Kunstmatige intelligentie is aangekomen in de Verenigde Staten om belastingfraude te bestrijden. Bedreiging of redding?

De Amerikaanse belastingdienst, de Internal Revenue Service (IRS), heeft op 8 september 2023 aangekondigd dat het gebruik gaat maken van kunstmatige intelligentie om onregelmatigheden in de belastingaangiften van de welgestelde burgers en grote bedrijven op te sporen. Deze aanpak is gericht op belastingontduiking, wat resulteert in een miljardenverlies voor de staatsbegroting. Wat zijn de doelstellingen en middelen van deze strategie? En welke uitdagingen brengt het gebruik van kunstmatige intelligentie in de belastingwereld met zich mee? Hier zijn enkele antwoorden.

Wat zijn de doelstellingen van de Amerikaanse fiscus?

De IRS heeft aangegeven gebruik te maken van "geavanceerde machine learning technologie" om belastinggegevens te analyseren van belastingbetalers die meer dan een miljoen dollar per jaar verdienen en een belastingschuld hebben van meer dan 250.000 dollar, evenals grote bedrijven met meer dan 10 miljard dollar aan activa. Het doel is om inconsistenties, fouten of fraude in aangiften te detecteren die betrekking hebben op vennootschapsbelasting, inkomstenbelasting, boekhouding en internationale belasting.

De IRS wil "ervoor zorgen dat de rijkste belastingbetalers het volledige verschuldigde bedrag betalen", met als doel het "belastinggat" te verkleinen - het verschil tussen de verschuldigde en daadwerkelijk ontvangen belastingen. Volgens een studie van het National Bureau of Economic Research zou dit gat in de VS ongeveer 381 miljard dollar per jaar bedragen, waarvan 175 miljard kan worden toegeschreven aan de top 1% van de rijkste belastingbetalers.

Welke middelen zet de Amerikaanse fiscus in?

De IRS zal kunstmatige intelligentie inzetten om belastinggegevens te verwerken. Kunstmatige intelligentie stelt machines in staat te leren van data, patronen te herkennen, voorspellingen te doen of beslissingen te nemen. Machine learning is een onderdeel van kunstmatige intelligentie waarbij algoritmes worden gecreëerd die kunnen leren zonder expliciet te worden geprogrammeerd.

De IRS zal kunstmatige intelligentie gebruiken om "het belastingrisico van complexe transacties en juridische structuren die door belastingbetalers worden gebruikt te identificeren en te beoordelen". Ook zal het worden ingezet om "predictieve modellen te ontwikkelen en te testen om risicovolle gevallen te identificeren die grondige controle vereisen".

Wat zijn de uitdagingen van het gebruik van kunstmatige intelligentie in de fiscale wereld?

De implementatie van kunstmatige intelligentie brengt technische, juridische en ethische uitdagingen met zich mee.

• Technisch gezien is er een behoefte aan betrouwbare, relevante en voldoende data.
• Juridisch gezien zijn er vraagstukken rondom de rechten van belastingbetalers en de bescherming van persoonlijke gegevens.
• Ethisch gezien draait het om de verantwoordelijkheid, het vertrouwen en de legitimiteit van de fiscus.

Een hefboom naar een lagere belastingdruk of toenemende publieke overheersing?

In een nog toekomstgerichter perspectief kunnen we ons voorstellen dat zo'n ontwikkelde en geperfectioneerde macht zou kunnen leiden tot een meedogenloze toepassing van de belasting, met indrukwekkende resultaten. Als dit doel bereikt is, zouden we ons kunnen voorstellen dat de belastingdruk in veel landen aanzienlijk zou dalen. Dat is goed nieuws...

Tenzij het eenvoudigweg de middelen van de staat en de publieke aanwezigheid in steeds grotere ruimtes van ons leven versterkt. Is dit dan niet de beste manier om het particulier initiatief en het verantwoordelijkheidsgevoel te verminderen in een steeds minder efficiënte en steeds collectivistischere wereld? Niemand kan deze vraag beantwoorden, maar we weten vandaag dat in veel gebieden de hoeveelheid middelen die aan een regionaal of federaal beleid wordt toegewezen niet de garantie is voor het succes van openbaar beleid.

Moderne fiscale strijd efficiënter?

De beslissing van de IRS om kunstmatige intelligentie in te zetten om het belastinggat te verkleinen is een belangrijke stap naar een efficiënter en moderner belastingbeheer. Hoewel de potentiële voordelen groot zijn, zijn de uitdagingen niet gering en vereisen een zorgvuldige en ethisch verantwoorde implementatie. Deze grote vooruitgang, symbool van een noodzakelijke modernisering, moet nauwlettend worden gevolgd, met in het achterhoofd de noodzaak om efficiëntie te combineren met respect voor de rechten van de belastingbetalers in een wereld waar technologie ofwel de hefboom van efficiëntie ofwel de hefboom van de openbare autoriteit zou kunnen zijn.