Versterking van de Europese bestuurlijke ruimte (ComPAct)

Temps de lecture: 7 min |26 oktober 2023 à 15:15

Vandaag, op 25 oktober 2023 heeft de Commissie een nieuwe mededeling over de versterking van de Europese administratieve ruimte^[1] (ComPAct) goedgekeurd, waarin concrete maatregelen worden voorgesteld om de overheidsdiensten te helpen aan de behoeften van burgers en bedrijven in heel Europa te voldoen.

Waar gaat de mededeling over?

ComPAct is de allereerste reeks maatregelen van de Commissie ter ondersteuning van de modernisering van het openbaar bestuur in de hele EU. In de mededeling wordt een reeks maatregelen voorgesteld om de capaciteit en vermogens van de overheidsdiensten op nationaal, regionaal en lokaal niveau te versterken en hun samenwerking te intensiveren, zodat zij gemeenschappelijke uitdagingen samen kunnen aanpakken.
Deze acties worden geconsolideerd door een gemeenschappelijke reeks overkoepelende beginselen^[1] die ten grondslag liggen aan de kwaliteit van het openbaar bestuur.
De ComPAct is opgebouwd rond drie belangrijke beleidspijlers, die van cruciaal belang zijn voor de werkzaamheden van overheidsdiensten: vaardigheden; digitalisering, en de groene transitie.
De ComPAct is een rechtstreeks antwoord op de oproepen van de lidstaten, het Europees Parlement en het Comité van de Regio's aan de Commissie om samenwerking en beleidsdialoog te bevorderen en de capaciteit en kwaliteit van overheidsdiensten op nationaal, regionaal en lokaal niveau in Europa te helpen verbeteren.

Waarom komt de Commissie met een initiatief voor openbaar bestuur, een onderwerp dat van oudsher onder de nationale bevoegdheid valt?

De ComPAct respecteert de bevoegdheden en specifieke kenmerken van de lidstaten. In de mededeling wordt erkend dat, ondanks een grote verscheidenheid aan institutionele structuren en rechtstradities, overheidsdiensten in de lidstaten gemeenschappelijke waarden delen en gelijke opvattingen hebben over goed openbaar bestuur.
De ComPAct voorziet in een overkoepelend kader voor maatregelen om de capaciteit van de overheidsdiensten van de lidstaten te helpen versterken om gemeenschappelijke uitdagingen samen aan te pakken.

Wat kan de Commissie voor overheidsdiensten doen in het kader van de ComPAct?

De ComPAct is gebaseerd op de ervaring die is opgedaan met de hervormingssteun van de Commissie aan afzonderlijke landen, en op haar kennis en horizontale werkzaamheden in verband met de tendensen en behoeften in de hele EU.
ComPAct zal een platform bieden om van elkaar te leren en om een gemeenschappelijke aanpak van uitdagingen te vinden — bijvoorbeeld hoe we doeltreffend reageren op crises, hoe we artificiële intelligentie (AI) in de overheidsdiensten kunnen gebruiken.
De concrete steun is gericht op instrumenten, methoden, uitwisselingen, gerichte capaciteitsopbouw en het creëren van praktijkgemeenschappen in de lidstaten. Deze aspecten zullen bijdragen tot de toepassing van gedeelde beginselen van openbaar bestuur en bijdragen tot de ontwikkeling van een Europese bestuurlijke ruimte en cultuur.

Welke maatregelen worden in ComPAct voorgesteld?

In ComPAct worden 25 acties voorgesteld, die zijn ingedeeld in drie pijlers:

Pijler 1: De vaardighedenagenda voor de overheid

De uitwisseling voor samenwerking tussen overheidsdiensten (PACE) opschalen;
Een netwerk van expertisecentra opzetten;
Een EU-programma voor leiderschap in het openbaar bestuur opzetten;
Op het platform van de EU Academy een rubriek voor openbaar bestuur ontwikkelen;
De toegang van regionale en lokale entiteiten tot het TSI uitbreiden;
Elk jaar een Dag van het Lokaal Bestuur organiseren;
Gerichte studies en enquêtes uitvoeren;
Een “kernvaardighedenpaspoort” ontwikkelen;
Steun verlenen bij de modernisering van het personeelsbeleid;
De Quality of Public Administration Toolbox (Toolbox voor kwalitatief hoogwaardig openbaar bestuur) bijwerken en uitbreiden;
Methoden ontwikkelen voor relevante indicatoren voor het openbaar bestuur.

Pijler 2: Capaciteit voor Europa's digitale decennium

Ondersteuning van digitale en datagerelateerde wetgeving en AI-technologieën;
Bevorderen van een duurzaam en doeltreffend gebruik van opkomende technologieën;
De verlening van volledig toegankelijke online administratieve diensten ondersteunen;
Instrumenten ontwikkelen voor meer interoperabiliteit en voor de verlening van naadloze diensten;
Een overzicht publiceren van de financieringsmogelijkheden;
Het bundelen van cloudcapaciteiten tussen overheidsdiensten ondersteunen.

