De basis van het auteursrecht !

Laten we de basis eens bekijken! Wat zijn auteursrechten eigenlijk?

Wat is een "origineel werk"?

Wat zijn de beschermingsvoorwaarden?

Hoe vergroot je je creativiteit? En de contracten daarin?

In 2008 heeft België een speciaal belastingregime aangenomen voor inkomsten uit auteursrechten en naburige rechten die een particulier ontvangt.

De betrokken regeling wordt hoofdzakelijk beheerst door de artikelen 17, § 1, 5° en 37, lid 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna "WIB 92").

Na opeenvolgende wijzigingen werd de indeling als diverse inkomsten verlaten ten gunste van de indeling als inkomsten uit roerende goederen voor de eerste schijf van 37.500 euro (geïndexeerd bedrag) en, in voorkomend geval, als beroepsinkomsten voor het saldo (art. 17, § 1, 5°, en 37, lid 2, WIB 92).

Bovendien werd de werkingssfeer van artikel 17, § 1, 5°, WIB 92, zoals aangenomen na de wijzigingen van het bovengenoemde wetsvoorstel, zeer ruim. Uiteraard was het volgens de huidige minister van Financiën, de heer Vincent Van Peteghem, te ruim ten opzichte van de oorspronkelijke doelstellingen.

Belang van de kwalificatie "originele werk"

De Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom herrinert ons dat het auteursrecht beschermt alle originele werken die het persoonlijke stempel van de maker beschermt. Denk aan een stripboek, een kunstwerk, een reclametekening, een foto, een video, een muziekstuk of een game. Het maakt niet uit of het werk al voltooid is of niet.

De broncode en grafische interface van apps en games vallen, mits ze aan de voorwaarden voldoen, ook onder het auteursrecht. België heeft, in tegenstelling tot Nederland, specifieke wetgeving voor het beschermen van computerprogramma's. Deze wetgeving bestaat naast het auteursrecht. Lees meer op de website van de FOD Economie.

Het belang ligt ook in de bijzonder gunstige fiscale behandeling van de beloning van auteurs.

Ze worde beschouwd als inkomsten uit roerende goederen, onderworpen aan een roerende voorheffing van 15%, voor zover ze het bedrag van 64.070,00 euro (belastingjaar 2023 - inkomsten 2022) niet overschrijden. Boven dat bedrag worden ze in principe als beroepsinkomsten beschouwd.

Samengevat wordt de eerste schijf van de inkomsten uit auteursrechten bedoeld in artikel 17, § 1, 5°, WIB 92, namelijk een basisbedrag van 37.500 euro (geïndexeerd bedrag van 64.070 euro voor het belastingjaar 2023 – inkomsten 2022), belast tegen een tarief van 15 p.c., in plaats van de progressieve tarieven die alleen voor beroepsinkomsten gelden.

De belastingheffing geschiedt door inhouding van een roerende voorheffing van 15 p.c. (artikel 269, § 1, 4°, WIB 92) op de bedragen die worden betaald of toegekend aan de houders van auteursrechten of naburige rechten enerzijds en de verplichte aangifte van deze inkomsten voor de inkomstenbelasting anderzijds (artikelen 171, 2°bis en 313, WIB 92).

Bovendien wordt het effectieve belastingtarief verder verlaagd door de toepassing van forfaitaire kosten die van het brutobedrag van de betrokken inkomsten mogen worden afgetrokken. Deze forfaitaire kosten bedragen 50 p.c. over de eerste schijf van 10.000 euro en 25 p.c. over de schijf van 10.000,01 tot 20.000 euro (in de praktijk worden deze bedragen geïndexeerd: 50 p.c. over de eerste schijf van 17.090 euro en 25 p.c. over de schijf van 17.090,01 tot 34.170 euro voor het belastingjaar 2022 inkomen - 2023), met een maximum van 12.815 euro.

Het begrip origineel werk en de voorwaarden voor bescherming

Het auteursrecht beschermt literaire en artistieke werken. De wetgeving definieert deze begrippen niet, maar geeft een illustratieve lijst. Dit zijn in wezen alle producties op literair, wetenschappelijk en artistiek gebied, ongeacht de wijze of vorm van uitdrukking.

Het is unaniem aanvaard dat een werk, om beschermd te worden, origineel moet zijn, d.w.z. dat het het stempel van de auteur moet dragen.

