De bouwsector in crisis: een alarmsignaal voor de economie?

"Als de bouw het goed doet, gaat het goed met de hele economie", zo luidt het gezegde. Een waarheid die generaties economen hebben bevestigd: de bouw blijft een betrouwbare indicator van de algemene economische gezondheid. In België staan de signalen echter vandaag op rood.

Elke dag verdwijnen acht bedrijven uit de bouwsector. Alleen al in het eerste semester van 2025 werden 1.443 faillissementen in de sector geregistreerd, een historisch record. Deze golf, een stijging van 17% ten opzichte van vorig jaar, treft vooral de residentiële bouw: de activiteit daalde met 7,3% in 2024 en nog eens met 3,3% (raming) in het eerste semester van 2025.

De belangrijkste verklaring ligt in de betaalbaarheid van de vastgoedmarkt. In de jaren zeventig volstonden drie jaar inkomsten om een rijwoning te kopen. Vandaag zijn dat er acht. In 2025 bereikt de gemiddelde prijs van een woning in België 350.000 euro, wat drie keer meer is dan 50 jaar geleden (gecorrigeerd voor inflatie). Daarbij komen de bankeisen, versterkt door de akkoorden van Bazel, die een gemiddelde eigen inbreng van 60.000 euro opleggen. Een drempel die moeilijk te nemen is, vooral voor jonge gezinnen, tenzij met ouderlijke hulp. En zelfs met die eigen inbreng blijft de leencapaciteit beperkt: om 320.000 euro te financieren, is een netto-inkomen van ongeveer 5.000 euro per maand nodig, met inachtneming van de regel dat 30 tot 35% van het inkomen wordt besteed aan woonlasten. Minder dan 5% van de jonge gezinnen voldoet aan deze twee voorwaarden.

De sector wordt ook geconfronteerd met een sterke stijging van de kosten: energie, lonen, materialen, overregulering, en niet te vergeten de kosten gerelateerd aan de groene transitie, geschat op 3% van de omzet. In een context van felle concurrentie is het doorrekenen van deze kosten aan de prijzen bijna onmogelijk, wat de marges onder druk zet. De verlaagde btw van 6% op renovatie is een aanzienlijke ondersteuning, maar onvoldoende om de sector nieuw leven in te blazen.

Het vermenigvuldigen van premies zal de crisis niet oplossen. Wat vooral nodig is, is het versterken van de koopkracht van gezinnen – met name van jongeren – om de vraag te stimuleren. Dit kan door een vermindering van de fiscaliteit op arbeid. Aan de aanbodzijde is regelgevende vereenvoudiging essentieel: de normatieve overbelasting, met name op milieugebied, verstikt de bouwsector. De steeds veranderende en ondoorzichtige regels ontmoedigen initiatieven. In Brussel, waar het gemiddeld zeven jaar duurt om een bouwvergunning te verkrijgen, geven veel projectontwikkelaars er de voorkeur aan hun projecten stop te zetten.

Snellere vergunningsprocedures, gerichte maatregelen ter ondersteuning van de koopkracht en een duidelijke en stabiele regulering zouden de sector kunnen herlanceren. De sector zou dan de hele economie in een positieve spiraal trekken. Want, hoe gedateerd het ook mag klinken, alleen economische groei blijft de voorwaarde voor duurzame welvaart.