroepsactiviteit gedurende minstens 7 opeenvolgende kalenderdagen.

Het betreft hier niet alleen de stijging van de gas- en elektriciteitsrekeningen die je moet betalen, maar ook de stijging van de brandstofprijzen (benzine, diesel, kerosine, enz.) en de stijging van bijvoorbeeld grondstofprijzen (ten gevolge van de stijgende energieprijzen).

Als je in deze situatie beroep wenst te doen op het overbruggingsrecht, moet je in je aanvraag omstandig motiveren waarom de significante stijging van de productiekosten/beroepskosten ten gevolge van de energiecrisis heeft geleid tot een onderbreking of stopzetting van je zelfstandige activiteit. Je moet voldoende aannemelijk maken dat de verderzetting van je zelfstandige activiteit minder rendabel is als gevolg van de significante stijging van de productiekosten/beroepskosten als gevolg van de energiecrisis. Je moet de bewijsstukken daarvan bij je aanvraag voegen. Die bewijsstukken moeten redelijkerwijze de volgende elementen aantonen:

• de impact van de energiecrisis op de productiekosten/beroepskosten van je zelfstandige activiteit;
• een sterke toename van de (voorschot)factuur voor energie in 2022 ten opzichte van deze van 2021.

Je kan deze elementen aantonen aan de hand van:

• je voorschotfacturen van gas en/of elektriciteit van 2021 en 2022 die een significante stijging aantonen van je energiekosten en
• het bewijs van het gedeelte van deze energiekosten in het totaal van je productiekosten/beroepskosten (aan de hand van een balans of andere documenten).

Zonder dergelijke bewijsstukken is je aanvraag onontvankelijk.

Om recht te hebben op dit overbruggingsrecht moet je voldoen aan een aantal voorwaarden.

Het overbruggingsrecht dat wordt toegekend naar aanleiding van onderbrekingen of stopzettingen die aanvangen in de periode van 1 oktober 2022 tot 31 december 2022 telt uitzonderlijk niet mee voor de totale toekenningsduur van het klassiek overbruggingsrecht over de volledige loopbaan. Het gaat hier concreet om de uitkeringen die worden toegekend voor de maanden oktober, november en december 2022 en om het behoud van bepaalde sociale rechten dat wordt toegekend voor het eerste kwartaal van 2023.

Ook in de volgende situaties kan je onder bepaalde voorwaarden genieten van het overbruggingsrecht:

• stopzetting door faillissement;
• stopzetting door economische moeilijkheden.

Je moet het overbruggingsrecht aanvragen bij je socialeverzekeringsfonds, dat een aanvraagformulier ter beschikking stelt. De aanvraag moet via aangetekende zending worden ingediend voor het einde van het tweede kwartaal dat volgt op het kwartaal van de onderbreking of stopzetting.

Meer weten?

Neem contact op met je socialeverzekeringsfonds.

Uitstel van betaling van sociale bijdragen

Elke zelfstandige, ongeacht zijn bijdragecategorie (hoofdberoep, bijberoep, …) van wie de zelfstandige activiteit zwaar getroffen is door de energiecrisis kan een schriftelijke aanvraag indienen bij zijn socialeverzekeringsfonds om de betaling van zijn sociale bijdragen met een jaar uit te stellen, zonder dat daarvoor verhogingen zullen aangerekend worden en zonder invloed op de uitkeringen. Hij verliest wel de fiscale aftrekbaarheid van de betaalde VAPZ-premie in 2022.

De maatregel geldt voor de voorlopige bijdrage van het vierde kwartaal van 2022. Deze moet dan betaald worden vóór 15 december 2023. Het uitstel kan niet gevraagd worden als de bijdrage reeds is betaald.

Je moet je aanvraag bij het socialeverzekeringsfonds indienen vóór 15 december 2022. Je aanvraag bevat tenminste de volgende inlichtingen:

• je naam, voornaam en woonplaats;
• de naam en zetel van je bedrijf;
• je ondernemingsnummer;
• je motiveert waarom jouw zelfstandige activiteit zwaar getroffen is door de energiecrisis, waarbij je het volgende aantoont:
  • de impact van de energiecrisis op de zelfstandige activiteit en
  • een sterke toename van de voorschotfactuur voor energie in 2022 ten opzichte van deze van 2021;
• je voegt bewijsstukken toe die de impact van de energiecrisis op je zelfstandige activiteit en een sterke toename van de voorschotfactuur voor energie in 2022 ten opzichte van deze van 2021 aantonen (bijvoorbeeld kopie van de voorschotfacturen van 2021 en 2022, balans of andere elementen die toelaten om het aandeel van het verbruik van gas en elektriciteit in het geheel van de beroepskosten/productiekosten aan te tonen).

Opgelet! Als de betrokken bijdrage niet volledig betaald is binnen de voorziene termijn, zijn de verhogingen verschuldigd en zullen onrechtmatig genoten uitkeringen worden teruggevorderd.
Je hebt eveneens de mogelijkheid om vrijstelling van bijdragen te vragen wanneer je een aanvraag tot uitstel van betaling hebt ingediend.

Meer weten?

Neem contact op met je socialeverzekeringsfonds.

