Arbeidsdeal: Meer mensen aan het werk met meer bescherming en flexibiliteit

De uitdagingen van onze arbeidsmarkt zijn veranderd. Waar jobcreatie tot voor enkele jaren vooral neerkwam op het versterken van de vraag naar arbeidskrachten, komt het er vandaag op neer de vele openstaande vacatures snel in te vullen.

Om die vacatures op snelle, maar duurzame manier in te vullen, is het nodig om op maat te werken. Op maat van de doelgroepen, op maat van de werknemers en werkgevers, op maat van de regio’s.

Daar komt de federale regering aan tegemoet. Met het akkoord over de arbeidsdeal zorgt de federale regering voor een eerste pakket maatregelen die de ambitie om de werkzaamheidsgraad verder te verhogen kracht moet bijzetten. Een belangrijke opdracht willen we onze welvaartstaat in stand houden en te versterken. Dit pakket maatregelen lost een aantal, maar nog niet alle uitdagingen op.

Volgende elementen maken deel uit van een ontwerp van wet dat nog wordt voorgelegd aan de sociale partners:

Bescherming van werknemers en aandacht voor het evenwicht tussen werk en gezin

• We moeten mensen niet enkel aan het werk krijgen, we moeten ze ook aan het werk houden. Niet enkel door een eerlijk loon aan werk te koppelen, maar ook door werk leefbaar te houden. De coronacrisis toonde eens te meer aan dat de combinatie werk en gezin geen evidentie is. Iedereen is op zoek naar evenwicht en we willen onze gezinnen in die zoektocht ondersteunen. Om die reden besliste de Regering om de mogelijkheid te voorzien voor werknemers om een voltijdse werkweek te presteren op 4 werkdagen of om in een wisselend weekregime te werken. Dat laatste kan bijvoorbeeld nuttig zijn voor ouders met kinderen in co-ouderschap.
• In ondernemingen vanaf 20 werknemers zullen afspraken moeten gemaakt worden op gebied van deconnectie. Zo geven we mensen de kans om buiten het werk, alle aandacht te geven voor gezin, familie of vrienden. Ook vorming en sensibilisering m.b.t. het gebruik van digitale hulpmiddelen maakt daar deel van uit.
• Er komt een aanpassing van de minimale bekendmakingstermijn van het variabele werkrooster aan deeltijdse werknemers. De wettelijke termijn wordt 7 werkdagen. Zo laten we toe dat mensen hun werk, huishouden en vrije tijd beter kunnen inplannen. Met een cao zal kunnen afgeweken worden tot 3 werkdagen, maar de bestaande sectorale regelingen blijven bestaan.​

​De arbeidsmarkt van de toekomst

​
• De mogelijkheid om avondarbeid van 20 tot 24u in een onderneming in te voeren voor activiteiten van e-commerce wordt opnieuw verruimd. Tegelijk worden e-commerce experimenten inzake arbeidsorganisatie mogelijk gemaakt met individuele werknemers en op vrijwillige basis.
• Mensen die actief zijn in de platformeconomie krijgen meer duidelijkheid over hun statuut. De regering legde 8 criteria vast die voor platformen die orders geven, moeten bepalen of iemand als werknemer, dan wel als zelfstandige beschouwd zal worden, mee geïnspireerd door de Europese ontwerprichtlijn. Zodra minstens drie van de criteria vervuld zijn, is er een vermoeden dat het om een werknemer gaat. Alle platformwerkers, ook de zelfstandigen, zullen een verplichte verzekering voor arbeidsongevallen moeten krijgen.
• ​
  

Opleiding en arbeidsmobiliteit

• De regering besliste ook om transitietrajecten mogelijk te maken, een nieuw en activerend concept. In geval van ontslag zal een werknemer tijdens de opzegperiode via arbeidsbemiddeling aan de slag kunnen gaan bij een nieuwe werkgever met het oog op een nieuwe job en een contract van onbepaalde duur na afloop van de opzegtermijn bij zijn oorspronkelijke werkgever.
• Daarnaast voorzien we extra maatregelen voor de inzetbaarheid van werknemers met een hoge anciënniteit die hun ontslag krijgen. Vanaf een opzegtermijn van minstens 30 weken zullen de werkgeversbijdrages op een deel van de opzeg gebruikt worden voor maatregelen die de inzetbaarheid van de ontslagen werknemer verhogen. Dit komt bovenop de bestaande regelingen voor outplacement.
• Ten slotte vormt opleiding een belangrijk deel van het akkoord: er zal aan de ondernemingen worden gevraagd een jaarlijks opleidingsplan voor hun werknemers op te stellen. Daarnaast voorzien we een traject richting 2024 voor een individueel opleidingsrecht van 5 dagen per werknemer per jaar.

Al deze elementen die zullen worden opgenomen worden in een wetsontwerp. Maar parallel lopen er ook besprekingen tussen het federale niveau en de deelstaten over asymmetrische samenwerking op het vlak van arbeidsmarktbeleid. Dit moet de regio’s de mogelijkheid bieden om hun arbeidsmarktbeleid beter af te stemmen op hun specifieke noden. Dat gaat onder meer over de verplichte inschrijving van tijdelijk werklozen bij de regionale diensten voor arbeidsbemiddeling of de mogelijkheid voor de regio’s om de vrijstelling voor de beschikbaarheid te organiseren in het kader van vrijwilligerswerk. Deze voorstellen zullen worden neergelegd wanneer het wetsontwerp over de overige maatregelen terugkeert van de Raad van State.

Tenslotte werden ook afspraken gemaakt om de oorzaken van het tekort aan arbeidskrachten en de diversiteit in sectoren en ondernemingen te monitoren.