Schenken en vooruitdenken: echtscheiding van de begiftigde

De populairste vorm van successieplanning in België is nog steeds de schenking. Vanuit vrijgevigheidsinzicht wensen de ouders hun kinderen te bevoordelen. Om hen te helpen. Omdat ze hen graag zien. Maar wat indien het kind, dat op het ogenblik van de schenking gehuwd was, nadien uit de echt zou scheiden? Verdwijnt dan een deel van de schenking naar de ex-schoondochter? Of wat gebeurt er indien een kind zou vooroverlijden? Krijgen de ouders dan hun schenking terug? En moeten ze hier dan erfbelasting op betalen? Of gaan de geschonken goederen dan toch automatisch over naar de erfgenamen van het kind?

ECHTSCHEIDING OF RELATIEBREUK VAN EEN KIND

Uw dochter krijgt van u de aandelen van het familiebedrijf. Het is immers tijd om de volgende generatie de zaak te laten overnemen. Ook uw schoonzoon is actief betrokken in het bedrijf. Omwille van deze betrokkenheid besluit uw dochter, tegen uw expliciete bezwaren in, om de geschonken aandelen zonder verdere voorwaarden in te brengen in de huwgemeenschap. Haar huwelijk is immers ijzersterk, en ook haar echtgenoot steekt veel tijd en energie in het familiebedrijf. Enkele jaren later gaat het evenwel bergaf met haar huwelijk, waardoor de echtscheiding wordt ingezet. Heeft uw schoonzoon recht op de helft van de aandelen van het familiebedrijf?

Indien geen andere regeling wordt voorzien in het huwelijkscontract, zal uw dochter de mogelijkheid hebben om de ingebrachte aandelen terug te nemen. Maar zij zal wel de helft van de waarde moeten vergoeden aan haar (ex-)echtgenoot. Dit had u uiteraard steeds gevreesd, en u had uw dochter er nog zo voor gewaarschuwd.

Ook deze situatie was zeer eenvoudig te voorkomen met een goede redactie van de schenkingsakte. Door een uitsluitingsclausule in te voegen in de schenkingsakte, kan u ervoor zorgen dat de aandelen niet in de huwelijksgemeenschap van uw dochter kan worden ingebracht. U kan tevens voorkomen dat de aandelen zouden worden ingebracht in een onverdeeldheid of kanscontract. U bepaalt met andere woorden dat de aandelen steeds tot het eigen vermogen van uw dochter zullen behoren.

Dit voorkomt dat uw schoonzoon aanspraak zou kunnen maken op (een deel van) de geschonken goederen bij een echtscheiding of relatiebreuk.

Verder is het essentieel om in de schenking een clausule van zaakvervanging op te nemen. Op die manier blijven de voorwaarden van uw schenking eveneens van toepassing op de goederen die in een latere fase eventueel in de plaats zouden komen van de geschonken goederen (bvb naar aanleiding van een verkoop van de geschonken aandelen en wederbelegging in een effectenportefeuille).

Tot slot moet worden benadrukt dat het hierboven geschetste scenario niet alleen relevant is bij de schenking van aandelen van het familiebedrijf. Ook bij een eenvoudige bankgift, waarbij simpelweg gelden worden overgeschreven van uw rekening naar de rekening van uw dochter, is het van belang om hier oog voor te hebben. Het is dan belangrijk om de nodige bewijsdocumenten (pacte adjoint) op te stellen waarbij verschillende voorwaarden en modaliteiten kunnen worden toegevoegd (zoals het conventioneel beding van terugkeer en de uitsluitingsclausule). Sommige modaliteiten, zo als het fideïcommis de residuo, kunnen echter enkel worden opgenomen in een notariële schenkingsakte.

Rinse Elsermans

Liesbeth Franck

Bron: Cazimir