Hoe wil de EU uiterlijk in 2050 een circulaire economie tot stand brengen?

Lees meer over het EU-Actieplan voor de circulaire economie en welke aanvullende maatregelen de leden van het EP willen nemen om afval te verminderen en producten duurzamer te maken.

Als we gebruik blijven maken van de hulpbronnen zoals we dat nu doen, hebben we tegen 2050 de hulpbronnen van drie planeten aarde nodig. Vanwege beperkte hulpbronnen en klimaatkwesties moeten we uiterlijk in 2050 van een “nemen-gebruiken-wegdoen”-maatschappij overgaan tot een koolstofneutrale, ecologisch duurzame, gifvrije en volledig circulaire economie.

De huidige crisis heeft enkele tekortkomingen op het gebied van hulpbronnen en waardeketens aan het licht gebracht, die negatieve gevolgen hebben voor kmo’s en de industrie. Een circulaire economie zorgt voor minder CO2-uitstoot en meer economische groei en banen.

Lees meer over de definitie en de voordelen van de circulaire economie

Het EU-Actieplan voor de circulaire economie

In overeenstemming met de doelstelling van de EU om uiterlijk in 2050 klimaatneutraliteit te realiseren, zoals opgenomen in de Green Deal, diende de Europese Commissie in maart 2022 het eerste pakket maatregelen in om de overgang naar een circulaire economie te versnellen, zoals aangekondigd in het EU-Actieplan voor de circulaire economie. De voorstellen omvatten het stimuleren van duurzame producten, consumenten in hun kracht te zetten voor de groene transitie, de herziening van de verordening inzake bouwproducten, en een strategie voor duurzaam textiel.

In november 2022 heeft de Commissie nieuwe EU-regels voor verpakkingen voorgesteld. Het omvat voorstellen om het ontwerp van verpakkingen te verbeteren, zoals duidelijke etikettering, om hergebruik en recycling te bevorderen. Ook wordt opgeroepen tot een overgang naar biologische, biologisch afbreekbare en composteerbare kunststoffen.

Het Parlement heeft zijn steun voor dit plan uitgesproken en pleitte tijdens de plenaire vergadering van februari voor de vaststelling van bindende doelstellingen voor 2030 met betrekking tot materiaalgebruik en -verbruik.

In oktober 2022 heeft het Parlement een herziening van de regels inzake persistente organische verontreinigende stoffen (POP's) goedgekeurd om de hoeveelheid gevaarlijke chemische stoffen in afval en productieprocessen te verminderen. De nieuwe regels zullen strengere grenswaarden invoeren, bepaalde chemische stoffen verbieden en verontreinigende stoffen uit de recyclingketens houden.

Toewerken naar duurzame producten

Het productieproces begint met grondstoffen, en wereldwijde toeleveringsketens werden hard getroffen door de Covid-19- pandemie. In 2021 vroegen EP-leden naar een uitgebreide EU-strategie voor kritieke grondstoffen op basis van duurzame aankoop en hoge milieu-, sociale en mensenrechtennormen. Europarlementariërs willen de afhankelijkheid van de EU van een paar niet-EU-landen verminderen en willen recycling en terugwinning van kritieke grondstoffen stimuleren.

Om een EU-markt met duurzame, klimaatneutrale en hulpbronnenefficiënte producten tot stand te brengen, stelt de Commissie voor om het toepassingsgebied van de richtlijn inzake ecologisch ontwerp uit te breiden dat niet-energiegerelateerde producten er ook onder vallen en om digitale productpaspoorten te maken, met als doel alle relevante informatie te delen gedurende de levenscyclus van het product.

Daarnaast steunen de EP-leden ook initiatieven om vroegtijdige slijtage van producten tegen te gaan, de duurzaamheid en repareerbaarheid van producten te verbeteren en de consumentenrechten aan te vullen met het recht op reparatie. Ze vinden het erg belangrijk dat consumenten het recht hebben om voldoende te worden geïnformeerd over de effecten die de door hen gekochte producten en diensten hebben op het milieu. Ook hebben ze de Commissie gevraagd om voorstellen te doen om greenwashing te bestrijden.

Het circulair maken van cruciale sectoren

Om een volledig circulaire economie tot stand te brengen, moet in alle stadia van een waardeketen aandacht worden besteed aan circulariteit en duurzaamheid: van ontwerp tot productie, en in het hele traject tot bij de consument. Het actieplan van de Commissie is gericht op zeven gebieden die cruciaal zijn om een circulaire economie te bereiken. Het gaat om: kunststoffen; textiel; elektronisch afval; levensmiddelen, water en voedingsstoffen; verpakkingen; batterijen en voertuigen; en gebouwen en bouwmaterialen.

