Coronavirus: preventiemaatregelen en arbeidsrechtelijke gevolgen

In welke ondernemingen is telethuiswerk aanbevolen?

Telethuiswerk is aanbevolen in alle ondernemingen en diensten voor alle personeelsleden wiens functie zich ertoe leent. Daarnaast zijn zij ertoe gehouden om, in de mate van het mogelijke de regels van social distancing toe te passen.

In alle ondernemingen en verenigingen moeten de nodige maatregelen getroffen worden om eenieder te beschermen tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19, met inbegrip van de toepassing van de regels van social distancing, in het bijzonder het behoud van een afstand van 1,5 meter tussen elke persoon.

De ondernemingen, en verenigingen nemen tijdig passende preventiemaatregelen om de toepassing van de regels te garanderen of, indien dit niet mogelijk is, een minstens gelijkwaardig niveau van bescherming te bieden.

Deze gepaste preventiemaatregelen zijn veiligheids- en gezondheidsvoorschriften van materiële, technische en/of organisatorische aard, zoals gedefinieerd in :

- de "Generieke gids betreffende de opening van de handelszaken om de verspreiding van het COVID-19-virus tegen te gaan", beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst Economie, aangevuld met richtlijnen op sectoraal en/of ondernemingsniveau, en/of andere gepaste maatregelen die een gelijkwaardig beschermingsniveau bieden;

- de "Generieke gids om de verspreiding van COVID-19 op de werkplaats tegen te gaan", beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, aangevuld met richtlijnen op sectoraal en/of ondernemingsniveau, en/of andere gepaste maatregelen die een gelijkwaardig beschermingsniveau bieden. Collectieve maatregelen hebben steeds voorrang op individuele maatregelen;

- de "Gids betreffende de opening van de horeca om de verspreiding van het COVID-19-virus tegen te gaan", beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst Economie, aangevuld met richtlijnen op sectoraal en/of ondernemingsniveau, en/of andere gepaste maatregelen die een gelijkwaardig beschermingsniveau bieden. Collectieve maatregelen hebben steeds voorrang op individuele maatregelen.

Deze passende preventiemaatregelen worden op ondernemingsniveau uitgewerkt en genomen met inachtneming van de regels van het sociaal overleg in de onderneming, of bij ontstentenis daarvan in overleg met de betrokken werknemers, en in overleg met de diensten voor preventie en bescherming op het werk.

De ondernemingen en verenigingen informeren de werknemers tijdig over de geldende preventiemaatregelen en verstrekken hen een passende opleiding. Ze informeren ook derden tijdig over de geldende preventiemaatregelen.

Werkgevers, werknemers en derden zijn ertoe gehouden de in de onderneming of vereniging geldende preventiemaatregelen toe te passen.

Wat kan ik doen als mijn werkgever de maatregelen niet respecteert?

Omdat het corona virus zeer besmettelijk is en er nog geen geneesmiddelen bestaan, moeten de werkgevers de maatregelen van de regering strikt naleven. Werkgevers die zich niet aan deze maatregelen houden, riskeren zware sancties. De maatregelen waartoe de Nationale Veiligheidsraad heeft beslist zijn van openbare orde en moeten worden nageleefd door eenieder die zich op Belgisch grondgebied bevindt.

Om zijn werknemers te beschermen moet de werkgever de algemene preventiemaatregelen blijven volgen.

Bent u van mening dat uw werkgever die regels niet naleeft, neem dan contact op met (en in deze volgorde):

• in de eerste plaats uw werkgever en/of de hiërarchische lijn (uw direct leidinggevende);
• in de tweede plaats de leden van het Comité preventie en bescherming op het werk (of bij afwezigheid de syndicale delegatie);
• in de derde plaats de preventieadviseur van de interne en/of de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk;

in de vierde plaats de bevoegde regionale directie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk.

Formulier voor het indienen van meldingen omtrent inbreuken rond de genomen maatregelen ter bestrijding van het Corona-virus (welzijn op het werk, tijdelijke werkloosheid, ...): https://www.meldpuntsocialefraude.belgie.be

Is mijn werkgever verplicht om telethuiswerk te voorzien of kan hij mij oproepen naar de werkplaats te komen?

Telethuiswerk is aanbevolen in alle ondernemingen en diensten voor alle personeelsleden wiens functie zich ertoe leent. Daarnaast zijn zij ertoe gehouden om, in de mate van het mogelijke de regels van social distancing toe te passen.