Op Europees vlak maakt het auteursrecht het voorwerp uit van verschillende richtlijnen en is de materie grotendeels geharmoniseerd (het gaat o.m. om de Richtlijn 2004/48/EG van 29 april 2004 "betreffende de handhaving van intellectuele eigendomsrechten", de Richtlijn 2001/29/EG van 22 mei 2001 "betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij", zoals laatst aangepast door Richtlijn (EU) 2019/790, enz.) en tevens door de uitvoerige rechtspraak ontwikkeld door het Europees Hof van Justitie. Daarnaast dient men rekening te houden met een aantal internationale verdragen binnen het domein van het auteursrecht (zoals de Conventie van Bern en het WIPO-verdrag inzake auteursrecht (WCT), zijnde het verdrag van de Wereldorganisatie voor de intellectuele eigendom inzake auteursrechten).

Werken van letterkunde of kunst

De notie 'werken van letterkunde of kunst' vindt haar oorsprong in de Berner Conventie van 24 juli 1971. De term omvat "alle voortbrengselen op het gebied van letterkunde, wetenschap en kunst, welke ook de wijze of de vorm van uitdrukking zij, zoals boeken, brochures en andere geschriften; voordrachten, toespraken, preken en andere werken van dien aard; toneelwerken of dramatisch-muzikale werken; choreografische werken en pantomimes; muzikale composities met of zonder woorden; cinematografische werken, waarmee volgens een soortgelijke werkwijze uitgedrukte werken worden gelijkgesteld; werken van teken-, schilder-, bouw-, beeldhouw-, graveer- en lithografeerkunst; fotografische werken, waarmee volgens een soortgelijke werkwijze uitgedrukte werken worden gelijkgesteld; werken van toegepaste kunst; illustraties en aardrijkskundige kaarten; tekeningen, schetsen en plastische werken, betrekking hebbende op de aardrijkskunde, de topografie, de bouwkunde of de wetenschappen". "Als oorspronkelijke werken worden beschermd, [...] vertalingen, bewerkingen, muziekarrangementen en andere wijzigingen van een werk van letterkunde of kunst". "Verzamelingen van werken van letterkunde of kunst, zoals encyclopedieën en bloemlezingen, die door de keuze of de rangschikking van de stof een schepping van de geest vormen, worden als zodanig beschermd, onverminderd de rechten van de auteurs op elk werk dat van deze verzamelingen deel uitmaakt".

Bovenstaande omschrijving is echter niet exhaustief, aangezien werken in aanmerking komen voor auteursrechtelijke bescherming indien zij een concrete vorm hebben gekregen en origineel zijn (zie o.a. HvJ 13 november 2018, C-310/17, Levola Hengelo, ro. 33 e.v.). Kortom, de verschillende types van werken die onder de bescherming van het auteursrecht kunnen vallen, zijn in werkelijkheid zeer uiteenlopend. Het gaat onder meer om boeken, verzamelwerken en andere geschriften, plannen en tekeningen, maar ook computerprogramma's, databanken, enz.

Lees: B. Springael & C. Vanpeteghem, “Auteursrechten door een fiscale bril : wie blijft aan boord ?”, Fisc., nr. 1770, 07 december 2022, p. 1 en v.).

Onze creativiteit waarderen en niet alleen ons "zweet en tranen”

Ons leven als ondernemer bestaat uit administratie, formaliteiten die vervuld moeten worden, facturen die betaald of teruggevorderd moeten worden, kortom, uit diverse en veelvuldige ergernissen.

Positief is dat we onafhankelijk zijn omdat we graag mensen ontmoeten, klanten, leveranciers, personeel, enz. - we houden van communiceren en originele oplossingen vinden!

Wat als we niet meer alleen voor ons werk zouden betalen, zoals alle arbeiders, en ons oorspronkelijke werk niet meer gratis aan ons bedrijf zouden aanbieden, en het eindelijk op waarde zouden schatten?

Wat als we eerst de auteur in onszelf opzochten en vervolgens ontdekten?

Er zijn drie stappen om te bepalen of de inkomsten die aan een auteur of een kunstenaar worden toegekend, onder de wet van 16 juli 2008 vallen:

1. Het auteursrecht beschermt literaire en artistieke werken die aan twee voorwaarden voldoen: het werk moet origineel zijn en in een vorm zijn gegoten die de bedoeling van de auteur weergeeft om het over te brengen.