Kunststoffen

De leden van het Europees Parlement steunen de Europese strategie voor kunststoffen in een circulaire economie, waarmee het gebruik van microplastics geleidelijk wordt afgeschaft.

Lees meer over de EU-strategie voor minder plastic afval.

Textiel

Voor textiel worden veel grondstoffen en water gebruikt en minder dan 1 % van alle kleiding wordt gerecycled als kleding.

De EU-strategie voor duurzaam en circulair textiel die de Commissie in maart 2020 heeft gepresenteerd, moet ervoor zorgen dat textielproducten die in 2030 op de EU-markt worden gebracht een lange levensduur hebben, recycleerbaar zijn, zoveel mogelijk van gerecycleerde vezels zijn gemaakt en vrij zijn van gevaarlijke stoffen.

De leden van het Europees Parlement pleiten voor nieuwe maatregelen tegen het vrijkomen van microvezeldeeltjes en strengere normen voor watergebruik.

Lees meer over de invloed van de textielproductie en het textielafval op het milieu.

Elektronica en ICT

Elektrisch en elektronisch afval, oftewel e-afval, is de snelst groeiende afvalstroom in de EU en minder dan 40 % ervan wordt gerecycled. De leden van het Europees Parlement willen dat de EU een langere levensduur van producten bevordert door ervoor te zorgen dat producten herbruikbaar en repareerbaar zijn.

Lees een aantal feiten en cijfers over e-afval.

Levensmiddelen, water en voedingsstoffen

Naar schatting ongeveer 20 % van al het in de EU geproduceerde voedsel gaat verloren of wordt verspild. De leden van het Europees Parlement pleiten er in het kader van de “van boer tot bord”-strategie voor om de hoeveelheid voedselverspilling tegen 2030 te halveren.

Verpakkingsmateriaal

In 2017 bereikte het afval van verpakkingsmateriaal in Europa een recordhoogte. Nieuwe regels moeten ervoor zorgen dat uiterlijk in 2030 al het verpakkingsmateriaal dat op de EU-markt wordt gebracht economisch herbruikbaar of recyclebaar is.

Batterijen en voertuigen

De leden van het Europees Parlement hebben voorstellen goedgekeurd met vereisten voor de productie en grondstoffen van alle batterijen op de EU-markt, met als doel een kleine koolstofvoetafdruk en de eerbiediging van de mensenrechten en sociale en milieunormen te waarborgen.

Lees ook: nieuwe EU-regels voor duurzamere en ethisch verantwoorde batterijen.

Bouwmaterialen & gebouwen

Meer dan 35 % van al het afval in de EU bestaat uit bouwmaterialen. De Commissie heeft de herziening van de verordening bouwproducten aangekondigd om de regels die sinds 2011 van kracht zijn, te moderniseren. De EP-leden willen dat de levensduur van gebouwen wordt verlengd, dat er doelstellingen komen voor de verkleining van de koolstofvoetafdruk van grondstoffen, en dat er minimumeisen voor hulpbronnen- en energie-efficiëntie worden gesteld.

Afvalbeheer en overbrenging van afvalstoffen

De EU genereert jaarlijks meer dan 2,5 miljard ton afval. De EU-uitvoer van afvalstoffen naar niet-EU-landen bedroeg in 2020 32,7 miljoen ton. Het grootste deel van het verscheepte afval bestaat uit ijzerhoudend en niet-ijzerhoudend metaalschroot en uit papier-, plastic-, textiel- en glasafval en gaat voornamelijk naar Turkije, India en Egypte.

De leden van het Europees Parlement verzoeken de EU-landen kwaliteitsvolle recycling te bevorderen, ervoor te zorgen dat er minder afval wordt gestort, de verbranding van afval tot een minimum te beperken en schadelijke chemicaliën in afval te verminderen. In januari 2023 heeft het Parlement gestemd over zijn standpunt inzake regels voor afvaltransport, die tot doel hebben hergebruik en recycling te bevorderen en vervuiling te verminderen.

Volgens de regels moeten uit de EU uitgevoerde afvalmaterialen in de landen van bestemming op milieuvriendelijke wijze worden beheerd en moet de controle op illegale transport worden verbeterd. Binnen de EU willen de EP-leden een betere uitwisseling van informatie en transparantie over transporten. De uitvoer van gevaarlijk afval uit de EU naar niet-OESO-landen moet in het algemeen worden verboden. De uitvoer van plastic afval naar niet-OESO-landen moet ook worden verboden, terwijl dergelijke uitvoer naar OESO-landen binnen 4 jaar geleidelijk moet worden stopgezet.

Lees meer over stortplaatsafval- en recyclingstatistieken in de EU.

Meer informatie