Slecht weer speelt woon-werkverkeer per fiets parten

Naar aanleiding van Wereldfietsdag (op 3 juni) publiceert SD Worx de meest recente inzichten m.b.t. geregistreerd fietsen naar het werk.

Cijfers

Relatief gezien zijn er meer vrouwen (14%) dan mannen (12%) die naar het werk fietsen, maar mannen doen gemiddeld meer kilometers. De meeste kilometers staan op de teller van werknemers die 16-30 kilometer van huis werken (enkele rit). Woonwerkverkeer met de fiets kan de medewerker ook geld opleveren. Gemiddeld gaat het in de eerste vier maanden van 2024 om 64 euro per maand netto, terwijl dit vorig jaar in dezelfde periode 51 euro was. In 2023 werd de wetgeving rond de fietsvergoeding aangepast.

Sinds 1 mei 2023 zijn werkgevers wettelijk verplicht om een fietsvergoeding toe te kennen. De Nationale Arbeidsraad voerde toen een bijkomende veralgemeende fietsvergoeding in. De werkgever moet deze verplicht aanbieden aan haar werknemers, net zoals voor wie met de trein of ander openbaar vervoer (tram, bus, metro, waterbus) pendelt. Maar er zijn wel beperkingen.

Wie neemt het meest de fiets naar het werk?

De voorbije 5 jaar zag SD Worx het aandeel fietsende werknemers stijgen: van 8% in 2018 naar 13% in 2023. Dat is een op acht werknemers in België. Vooral in Vlaanderen is fietsen naar het werk populair: een op zes Vlamingen fietst geregeld naar het werk (17%). Oost-Vlamingen liggen op kop met een op de vijf (20%) die in 2023 naar het werk trapt, gevolgd door werknemers in de provincies Antwerpen (18%) en West-Vlaanderen (17%). Werknemers in Brussel en Vlaams-Brabant fietsen het minst met resp. 6% en 9% van de werknemers. Limburg zit daartussenin met 14%.

SD Worx baseert zich enkel op de werknemers die hun woon-werkverplaatsingen (gedeeltelijk) met de fiets afleggen en hiervoor een specifieke fietsvergoeding ontvangen van hun werkgever. Het totale aantal fietsende pendelaars ligt waarschijnlijk nog een stuk hoger.

Veerle Michiels, mobiliteitsexpert van SD Worx: “Of 2024 een top jaar wordt voor de fiets, moet de komende maanden duidelijk worden. Het weer speelt een belangrijke rol. Mei en juni zijn topmaanden, gevolgd door september en oktober. Na vier maanden in 2024 zitten we op bijna 11% die de fiets nemen; t.o.v. 13% voor gans 2023. Vooral in april namen minder medewerkers de fiets dan in 2023 (-16%), maar wie wel de fiets nam, fietste meer kilometers: gemiddeld 200 km/maand i.p.v. 189 km/maand het jaar ervoor in april.”

Wie doet de meeste kilometers per fiets?

De meeste kilometers staan op de teller van werknemers die tussen de 16-30 kilometer enkele rit trappen. De meeste kilometers naar het werk worden getrapt in Vlaams-Brabant (160 km per maand gemiddeld in 2023), Brussel (145 kilometer per maand) en Antwerpen (142 kilometer gemiddeld per maand).

Veerle Michiels van SD Worx: “De rit naar het werk met de fiets kan ook aardig wat opleveren. Ofwel via de nieuwe veralgemeende fietsvergoeding (28 eurocent per kilometer) ofwel via de oudere facultatieve fietsvergoeding (maximaal 35 eurocent per kilometer). Het laatste jaar zien we een stijging van gemiddeld 25 eurocent naar 30 eurocent per kilometer. De vergoeding vormt zeker een aanmoediging: het is financieel interessant, want het is vrijgesteld van sociale zekerheidsbijdragen en van belastingen. De voorwaarde is uiteraard wel dat je de fietsvergoeding enkel toekent per effectieve getrapte woon-werkkilometer. Nieuw is ook dat je je werkelijke beroepskosten niet mag bewijzen in de aangifte personenbelasting. Anders dan de naam “veralgemeende” fietsvergoeding doet vermoeden, heeft niet iedereen er recht op. Denk bijvoorbeeld aan werknemers met een bedrijfswagen. Er is nog een beperking. Er geldt een maximumbedrag per jaar. Voor 2024 is dat 3.500 euro. Dit maximum geldt trouwens ook voor de facultatieve fietsvergoeding. Gemiddeld bedraagt de fietsvergoeding in 2024 64 euro per maand maar uiteindelijk hangt het af van de afstand."

Over de studie

SD Worx analyseerde het voorkomen van fietskilometers en vergoedingen in 2023 en de eerste vier maanden van 2024 voor alle vaste contracten; in totaal gaat het om een steekproef populatie van meer dan 1.000.000 werknemers in 35.000 bedrijven; met ongeveer twee derden bedienden en een derde arbeiders. Hiervan registreren meer dan 150.000 werknemers hun woon-werkverkeer met de fiets. De statistische analyse formuleert inzichten op groepsniveau en zijn in lijn met de toepasselijke wetgeving, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming. De bron zijn de feitelijke loongegevens van SD Worx, de grootste loonberekenaar van België. De resultaten zijn bijzonder betrouwbaar door de omvang van de steekproef en de databron: ze zijn gebaseerd op werkelijke gegevens van de loonadministratie. De waarden zijn niet gewogen proporties, maar het onderzoek is representatief op vlak van basisparameters zoals geslacht, leeftijd, regio, bedrijfsgrootte.