​

Vermindering van voorlopige bijdragen

Zelfstandigen die zwaar getroffen worden door de energiecrisis, kunnen via een vereenvoudigde procedure een vermindering vragen van hun voorlopige sociale bijdragen voor het jaar 2022 (berekend op de beroepsinkomsten 2019) als hun geraamde beroepsinkomsten van het jaar 2022 lager liggen dan de inkomsten van 2019.

Sinds 1 januari 2022 zijn de vaste drempels voor de vermindering van de voorlopige sociale bijdragen afgeschaft. Je kan voortaan vrij het bedrag bepalen in functie van je geraamde inkomsten. De vermindering moet worden aangevraagd bij het socialeverzekeringsfonds.

De minimumbijdrage voor de zelfstandigen in hoofdberoep, primostarters en meewerkende echtgenoten blijft behouden. Zij kunnen nooit minder voorlopige sociale bijdragen betalen dan die minimumbijdrage.

Opgelet! Als de werkelijk beroepsinkomsten van het jaar 2022 toch hoger zijn dan het bedrag waarop de verminderde voorlopige bijdragen zijn betaald, dan wordt bij de eindafrekening niet alleen een supplement aangerekend maar ook verhogingen.

Meer weten?

Neem contact op met je socialeverzekeringsfonds.

Afbetalingsplan

Als je de bijdrage voor het vierde kwartaal van 2022 niet kan betalen, kan je hiervoor aan je socialeverzekeringsfonds een afbetalingsplan vragen.

Als je het afbetalingsplan naleeft, heeft dat geen gevolgen voor je sociale uitkeringen. Je verliest wel de fiscale aftrekbaarheid van de betaalde VAPZ-premie in 2022.

Het afbetalingsplan verhindert niet dat verhogingen wegens laattijdige betaling worden aangerekend, maar de zelfstandige kan via zijn socialeverzekeringsfonds een verzoek indienen om af te zien van de verhogingen die aan dit afbetalingsplan verbonden zijn.

Als er een betalingsuitstel werd toegekend voor de bijdrage van het vierde kwartaal van 2022, moet het afbetalingsplan uiterlijk op 15 december 2023 worden aangevraagd. Er kan dan een afbetalingsplan worden toegekend voor maximum 24 maanden.

Als je geen betalingsuitstel vraagt voor de bijdrage van het vierde kwartaal van 2022, moet je het afbetalingsplan uiterlijk op 15 december 2022 aanvragen. Er kan dan een afbetalingsplan worden toegekend voor maximum 36 maanden.

Uiteraard kan je na het verstrijken van deze termijnen nog steeds een afbetalingsplan vragen aan je socialeverzekeringsfonds. Maar in dat geval zijn er wel gevolgen voor je sociale rechten.

Meer weten?

Neem contact op met je socialeverzekeringsfonds.

Vrijstelling van sociale bijdragen

Als je zelfstandige activiteit zwaar getroffen is door de energiecrisis, kan je een vereenvoudigde aanvraag tot vrijstelling van betaling indienen voor de voorlopige bijdrage van het vierde kwartaal van 2022. Je moet zelfstandige in hoofdberoep of meewerkende echtgeno(o)t(e) zijn.

Een aanvraag tot vrijstelling moet ingediend worden binnen de 12 maanden volgend op het einde van elk betrokken kwartaal. Je aanvraag voor het vierde kwartaal van 2022 moet bijgevolg ten laatste op 31 december 2023 worden ingediend. Je moet wel wachten met je aanvraag tot je de afrekening van de bijdrage van het vierde kwartaal van 2022 hebt ontvangen.

Starters moeten een wachttijd van 4 kwartalen respecteren. Een starter kan dus pas een aanvraag voor die 4 kwartalen indienen nadat hij 4 opeenvolgende kwartalen actief is (tenzij de activiteit eerder werd stopgezet).
Als je een aanvraag tot uitstel van betaling hebt ingediend, dan kan je ook vrijstelling van bijdragen vragen.

Opgelet! Je bouwt geen pensioenrechten op voor de kwartalen waarvoor je wordt vrijgesteld. Je kunt die kwartalen later wel nog regulariseren (via een afkooppremie), om ze toch te laten meetellen voor je pensioenberekening. Hiervoor heb je vijf jaar de tijd. Bovendien vormt de vrijstelling van een kwartaalbijdrage uit 2022 een belemmering voor de fiscale aftrekbaarheid van de VAPZ-premie voor het jaar 2022.

Je kunt je aanvraag indienen via je socialeverzekeringsfonds. Je moet in je aanvraag de impact van de energiecrisis op je zelfstandige activiteit aantonen. Daarnaast moet je aantonen dat je voorschotfactuur voor energie in 2022 sterk is toegenomen ten opzichte van deze van 2021.

Aanvragen met betrekking tot andere kwartalen kunnen worden ingediend met een klassieke aanvraag tot vrijstelling.

Meer weten?

Kwijtschelding van verhogingen (artikel 48 ARS)

Mail naar mailbox-rek@rsvz-inasti.fgov.be.

Vrijstelling van bijdragen (DVR)

Mail naar mailbox-dvr@rsvz-inasti.fgov.be.

Of neem contact op met je socialeverzekeringsfonds.