Om dat te realiseren, moet de werkgever tijdig de passende preventiemaatregelen uitwerken om de sociale afstand te garanderen of, indien dat niet kan, maatregelen nemen die minstens een gelijkwaardig beschermingsniveau bieden. De werkgever moet zijn werknemers tijdig informeren over de geldende preventiemaatregelen in zijn onderneming en hen in dat verband een passende opleiding verstrekken. Als de werkgever beslist om zijn werknemers terug te laten komen naar de werkplaats, moet hij hen daarvan uiteraard op voorhand informeren, zodat zij zich daarop kunnen voorbereiden.

Welke preventiemaatregelen moet de werkgever nemen?

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wijst op een aantal preventieve maatregelen die op de werkvloer best worden genomen om de verspreiding van het coronavirus op de werkplek zo goed mogelijk tegen te gaan.

Het gaat onder meer om maatregelen die betrekking hebben op:

• het voorzien van propere en hygiënische werkplekken (zoals bureautafels, toetsenborden) door deze regelmatig te ontsmetten;
• het toepassen van een goede handhygiëne door werknemers door het voorzien van handontsmettingsmiddelen op zichtbare plaatsen;
• het voorzien van een goede respiratoire hygiëne op de werkplek door het gebruik van papieren zakdoekjes ingeval van hoesten en niezen;
• het informeren van werknemers dat ze zich met ziektesymptomen zoals hoest en/of koorts beter niet naar de werkplek begeven;
• het voorzien van thuiswerk;
• het voorzien van instructies ingeval iemand ziek wordt met een vermoeden van het hebben van het coronavirus: lees ook: Hoe ga ik als werkgever om met werknemers die corona- of griepsymptomen vertonen?

Een uitgebreide opsomming van de verschillende preventiemaatregelen op de werkvloer vindt u in dit advies van de WHO.

Deze checklist kan gebruikt worden: Checklist preventie COVID 19 (DOCX, 47.3 KB).

Wat is de situatie van een werknemer die als gevolg van het coronavirus ziek wordt?

Wanneer een werknemer als gevolg van het coronavirus ziek wordt en daardoor verhinderd wordt te werken is de onmogelijkheid om te werken te wijten aan de arbeidsongeschiktheid van de werknemer en zijn de gewone regels in dat kader van toepassing. Zo zal de arbeidsongeschikte werknemer in principe gedurende een bepaalde periode recht hebben op gewaarborgd loon ten laste van zijn werkgever.

Wat is de situatie van een werkgever die, als gevolg van het coronavirus, zijn activiteiten tijdelijk niet meer kan uitoefenen?

In dergelijk geval is het de werkgever die verhinderd is om werk te verschaffen aan zijn werknemers door een omstandigheid die een situatie van overmacht vormt, namelijk een plotse, onvoorziene gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van partijen, die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk en volledig onmogelijk maakt. De uitvoering van de overeenkomst is dus eveneens geschorst omwille van overmacht zoals bepaald door artikel 26 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten.

Wanneer een werkgever, omwille van redenen van overmacht, niet in staat is om zijn personeel tewerk te stellen, kan hij zijn personeel in tijdelijke werkloosheid wegens overmacht plaatsen, mits naleving van bepaalde formaliteiten, en deze maatregel kan zowel voor de werklieden als voor de bedienden worden ingevoerd. Tijdens deze periode kunnen de werknemers in beginsel een uitkering van de RVA genieten.

Wat is de situatie van een werkgever die, als gevolg van het coronavirus, geconfronteerd wordt met een tijdelijk gebrek aan werk?

Een werkgever die getroffen wordt door een tijdelijk gebrek aan werk als gevolg van het coronavirus (bijvoorbeeld door een daling van het cliënteel), kan onder bepaalde voorwaarden beroep doen op het stelsel van tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen. In dat geval wordt de uitvoering van de arbeidsovereenkomst geheel geschorst of wordt een regeling van gedeeltelijke arbeid ingevoerd. Deze maatregel kan, mits bepaalde voorwaarden zijn vervuld, zowel voor de werklieden (artikel 51 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten) als voor de bedienden (artikel 77 van dezelfde wet) worden ingevoerd.

Tijdens een periode van economische werkloosheid kunnen de werknemers in beginsel een uitkering van de RVA genieten.

Wat is de situatie van een werknemer die verhinderd is om het werk te hervatten omdat hij in quarantaine is geplaatst of omdat hij niet huiswaarts kan keren wegens een annulering van zijn terugvlucht?

