Covid-19 en de impact op de waardering van beursgenoteerde aandelen voor de erf- en schenkbelasting

Covid-19 heeft een impact op onze hele samenleving, uiteraard en in de eerste plaats op ieders persoonlijk leven maar ook op vele rechtsgebieden. We lichten hierna de verlengde aangiftetermijn voor de aangiften van nalatenschap toe, evenals hoe beursgenoteerde effecten voor de erf- en de schenkbelasting op vandaag worden gewaardeerd.

De termijn voor de aangifte van nalatenschap in “gezonde” omstandigheden

Bij een overlijden dat plaatsvindt in België dient de aangifte van nalatenschap binnen een termijn van vier maanden te worden ingediend, maar deze termijn wordt verlengd tot vijf1 dan wel tot zes2 maanden bij een overlijden in het buitenland.3 Voor de berekening van de termijn geldt de datum van overlijden als begindatum en de datum van ontvangst van de aangifte door de Vlaamse Belastingdienst als einddatum.

Een laattijdige aangifte geeft aanleiding tot een belastingverhoging waarbij tarieven van 5% tot 20% worden gehanteerd en dit afhankelijk van de verstreken termijn.4 In het geval dat om een verlenging van de aangiftetermijn werd verzocht, worden er voor de belastingverhoging lagere tarieven gehanteerd, m.n. tarieven van 1% tot 10%.5

Steunmaatregel Covid-19 met betrekking tot de aangifte van nalatenschap

Gezien de genomen verstrengde veiligheidsmaatregelen is het niet evident om tijdig aan alle (fiscale en administratieve) verplichtingen te voldoen. De Vlaamse Belastingdienst heeft dan ook beslist om de aangiftetermijn te verlengen zonder dat een belastingverhoging verschuldigd is. In het geval dat de aangiftetermijn verstrijkt gedurende de van kracht zijnde coronamaatregelen, wordt de aangiftetermijn verlengd tot twee maanden na het einde van deze maatregelen zonder dat hiervoor om uitstel verzocht moet worden.6 Momenteel zijn de coronamaatregelen van kracht tot en met 5 april 2020, doch het is niet uitgesloten dat deze in de nabije toekomst verlengd zullen worden waardoor dan ook automatisch de aangiftetermijn opnieuw verlengd wordt.

Een voorbeeld ter illustratie:

Voor het indienen van de aangifte van nalatenschap van een inwoner van Hasselt die overleden is op 25 november 2019 zou de initiële aangiftetermijn verstrijken op 25 maart 2020. Echter, omwille van voormelde Vlaamse Tolerantie zal de aangiftetermijn automatisch verlengd worden tot 5 juni 2020, met een eventuele verdere automatische verlenging indien de coronamaatregelen verlengd worden.

De impact van de verlengde termijn op de waardering van beursgenoteerde aandelen

In de aangifte van nalatenschap dienen alle goederen, die (fiscaal fictief) deel uitmaken van de opengevallen nalatenschap, met bijhorende waarde te worden opgenomen. De waardering van beursgenoteerde aandelen gebeurt aan de hand van de beurswaarde7, waarbij de erfgenamen een keuze kunnen maken tussen drie verschillende tijdstippen, m.n.: de beurswaarde op datum van overlijden dan wel de beurswaarde op datum van één maand of twee maanden na het overlijden.8

Ook de financiële markten lijden onder het coronavirus hetgeen een aanzienlijke daling van de beurswaarde tot gevolg heeft. Echter, de verlenging van de aangiftetermijn lijkt geen rechtstreekse invloed te hebben op de waardering van de beursgenoteerde aandelen voor de erfbelasting.

Uitgaande van voormeld voorbeeld dient de aangifte initieel te worden ingediend op 25 maart 2020, doch de steunmaatregel laat een verlenging van de termijn toe tot 2 maanden na het einde van de coronamaatregelen. In voormeld voorbeeld heeft het overlijden plaatsgevonden op 25 november 2020 en zal uiterlijk de beurswaarde van twee maanden na het overlijden, zijnde januari 2020, kunnen worden opgenomen. Hoewel de termijn aldus verlengd wordt, zijn de erfgenamen alsnog verplicht om de hogere beurswaarde van vóór de Covid-19 crisis op te nemen.

De steunmaatregel van de Vlaamse Belastingdienst beperkt zich aldus louter tot de aangiftetermijn en de gevolgen ervan strekken zich niet uit tot de waardering van de beursgenoteerde aandelen.

De keerzijde van de medaille

De lagere beurswaarde heeft aan de andere kant wel een invloed op de verschuldigde schenkbelasting op toekomstige schenkingen dan wel op de spontane registratie van de in het verleden gedane schenkingen.