Pijler 3: Capaciteit om het voortouw te nemen bij de groene transitie

De lidstaten ondersteunen bij het actualiseren van hun nationale strategieën en plannen voor aanpassing aan de klimaatverandering;
De toepassing van richtsnoeren voor klimaatbestendigheid en andere milieurelevante richtsnoeren bevorderen;
Instrumenten en methoden voor de beoordeling van klimaatrisico's en risicopreventie bevorderen;
De lidstaten ondersteunen bij het ontwikkelen van capaciteit voor het plannen, ontwerpen en uitvoeren van maatregelen voor ecosysteemherstel en op de natuur gebaseerde oplossingen;
De toepassing van de milieuwetgeving ondersteunen;
Verdere richtsnoeren ontwikkelen voor het gebruik van het milieubeheer- en milieuauditsysteem van de EU;
De toepassing van methoden voor de beoordeling van de koolstofvoetafdruk bevorderen en ondersteunen;
Ondersteuning en begeleiding bieden voor het koolstofvrij en duurzaam maken van gebouwen.

Hoe kunnen de lidstaten een aanvraag indienen om deel te nemen aan de acties van de ComPAct?

De acties zullen worden uitgevoerd via het instrument voor technische ondersteuning (vlaggenschipinitiatieven of meerlandenprojecten) of via andere financieringsmechanismen van de EU, zoals het programma Digitaal Europa of Horizon Europa. Voor de deelname van de lidstaten gelden de regels van elk programma.
Acties op het gebied van informatie-uitwisseling en samenwerking, zoals het paspoort voor competenties, zullen worden uitgevoerd in samenwerking met de deskundigengroep voor openbaar bestuur, het European Public Administration Network (EUPAN) en het netwerk van scholen voor openbaar bestuur (DISPA).
Voor andere acties zullen de lidstaten via de deskundigengroep voor openbaar bestuur worden geïnformeerd over de manier waarop zij kunnen deelnemen.

Zijn de in CompAct opgenomen acties verplicht voor de lidstaten?

Nee, de uitvoering van de acties is vrijwillig en vraaggestuurd. De lidstaten kunnen in hun eigen tempo en volgens hun eigen behoeften en institutionele structuren deelnemen aan de ComPAct.
De voorgestelde instrumenten, methoden, collegiale ondersteuning en uitwisseling van praktijken zullen de overheidsdiensten helpen om te leren, te innoveren en hun praktijken en prestaties te verbeteren.

Hoe is de Commissie van plan de acties in de ComPAct te financieren?

De uitvoering van de acties zal in de eerste plaats worden gefinancierd via het instrument voor technische ondersteuningen andere bestaande financieringsmechanismen van de EU, zoals het programma Digitaal Europa.
De ComPAct heeft tot doel het effect van de bestaande EU-programma's en -instrumenten te versterken door sterkere synergieën tot stand te brengen, de toegang tot bestaande initiatieven te vergemakkelijken en de uitwisseling van kennis tussen de lidstaten te bevorderen.

Is de Commissie van plan ervoor te zorgen dat overheidsdiensten zich houden aan de beginselen voor kwalitatief hoogwaardig openbaar bestuur?

De lidstaten delen al bepaalde gemeenschappelijke waarden en ideeën over beste praktijken op het gebied van openbaar bestuur.
De voorgestelde beginselen zijn gebaseerd op deze gemeenschappelijke opvatting en waargenomen praktijken. De acties in het kader van de ComPAct zijn erop gericht de beginselen van kwalitatief hoogwaardig openbaar bestuur te versterken en de lidstaten aan te moedigen deze beginselen na te leven.

Hoe denkt u overheidsdiensten in uitbreidingslanden te helpen?

De ontwikkeling van professionele en goed presterende overheidsdiensten is een van de fundamentele criteria voor toetreding tot de EU. De uitbreidingslanden beschouwen de nationale overheden in de EU als referentiepunt. Zij staan voor vergelijkbare uitdagingen zoals de demografische veranderingen en de dubbele transitie.
De Commissie biedt uitbreidingslanden die geïnteresseerd zijn in deelname aan peer-to-peeruitwisselingen en andere fora de kans om goede praktijken en geleerde lessen uit te wisselen. Zo nemen verscheidene uitbreidingslanden, zoals Albanië en Moldavië, momenteel als waarnemer deel aan de besprekingen over projecten voor technische ondersteuning met de lidstaten.

Hoe kan een ambtenaar uit een lidstaat deelnemen aan de PACE?

Aanvragen voor deelname aan de PACE (Public Administration Cooperation Exchange) worden eenmaal per jaar ontvangen, uiterlijk op 31 oktober, en de indiening wordt gecoördineerd door de nationale coördinerende autoriteit van elke lidstaat voor het instrument voor technische ondersteuning.
De deelnemingsaanvragen worden dus niet individueel ingediend, maar worden centraal georganiseerd door de overheidsdiensten van de ambtenaren die willen deelnemen (om te reizen of als gastheer te fungeren) op basis van de vastgestelde behoeften en prioriteiten.
De PACE werkt aan de versterking van de kennis en de capaciteit van overheidsdiensten om structurele hervormingen door te voeren om ervoor te zorgen dat overheidsdiensten in de hele EU van goede kwaliteit zijn. PACE is geen uitwisselingsprogramma voor de persoonlijke ontwikkeling van ambtenaren.
Ambtenaren uit andere landen kunnen als waarnemer deelnemen, met instemming van zowel de deelnemende als de ontvangende overheidsdienst van de lidstaten, maar op eigen kosten.