Een werknemer met vakantie of na de beëindiging van een opdracht om professionele redenen in het buitenland en die daar “vastzit” als gevolg van een annulering van zijn terugvlucht, kan het bestaan van overmacht inroepen waardoor de werkhervatting verhinderd wordt. Hetzelfde geldt wanneer de werknemer in quarantaine wordt geplaatst.

De schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst omwille van overmacht wordt geregeld door artikel 26 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten. Onder overmacht wordt verstaan, een plotse, onvoorziene gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van partijen, die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk en volledig onmogelijk maakt.

Wat moet de werknemer doen?

Zo snel mogelijk zijn werkgever verwittigen. Indien de werknemer zijn werkgever niet verwittigt terwijl hij toch de mogelijkheid heeft om dit te doen, dan zou de werkgever dit kunnen beschouwen als een ongewettigde afwezigheid.

Wat is de aard van zijn afwezigheid?

De uitvoering van de overeenkomst is geschorst omwille van overmacht en de werknemer is dus niet ongewettigd afwezig. De afwezigheid van prestaties heeft evenwel de afwezigheid van loon tot gevolg. Onder bepaalde voorwaarden kan de werknemer echter uitkeringen genieten die door RVA uitbetaald worden wegens tijdelijke werkloosheid ingevolge overmacht.

In voorkomend geval kan de werknemer verkiezen om, mits akkoord van zijn werkgever, deze dagen om te zetten in verlofdagen (onmogelijk in geval van een regime van collectieve vakantie in de onderneming) en zo het recht op zijn loon weer te verkrijgen.

Wat kan een werkgever doen bij de terugkeer van de werknemer uit een gebied dat getroffen is door het coronavirus?

De arbeidswetgeving laat niet toe dat een werkgever een medisch attest vraagt aan werknemers die terugkeren uit een gebied dat getroffen is door het coronavirus. De werkgever kan alleen de echtheid van de arbeidsongeschiktheid nagaan maar niet de arbeidsgeschiktheid.

Zolang het niet vaststaat dat de werknemer arbeidsongeschikt is via een attest van een behandelend arts of de arbeidsarts, kan de werkgever hem in principe de toegang tot de werkvloer dan ook niet weigeren.

Gelet op de verplichting van de werkgever om als een goed huisvader erover waken dat de arbeid wordt verricht in behoorlijke omstandigheden met betrekking tot de veiligheid en de gezondheid van de werknemer, zal hij uiteraard wel binnen de wettelijke grenzen bepaalde maatregelen kunnen nemen. Zo zal de werkgever in overleg met de werknemer kunnen beslissen om het werk tijdelijk anders te organiseren (b.v. thuisarbeid of telewerk, gebruik van andere lokalen, …).

De werkgever kan de kennelijk zieke werknemer vragen om, met het oog op de veiligheid van de andere werknemers naar huis te gaan om uit te zieken en hem aanraden om zich te laten verzorgen. De werkgever kan, indien hij van oordeel is dat de toestand van de werknemer de risico’s die verbonden zijn aan de werkpost onmiskenbaar verhoogt, contact opnemen met de arbeidsarts, die dan oordeelt of het noodzakelijk is de werknemer aan een gezondheidsbeoordeling bij hem te onderwerpen. De werknemer dient hier dan onverwijld gevolg aan te geven.

FAQs: vragen en antwoorden

Raadpleeg onze FAQs

Regelgeving

5 JUNI 2020. - Ministerieel besluit houdende wijziging van het ministerieel besluit van 23 maart 2020 houdende dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID-19 te beperken

23 MAART 2020. - Ministerieel besluit houdende dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID-19 te beperken

Meer informatie

• Voor algemene informatie in verband met het coronavirus, verwijzen we naar de volgende website van de FOD Volksgezondheid: www.info-coronavirus.be/nl
• Voor meer informatie in verband met de te volgen procedures ten aanzien van de rva, (voor het verkrijgen van tijdelijke werkloosheidsuitkeringen als gevolg van tijdelijke overmacht of een tijdelijk gebrek aan werk), verwijzen we naar de website van de rva: www.rva.be
• Contact Center van de Arbeidsinspectie - Toezicht op de sociale wetten: 02/235 55 55 en info.tsw@werk.belgie.be
  Er wordt enkel nog publiek ontvangen op afspraak, de fysieke permanenties worden afgeschaft. Bij het maken van de afspraak kan de inspecteur inschatten of het echt nodig is dat er fysiek wordt afgesproken. We blijven uiteraard telefonisch en per mail bereikbaar.

Bron: Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg