Loontransparantie : wie verdient hoeveel ?

Exact een jaar geleden verscheen de Europese richtlijn over loontransparantie in bedrijven in het EU-Publicatieblad. Hoe transparant zijn we in België al over het loonpakket?

Nieuw onderzoek van hr-expert Acerta Consult toont dat steeds meer bedrijven openlijk over verloning communiceren.

Zes op de tien ondernemingen geven hun werknemers duidelijk mee hoeveel ze zullen verdienen in een bepaalde functie.

En ook onder collega’s wordt er steeds vaker over salaris gesproken: zes op de tien werknemers weten van elkaar wat ze verdienen. “Het taboe om over loon te spreken is nog iets groter in Vlaanderen dan in de rest van het land, maar lijkt wel stilaan volledig te verdwijnen”, aldus Acerta.

Wie verdient hoeveel in een bedrijf?

Krijgen collega’s die hetzelfde werk doen ook hetzelfde loon? In veel bedrijven waren die vragen de voorbije jaren nog taboe. Maar daar komt stilaan verandering in, blijkt uit nieuw onderzoek van Acerta. Anderhalf jaar voordat de nieuwe Europese richtlijn rond loontransparantie ingaat, polste de hr-dienstverlener bij zowel bedrijfsleiders als werknemers hoe het staat met de transparantie rond verloning in de Belgische ondernemingen. Wat blijkt: in zo’n 6 op de 10 bedrijven wordt er openlijk over verloning gecommuniceerd. In 30% van de gevallen geldt die open communicatie voor de hele onderneming, in 29% van de gevallen weten collega’s met dezelfde functies van elkaar wat ze verdienen. In 42% van de bedrijven wordt nog niet gesproken over de loonpakketten van de werknemers. De terughoudendheid om transparant te zijn over loon is het grootste bij werkgevers in Vlaanderen: 53% communiceert daar niet over.

Figuur 1: Communicatie over loonpakketten, links: gemiddeld nationaal, rechts: per gewest - Werkgeversbevraging Acerta-Indiville 2024

Geen transparantie, geen vertrouwen

Dries Rutten, juridisch expert van Acerta Consult: “Het algemene gebrek aan transparantie over beloningsniveaus binnen organisaties heeft tot gevolg dat beloningsdiscriminatie en vooroordelen op grond van gender onopgemerkt blijven. In mei 2023 werden in het Europees Parlement om die reden richtlijnen vastgelegd over hoe werkgevers transparant moeten zijn over de criteria die de salarissen en loonsverhogingen bepalen. Die richtlijnen gelden vanaf het werkjaar 2026 voor werkgevers vanaf 150 werknemers. Ze vereisen enerzijds communicatie naar (kandidaat-)medewerkers. Zo zullen sollicitanten het recht hebben om van de toekomstige werkgever informatie te ontvangen over het aanvangssalaris of loonschaal en mag een werkgever niet vragen naar het loonverleden van sollicitanten. Anderzijds zullen betrokken organisaties vanaf 2027 moeten rapporteren over de genderloonkloof aan de nationale overheden. Het doel is om ‘gelijke verloning voor gelijk werk’ eindelijk afdwingbaar maken. Als uit de rapportage een loonkloof blijkt die groter is dan 5% en niet met objectieve, genderneutrale criteria valt te rechtvaardigen, dan zal die kloof moeten worden gedicht. In België geldt nu al vanaf 50 werknemers de verplichting van een loonkloofrapport, de Europese richtlijn breidt dat dus verder uit. Voor bedrijven wordt het dus steeds belangrijker om open over loon te spreken. Niet alleen omdat het van bovenaf wordt opgelegd met mogelijke sancties, ook omdat het de relatie tussen bedrijf en werknemers kan versterken. In een nog steeds krappe arbeidsmarkt kan dit een extra troef zijn voor ondernemingen om de teamgeest te versterken én extra talenten aan te trekken.”

6 op 10 collega’s praten over loon

Niet enkel bedrijven communiceren steeds meer openlijk over de verloning voor bepaalde functies, ook collega’s praten almaar vaker honderduit over wat ze verdienen. Maar liefst zes op de tien werknemers communiceren transparant met hun collega’s over hun loonpakket, zo blijkt uit de bevraging van Acerta Consult. De andere 41% gaat van een bescheiden ‘ik spreek daar liever niet over’ tot een categorieke ‘daar heeft niemand zaken mee’. De terughoudendheid om te spreken over verloning neemt toe met de leeftijd, blijkt verder nog uit de bevraging. Bij de 55-plussers spreekt de helft (50%) niet over zijn/haar loon met de collega’s.

Figuur 2: Communicatie over loonpakketten - Werknemersbevraging Acerta-Indiville 2024

Billijk loonbeleid

Dries Rutten: “Om over verloning transparant te kunnen zijn, moet er in de onderneming natuurlijk een loonbeleid zijn. Is dat er niet, zorgt dat voor grote frustraties onder de collega’s. Die weten dan niet wat ze moeten doen om hun loon te verdienen, of om bijvoorbeeld een loonsverhoging te kunnen krijgen. Voor veel ondernemingen is het echter geen gemakkelijke oefening. Een correcte verloning is billijk en marktconform. Daarnaast omvat ze ook alle voordelen in geld of in natura die een werknemer direcht of indirecht van de werkgever ontvangt. Werknemers willen zekerheid en perspectief wat hun loon betreft. Ook ervaring en prestaties moeten in het loonbeleid meegenomen worden. Ook kleinere bedrijven met minder dan 50 werknemers, die nu volgens de Europese richtlijnen de dans ontspringen, werken best aan een loonbeleid. We verwachten dat ook zij in de toekomst aan bepaalde transparantie-eisen zullen moeten voldoen.”

Over de cijfers

De gegevens komen van de jaarlijkse spiegelbevraging die Acerta Consult door het onderzoeksbureau Indiville laat uitvoeren bij een representatief staal van meer dan 500 Belgische werkgevers en nog eens bij meer dan 2700 werknemers. De data van de bedrijven werden gewogen om representatief te zijn voor België naar het aantal werknemers in de actieve ondernemingen met minstens 5 werknemers. De data van de werknemers werden gewogen om representatief te zijn voor België naar statuut, leeftijd, geslacht, taal en sector. De bevragingen liep tussen 17 en 31 januari 2024 voor de werkgevers en tussen 16 januari en 1 februari 2024 voor de werknemers. Dankzij deze aanpak kan een historisch perspectief geboden worden vanuit werkgevers en werknemersstandpunt.