">

Om beroepsinkomsten te onderscheiden van inkomsten uit auteursrechten moet de volgende vraag worden gesteld: heeft de verleende dienst geleid tot de productie van een "literair, wetenschappelijk of artistiek werk" (in tegenstelling tot directe of incidentele inkomsten uit iemands werk)?

2. Is het auteursrecht op het werk overgedragen of in licentie gegeven aan een derde op grond van een schriftelijke overeenkomst?

3. Zijn de inkomsten voor de cessie of concessie van het auteursrecht duidelijk in het contract gespecificeerd?

Laten we eens kijken naar deze 3 voorwaarden en hoe we kunnen helpen om er volledig aan te voldoen:

1. Een "werk" in de zin van het Wetboek van economisch recht hebben vervaardigd

De 3 koninklijke wegen naar het vinden van de auteur in mij zijn voor mij:

1. Ik produceer wat mijn bedrijf verkoopt (producten of diensten). Voorbeelden: de foto voor de fotograaf, het artikel voor de journalist, de website voor de webdesigner, het logo voor de grafisch ontwerper, de roman voor de schrijver, het advies voor de consultant, de powerpoint en de presentatie voor de spreker of vertegenwoordiger, de software voor de computerwetenschapper,....
2. Het communicatieterrein van mijn bedrijf: de codes... grafisch, kleur, lay-out, geluid,... logo, slogan of baseline, merk, brochures, website, artikelen en posts op sociale netwerken, roll-ups,...
3. Processen/methoden en hun concrete toepassingen: voor financiële en administratieve verslaglegging, het organiseren en structureren van teams, het beheren van de groei van mijn bedrijf, het bepalen van zijn betekenis, identiteit, waarden, strategie, acties en resultaten,....

Voor het overige zijn er geen stappen nodig om het werk auteursrechtelijk te laten beschermen. Zodra aan de voorwaarden voor bescherming is voldaan, ontstaat het auteursrecht automatisch en zonder formaliteiten voor de auteur, die noodzakelijkerwijs een natuurlijke persoon is. De bescherming blijft geldig tot zeventig jaar na de dood van de auteur (art. XI.166, Wetboek van Economisch Recht - WER).

" Aldus beschermt het auteursrecht een breed spectrum aan creaties. Hoewel de wettekst dit voor ogen lijkt te hebben, is de auteursrechtelijke bescherming niet louter voorbehouden aan kunst met een grote K. Uit de rechtspraak van het Europees Hof van Justitie blijkt dat de voorwaarde van originaliteit vervuld is indien het werk de intellectuele schepping van een auteur is, die de uitdrukking vormt van diens persoonlijkheid. Het is daarbij vereist dat de auteur "bij het maken van zijn werk zijn creatieve bekwaamheden tot uiting heeft kunnen brengen door het maken van vrije en creatieve keuzen" (HvJ 1 december 2011, C-145/10, Painer, ro. 89). Criteria zoals de artistieke of esthetische waarde, de lengte of het doel van een creatie spelen absoluut geen rol bij de vraag of een werk auteursrechtelijk beschermd kan worden. Indien de originaliteitsvoorwaarde is voldaan, kan een roman, schilderij of theaterstuk, maar evengoed een gebruikshandleiding van een blender, reclamefoto's voor voedsel of een papfles in aanmerking komen voor auteursrechtelijke bescherming." (B. Springael & C. Vanpeteghem, “Auteursrechten door een fiscale bril : wie blijft aan boord ?”, Fisc., nr. 1770, 07 december 2022, p. 1 en v.).

2. Een schriftelijk contract voor de overdracht van auteursrechten is vereist

De inkomsten uit de overdracht van auteursrechten moeten in het contract worden vermeld

3. Tenslotte, wordt de vergoeding voor de voormelde cessie of de concessie van auteursrechten duidelijk gespecificeerd in het contract?

De laatste voorwaarde waaraan moet worden voldaan is het vrij waarderen van het werk om de financiële tegenprestatie voor de overdracht van rechten aan de klanten van je cliënt of hun bedrijf te bepalen.

Ter herinnering: in de Circulaire van 4 september 2014 (Circulaire AAFisc Nr. 36/2014 (nr. Ci.RH.231/631.675) d.d. 04.09.2014 - Inkomsten uit de cessie of de concessie van auteursrechten of naburige rechten - Kwalificatie van de inkomsten - Draagwijdte van de overeenkomsten) staat expliciet dat er geen referentieschaal of vast tarief is voor de bepaling van belastbaar inkomen als auteursrechteninkomsten...