Virtuele munten: de FSMA zet in op de bescherming van de consument

Temps de lecture: 6 min |20 maart 2023 à 12:13

Over iets minder dan twee maanden treden de nieuwe regels voor reclame voor virtuele munten in werking. Deze regels moeten er onder meer voor zorgen dat de risico’s van virtuele munten voldoende naar voren komen in die reclame. De Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) gaat toezien op de naleving van deze regels. Daarnaast zet de FSMA eveneens in op nog meer financiële educatie over virtuele munten, onder meer via een educatieve video die ze vandaag lanceert naar aanleiding van de start van de achtste editie van De Week van het Geld.

Virtuele munten zijn momenteel een hype waaraan flink wat risico’s verbonden zijn. Zo hebben ze nog geen wettelijke omkadering, hebben ze geen onderliggende waarde in de ‘reële’ wereld, kennen ze vaak brutale koersschommelingen en ze zijn kwetsbaar voor fraude en voor risico’s op IT-technisch vlak.

Om die redenen vroeg en kreeg de FSMA een nieuwe wettelijke bevoegdheid van de regering om via reglement de reclame voor virtuele munten te omkaderen. Dit reglement werd op 17 maart 2023 gepubliceerd in het Staatsblad en treedt in werking op 17 mei 2023. Het reglement heeft drie krachtlijnen:

Als basisprincipe moet de reclame correct en niet-misleidend zijn
De reclame moet verplichte vermeldingen omvatten die wijzen op de risico’s
Massacampagnes moeten op voorhand gemeld worden aan de FSMA

Het reglement legt de voorwaarden vast waaraan de reclame moet voldoen. Zo mag de reclame geen nadruk leggen op de mogelijke voordelen zonder ook een correcte indicatie te geven van de risico’s, beperkingen of voorwaarden. De reclame mag ook geen verklaring bevatten over de toekomstige waarde of rendement en moet opgesteld zijn in een begrijpelijke taal.

Naast deze voorwaarden moet de reclame ook telkens een korte, gebalde waarschuwing omvatten: ‘Virtuele munten, reële risico’s. De enige garantie in crypto is het risico.’ Alle reclame moet ook een meer uitgebreide waarschuwing bevatten of een link of een verwijzing naar de waarschuwing. Deze uitgebreide waarschuwing somt in meer detail de verschillende risico’s op.

Ten slotte moet alle publiciteit in het kader van massacampagnes minstens tien dagen op voorhand gemeld worden aan de FSMA. Masscampagnes zijn campagnes waarbij reclame verspreid wordt bij minstens 25.000 consumenten. De voorafgaande melding moet de FSMA in staat stellen indien nodig in te grijpen vooraleer de campagne effectief van start gaat.

Naast haar nieuwe toezichtsbevoegdheid, zet de FSMA ook in op meer financiële educatie over virtuele munten. Ze ontwikkelde een nieuwe educatieve video over virtuele munten, die deel uitmaakt van een reeks van vier video’s die zijn gerealiseerd in een format dat jongeren aanspreekt. De video’s vormen, in combinatie met een infofiche voor de leerkrachten en een quiz voor de leerlingen, een volledig lespakket. Ze worden deze week naar aanleiding van De Week van het Geld gelanceerd vanuit het Wikifin Lab door verschillende ministers van de federale regering.

De FSMA werkt ook aan een nieuwe spelmodule voor het Wikifin Lab, haar centrum voor financiële educatie. De module moet jongeren ‘confronteren’ met de risico’s verbonden aan virtuele munten. Een eerste ontwerp van de nieuwe module wordt momenteel getest; de module wordt gelanceerd bij het begin van het volgende schooljaar.

‘Sommige consumenten willen snel geld verdienen door te handelen in virtuele munten. Dat gaat gepaard met grote risico’s. Om consumenten nog beter te beschermen, schakelt de FSMA een versnelling hoger op vlak van controle en financiële educatie,’ zegt Jean-Paul Servais, de voorzitter van de FSMA. ‘Dankzij het nieuwe reglement zal de FSMA kunnen controleren of de reclame voor virtuele munten correct en niet misleidend is en of de reclame de verplichte risicowaarschuwingen bevat.

Naar aanleiding van haar nieuwe bevoegdheden, deed de FSMA een studie naar het beleggersgedrag in België. Het onderzoeksbureau IPSOS ondervroeg hiervoor in november 2022 1.000 beleggers. Het gaat om mensen die geld anders beleggen dan in een spaarrekening, een termijnrekening of via individueel pensioensparen. Hieronder volgen, op basis van de antwoorden van de deelnemers aan de enquête, de belangrijkste resultaten van het onderzoek in verband met virtuele munten.

Vooral jongeren kopen virtuele munten

Jongeren (16-29 jaar) zijn het sterkst vertegenwoordigd in de groep beleggers die virtuele munten kopen: 34 procent van de beleggers tussen 16-29 jaar handelt in virtuele munten. Maar ook hogere leeftijdscategorieën zijn actief met virtuele munten: 30 procent van de 30-39-jarigen; 17 procent van de groep 40-49 jaar; 11 procent van de beleggers tussen 50 en 59 jaar.
Handelen in virtuele munten is vooral populair bij mannen en in Vlaanderen: 80 procent van degene die actief zijn met virtuele munten zijn mannen; 63 procent woont in Vlaanderen, 22 procent in Wallonië en 15 procent in Brussel.

Eerder voor de snelle winst

Snel winst maken (43 procent) en plezier en spanning van het handelen in nieuwigheden (36 procent) zijn de belangrijkste redenen om te handelen in virtuele munten.
Beleggers die niet handelen in virtuele munten doen dit niet wegens het grote risico (58 procent), omdat ze er niet in geloven of het nut er niet van inzien (46 procent).

Grote groep zet kleine bedragen om in virtuele munten

De bedragen die worden verhandeld in virtuele munten zijn kleiner dan bij de klassieke beleggingen.
Ruim 60 procent van de handelaars kocht voor minder dan 2.500 euro; 31 procent heeft zelfs voor minder dan 500 euro virtuele munten gekocht. Slechts 15 procent kocht voor meer dan 10.000 euro virtuele munten.

Cryptowinter doet believers niet bibberen

De cryptowinter en het faillissement van FTX hebben het geloof in virtuele munten nauwelijks ondermijnd. 7 procent zegt daardoor niet meer in virtuele munten te handelen.
Meer dan 60 procent beschouwt de recente gebeurtenissen als een ‘tijdelijke correctie’ of gaat verder met het verhandelen van virtuele munten.
16 procent van de cryptohandelaars ziet het zelfs als een kans en handelt nu meer in virtuele munten dan ervoor.

Vrienden, familie, mobiele apps en roboadvies belangrijk voor cryptohandelaars

Zowel personen die in crypto handelen als zij die dat niet doen, halen hun informatie vooral uit kranten en productfiches.
Zowel vrienden en familie als mobiele apps en roboadvies zijn voor 27 procent wie in crypto handelt een informatiebron, tegenover respectievelijk 18 en 13 procent bij de niet-cryptohandelaars.

Deze cijfers leveren nuttige informatie om het optreden van de FSMA mee te oriënteren. Ze wijzen ook op het nut van de FSMA-aanpak en versterken de wil van de FSMA om in deze materie een proactieve houding aan te nemen’, besluit Jean-Paul Servais.

Bron : FSMA, persbericht, 20 maart 2023