14e EU sanctiepakket tegen Rusland : versterking van de handhavings- en antiontwijkingsmaatregelen

Het 14e sanctiepakket voorziet in de behoeften die zijn vastgesteld bij de bevindingen ter plaatse en pakt problemen in verband met de handhaving aan. Ook nu de Russische agressie tegen Oekraïne voortduurt, blijft de EU vastbesloten om de inkomstenbronnen en het vermogen van Rusland om oorlog te voeren, verder te beperken. De maatregelen van vandaag getuigen ondubbelzinnig van de eenheid binnen de EU en van onze steun aan Oekraïne en zijn bevolking.

Knelpunten

Het pakket bevat belangrijke nieuwe energiegerelateerde maatregelen die betrekking hebben op vloeibaar aardgas (lng) en op vaartuigen die de oorlog van Rusland ondersteunen. Wat lng betreft, verbiedt het pakket alle toekomstige investeringen in en uitvoer naar lng-projecten die in aanbouw zijn in Rusland. Na een overgangsperiode van negen maanden wordt het ook verboden om EU-havens te gebruiken voor de overlading van Russisch lng. Daarnaast houdt het pakket een verbod in op de invoer van Russisch lng via specifieke terminals die niet zijn aangesloten op het gastransportnet van de EU.

Voor het eerst heeft de EU een maatregel aangenomen tegen specifieke vaartuigen die bijdragen aan de Russische oorlog tegen Oekraïne. Het gaat om een verbod op toegang tot havens en op het verlenen van diensten. Deze vaartuigen kunnen om uiteenlopende redenen worden aangewezen, zoals het feit dat zij worden ingezet om militaire uitrusting voor Rusland te vervoeren, gestolen Oekraïens graan te vervoeren en de ontwikkeling van de Russische energiesector te ondersteunen, bijvoorbeeld door het vervoer van lng-componenten of het overladen van lng. Deze maatregel is ook gericht op tankers die deel uitmaken van de schaduwvloot van Poetin en die de plafonds van de EU en de Price Cap Coalition omzeilen, waarbij gebruik wordt gemaakt van bedrieglijke scheepvaartpraktijken die volledig in strijd zijn met internationale normen. In deze eerste ronde heeft de EU 27 vaartuigen op deze lijst geplaatst. Deze lijst kan telkens worden bijgewerkt wanneer er weer andere vaartuigen worden gebruikt om Rusland te helpen oorlog te voeren tegen Oekraïne.

Bovendien wordt de sanctielijst door het pakket uitgebreid met nieuwe personen en entiteiten die verantwoordelijk zijn voor acties die de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne ondermijnen of bedreigen. In totaal zijn 116 items aan de lijst toegevoegd, nl. 69 personen en 47 entiteiten; voor de betrokken personen houdt dit ook een reisverbod in.

Het pakket van vandaag versterkt onze financiële sancties aanzienlijk door het EU-banken buiten Rusland te verbieden gebruik te maken van het systeem voor financieel berichtenverkeer SPFS, het Russische equivalent van SWIFT. Het stelt de Raad ook in staat een lijst op te stellen van niet-Russische banken in derde landen die met dit systeem zijn verbonden; deze banken zullen geen zaken meer mogen doen met EU-actoren. Tot slot omvat dit pakket een verbod op transacties met banken en aanbieders van cryptoactiva, in Rusland en derde landen, die transacties faciliteren ter ondersteuning van de Russische industriële defensiebasis. Deze nieuwe sancties maken het lastiger voor het Kremlin om zijn oorlogsmachine te financieren.

Het blijft een van de belangrijkste doelstellingen de Russische inkomsten verder te beperken en de uitvoerbeperkingen voor industriële goederen en geavanceerde technologie te versterken. Het pakket stelt uitvoerbeperkingen aan nog eens negen producten voor tweeërlei gebruik en voor geavanceerde technologie (bv. microgolf- en luchtversterkers, vluchtgegevensrecorders en terreinvoertuigen) en breidt het uitvoerverbod uit voor bepaalde soorten industriële producten, chemische stoffen, kunststoffen, voertuigonderdelen en machinegoederen (goed voor 5 miljard EUR aan EU-uitvoer vóór de invasie, in 2021). Ook de uitvoer en het vervoer van mangaanerts is nu verboden.

Het pakket verbindt ook strengere beperkingen aan de uitvoer van producten voor tweeërlei gebruik en geavanceerde technologie naar 61 entiteiten — gevestigd in Rusland (28) en in derde landen (33) — die direct of indirect verband houden met het Russische militaire complex en zo bijdragen aan de ondersteuning van de Russische aanvalsoorlog. Daarnaast breidt het pakket het invoerverbod uit tot helium, waarmee Rusland aanzienlijke inkomsten genereert.