Als iemand nu zijn effectenportefeuille wil schenken middels een geregistreerde schenking9, zal 3% (tussen partners en in rechte lijn) of 7% (tussen anderen) schenkbelasting verschuldigd zijn op de huidige (lagere) beurswaarde. De schenkbelasting wordt immers in principe berekend op basis van de beurswaarde op de eerste dag van de maand waarin de schenking plaatsvindt. In het geval dat er op desbetreffende datum geen notering is vastgesteld, wordt de beurswaarde van de eerstvolgende datum van notering gehanteerd.10 In praktijk wordt – zoals vroeger - nog vaak een waardering kort voor de schenking gehanteerd, hetgeen ook door de Vlaamse Belastingdienst aanvaard wordt.11

Ook in het verleden gedane schenkingen (bv. een bankgift van een effectenportefeuille of een schenkingsakte verleden voor een buitenlands notaris) kunnen nu spontaan ter registratie worden aangeboden aan de huidige lagere beurswaarde. Als belastbare grondslag wordt immers de waarde op het ogenblik van de registratie gehanteerd.12 Hierdoor is de “verdachte periode” van (momenteel) 3 jaar voor de toepassing van de erfbelasting in principe niet langer van toepassing. Belangrijk hier is wel dat de historiek en de samenstelling van de portefeuille door de jaren heen kan aangetoond worden.

Door nu te opteren voor de zekerheid van een geregistreerde schenking - zowel voor nieuwe als voor reeds gedane schenkingen - zal de eventuele latere meerwaarde in principe niet langer belast worden in de schenk- of erfbelasting. Let wel, dit geldt enkel voor schenkingen van beleggingsportefeuilles en niet voor schenkingen van levensverzekeringen waar het surplus wel nog belast is met erfbelasting (de zogenaamde “verzekeringsgiften”).13

Conclusie

De verlenging van de aangiftetermijn tot (minstens) 5 juni 2020 voor aangiften die verstrijken tijdens de verstrengde maatregelen is een goede zaak. Deze verlenging heeft op vandaag geen rechtstreekse invloed op de waardering van beursgenoteerde aandelen voor de erfbelasting. Op basis van de gewone toepasselijke regels is dat wel zo op het gebied van schenkbelasting, waar zo in deze onzekere tijden toch nog zekerheid kan bekomen worden.

Wij hopen alvast dat er snel terug sprake zal zijn van “gezonde” omstandigheden en wensen u intussen in de eerste plaats een goede gezondheid toe.

1 Wanneer het overlijden heeft plaatsgevonden in een ander land dat gelegen is binnen de Europese Economische Ruimte (EER).

2 Wanneer het overlijden heeft plaatsgevonden buiten de Europese Economische Ruimte (EER).

3 Art. 3.3.1.0.5, §2 VCF

4 Art.3.18.0.0.6, §1 VCF

5 Art. 3.18.0.0.6, §2 VCF

6 https://www.vlaanderen.be/coronamaatregelen-vlaamse-belastingdienst#verlenging-van-termijnen-om-aan-fiscale-verplichtingen-te-voldoen-voor-erfbelasting-en-registratiebelasting

7 Onder beurswaarde wordt begrepen: “de slotkoers zoals bepaald op basis van de koersinformatie beschikbaar in de gespecialiseerde pers en/of middels gespecialiseerde elektronisch raadpleegbare bronnen”; art. 1.1.0.0.2, paragraaf 6, 1° VCF.

8 Art. 2.7.3.3.2, 1ste lid 3° en 2de lid VCF; J. Decuyper en J. Ruysseveldt, Successierechten 2018-2019, Mechelen, Kluwer, 2018-2019,653.

9 Indien de schenking voor Belgisch notaris plaatsvindt wordt de akte automatisch geregistreerd. De Federatie van het Notariaat heeft richtlijnen uitgevaardigd over welke akten gelet op de verstrengde veiligheidsmaatregelen nog kunnen verleden worden en op welke manier. Indien gekozen wordt voor een bankgift kan het document ter bevestiging van de gedane schenking spontaan ter registratie worden aangeboden bij het kantoor voor Rechtszekerheid, waarna de Vlaamse Belastingdienst achteraf/nadien het aanslagbiljet zal verzenden. Let wel dat bij een bankgift bijvoorbeeld een voorbehoud van vruchtgebruik niet mogelijk is.

10 Art. 2.8.3.0.1, §2, 1° VCF

11 G. Vanden Abeele, “Hand-of bankgift na 1 januari 2015 – de invloed van de Vlaamse Codex Fiscaliteit”, Nieuwsbrief Notariaat nr. 9, 2015, 11.

12 Art. 2.8.7.0.2, §1, 2de lid VCF

13 Art. 2.7.1.0.6 VCF

Murielle Gijbels - Counsel (murielle.gijbels@tiberghien.com)

Noreen Somers - Associate (noreen.somers@tiberghien.com)

Bron: Tiberghien