Aangezien Rusland voortdurend op zoek is naar manieren om de sancties te omzeilen, heeft de EU haar strategieën opnieuw beoordeeld en aangepast. Om Rusland verder te beperken in zijn mogelijkheden om toegang te krijgen tot goederen en technologie waarvoor beperkingen gelden, bevat dit pakket verschillende maatregelen die ten doel hebben de naleving door de particuliere sector te bevorderen, de handhaving door de nationale bevoegde autoriteiten te ondersteunen en het omzeilen van sancties te belemmeren, onder meer door de buitenlandse dochterondernemingen van EU-marktdeelnemers onder controle te houden.

Bovendien omvat het specifieke initiatieven om EU-actoren tegen onteigening te beschermen en om te reageren op andere onwettige acties van de Russische staat, waaronder diefstal van intellectuele eigendom.

Dit pakket voorziet ook in een preciezere afstemming van het invoerverbod voor Russische diamanten dat al was overeengekomen in het 12e sanctiepakket. Verduidelijkt wordt dat het verbod niet van toepassing is op diamanten die zich al in de EU of in een derde land (met uitzondering van Rusland) bevonden of in een derde land zijn geslepen of vervaardigd, voordat het verbod op Russische diamanten in werking trad (zogenaamde “grandfathering” of behoud van verkregen rechten). Het pakket staat ook de tijdelijke invoer of uitvoer van juwelen toe, bijvoorbeeld voor handelsbeurzen of reparaties. Bovendien verlengt het pakket de termijn waarna de regeling voor volledige traceerbaarheid van de invoer van ruwe en geslepen natuurlijke diamant verplicht wordt, met zes maanden (tot 1 maart 2025). Ook is bepaald dat het verbod op juwelen waarin Russische diamanten zijn verwerkt die in andere derde landen dan Rusland zijn verwerkt, wordt uitgesteld totdat de Raad besluit het verbod in te stellen in het licht van de maatregelen die in het kader van de G7 zijn genomen om die maatregel door te zetten.

Ook omvat het nieuwe pakket maatregelen ter bescherming van onze democratische processen en ter bestrijding van Russische inmenging. Het wordt politieke partijen bijvoorbeeld verboden om financiering van de Russische staat aan te nemen. Het pakket omvat ook maatregelen ter versterking van de bestaande vervoersbeperkingen, zoals met name het vliegverbod en het verbod op het wegvervoer.

Meer info

Een volledig overzicht van het pakket is te vinden in onze V&A.

Achtergrond

De EU staat volledig achter Oekraïne en zijn bevolking, en zal de economie, de samenleving, de strijdkrachten en de toekomstige wederopbouw van het land krachtig blijven steunen. EU-sancties vormen de spil van het EU-antwoord op Ruslands ongerechtvaardigde militaire agressie tegen Oekraïne. Deze sancties tasten namelijk de militaire en technologische capaciteit van Rusland aan, snijden het land af van de meest ontwikkelde mondiale markten, ontzeggen het Kremlin de inkomsten waarmee het de oorlog financiert, en doen de kosten voor de Russische economie steeds hoger oplopen. In dit verband helpen sancties de centrale EU-doelstelling te verwezenlijken: blijven ijveren voor een rechtvaardige en duurzame vrede en voorkomen dat er weer een bevroren conflict ontstaat. De sancties laten zich mettertijd sterker voelen, naarmate ze de industriële en technologische basis van Rusland uithollen. De EU blijft er ook op toezien dat haar sancties de uitvoer van energie en agrovoedingsmiddelen uit Rusland naar derde landen ongemoeid laten. Als hoedster van de EU-Verdragen houdt de Europese Commissie toezicht op de handhaving van de EU-sancties door de EU-lidstaten.

Abnormale, stijgende handelscijfers voor bepaalde producten/landen zijn harde aanwijzingen dat Rusland actief probeert sancties te omzeilen. Dit noopt ons ertoe omzeiling dubbel zo hard aan te pakken en onze buurlanden te vragen nog nauwer met ons samen te werken. Als EU-gezant voor sancties blijft David O'Sullivan volop met belangrijke derde landen in gesprek om omzeiling tegen te gaan. De eerste concrete resultaten worden al zichtbaar. In sommige landen worden systemen ingevoerd om wederuitvoer te monitoren, te controleren en te blokkeren. We hebben met gelijkgestemde partners ook overeenstemming bereikt over een lijst van veelvoorkomende prioritaire sanctiegoederenten aanzien waarvan bedrijven bijzondere zorgvuldigheid moeten betrachten en die derde landen niet naar Rusland mogen wederuitvoeren. Daarnaast hebben we binnen de EU ook een lijst van economisch kritieke sanctiegoederenopgesteld, ten aanzien waarvan bedrijven en derde landen bijzonder oplettend moeten zijn.

Meer informatie

Link naar V&A

Link naar het Publicatieblad

Meer informatie over EU-sancties