Naar een veerkrachtiger, concurrerender en duurzamer Europa

Temps de lecture: 8 min |29 september 2023 à 07:49

In de aanloop naar de top van Granada maakt de Commissie de balans van de verwezenlijkingen op en wijst zij actiegebieden aan voor het bouwen van een veerkrachtiger, concurrerender en duurzamer Europa.

In een mededeling die op 27 september 2023 is aangenomen, levert de Commissie een bijdrage aan het komende debat van de leiders in Granada over de toekomstgerichte aanpak van de open strategische autonomie van de EU en over prioritaire beleidsdoelstellingen voor de EU in de komende jaren. Ze maakt de balans op van de verwezenlijkingen en de resterende uitdagingen voor het bouwen van een veerkrachtigere, concurrerendere en duurzamere economie, om de EU-burgers te beschermen en hun welzijn te waarborgen. Ze volgt op de Verklaring van Versailles, die door de EU-leiders is aangenomen op 11 maart 2022.

De mededeling wijst specifieke gebieden aan waar meer inspanningen nodig zijn, zoals de totstandbrenging van een innovatievere en meer onderling verbonden eengemaakte markt, het behoud van de interne cohesie, de bevordering van allianties met internationale partners en de opbouw van de capaciteit van de EU als een veiligheidsverstrekker voor haar burgers en haar regio. De EU moet zich blijven inspannen om de risico's te verminderen en haar economische en industriële basis te versterken en tegelijkertijd haar economische veiligheid en haar unieke sociale model te beschermen.

Europa's defensievermogens versterken en duurzame vrede in Europa opbouwen

De EU heeft doortastende maatregelen genomen om haar defensiedimensie te ontwikkelen en de defensievermogens van Europa te versterken. Met het strategisch kompas voor veiligheid en defensie heeft de EU actie ondernomen om haar capaciteit als veiligheidsverstrekker te vergroten. De aanneming van de derde gezamenlijke verklaring met de NAVO in januari 2023 heeft het strategisch partnerschap tussen de EU en de NAVO aanzienlijk versterkt en uitgebreid tot nieuwe samenwerkingsgebieden zoals opkomende en disruptieve technologieën, klimaat en defensie, en ruimtevaart. Met initiatieven zoals de driesporenaanpak om een miljoen stuks munitie aan Oekraïne te leveren, heeft de EU ongekende, gecoördineerde stappen gezet om de militaire steun op te voeren, en zowel gezamenlijke defensieaankopen als verhoogde munitieproductie te ondersteunen met de EU-begroting.

Hoewel de uitvoering van het Europees Defensiefonds (EDF) innovatie en coöperatieve benaderingen in de defensie-industrie van de EU bevordert, zijn verdere inspanningen nodig om de militaire mobiliteit in de hele EU te stimuleren, de Europese technologische en industriële defensiebasis te versterken en cyber- en hybride dreigingen aan te pakken. De Commissie zal een Europese industriële defensiestrategie presenteren om het toekomstige kader voor defensiesamenwerking voor te bereiden.

De Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne onderstreept ook het belang van de uitbreiding van de EU. De EU blijft bijstand verlenen aan alle kandidaat-lidstaten op de weg naar volledig lidmaatschap en zal de tot dusver geboekte vooruitgang beoordelen in haar komende jaarlijkse uitbreidingspakket.

De energiezekerheid van Europa verbeteren en de klimaatcrisis aanpakken

De EU heeft de greep van Rusland op onze economie en energievoorziening sterk doen afnemen door de vraag te verminderen, de energievoorziening te diversifiëren en de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen. Tussen augustus 2022 en juli 2023 hebben de lidstaten de gasvraag met 17% gereduceerd.

De herziene richtlijn hernieuwbare energie zet de lidstaten ertoe aan snellere en eenvoudigere vergunningsregels vast te stellen, die erop gericht zijn het aandeel hernieuwbare energie in het totale energieverbruik van de EU tegen 2030 te verhogen tot 42,5%.

Dankzij REPowerEU heeft de EU al een aanzienlijk deel van haar energievoorziening gediversifieerd, waardoor Russisch leidinggas tot dusver is teruggebracht van 50% van de totale gasinvoer in 2021 tot minder dan 10% in 2023. De invoer van olie uit Rusland is teruggelopen van 27% tot 6%, terwijl de steenkoolinvoer nu nul bedraagt, tegen 46% in 2021.

De resterende knelpunten moeten prioritair worden aangepakt: de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt zal de integratie van hernieuwbare energie verder vergemakkelijken en toegang tot betaalbare hernieuwbare en niet-fossiele elektriciteit waarborgen; de EU moet ook de energie-interconnecties op de eengemaakte markt verbeteren en haar netten moderniseren. Er is geen ruimte voor zelfgenoegzaamheid.

Bouwen aan een robuustere en duurzamere economische basis

De Commissie heeft zich erop nieuw toe verbonden de eengemaakte markt te voltooien, met bijzondere aandacht voor de handhaving van de bestaande regels en het wegnemen van belemmeringen, met name op het gebied van diensten. Zij blijft een ambitieus en robuust handelsbeleid voeren, terwijl zij zich aanpast aan de toegenomen geopolitieke instabiliteit en fragmentatie en aan de kimaatnoodtoestand. Zij bouwt veerkracht op en creëert nieuwe kansen door haar netwerk van handelsovereenkomsten uit te bouwen en door partnerschappen te verdiepen door middel van flexibele vormen van samenwerking met derde landen. De EU heeft doortastend opgetreden om economische risico's en strategische afhankelijkheden aan te pakken door risicobeperkende maatregelen op belangrijke gebieden te nemen:

Met de voorgestelde Europese verordening kritieke grondstoffen zal de EU haar toegang tot een betrouwbare, gediversifieerde, betaalbare en duurzame voorziening van kritieke grondstoffen verbeteren.
Met de EU-chipverordening zullen de onderzoeks-, ontwikkelings- en productiecapaciteit van halfgeleiders in heel Europa worden opgeschaald met investeringen op EU- en nationaal niveau.
Om de productie van schone technologieën in de EU op te schalen, heeft de Commissie een verordening voor een nettonulindustrie voorgesteld in het verlengde van het industrieel plan voor de Green Deal.
Op basis van de lessen die uit de pandemie zijn getrokken, verbetert de EU ook de voorzieningszekerheid van geneesmiddelen.
De EU heeft belangrijke stappen gezet in de richting van een digitale economie die rechten en beginselen bevordert voor een digitaal tijdperk waarin de mens centraal staat.
De Commissie is resultaten blijven boeken met betrekking tot de Europese pijler van sociale rechten.
De EU heeft verdere maatregelen genomen om wereldwijd voedselzekerheid, duurzaamheid en veerkracht te waarborgen.
In het kader van de strategie voor economische veiligheid wordt een lijst opgesteld van technologieën met mogelijke toepassingen voor tweeërlei gebruik. Deze zijn van cruciaal belang voor de economische veiligheid, om beveiligingsrisico's en risico's op lekken te beoordelen en mitigerende maatregelen te ontwerpen.

Bevorderen van publieke en particuliere investeringen

Om de strategische prioriteiten van Europa te verwezenlijken en toekomstige uitdagingen aan te pakken, zullen aanzienlijke extra publieke en private investeringen nodig zijn.

De herstel- en veerkrachtfaciliteit helpt de EU op weg naar duurzame groei te brengen door ambitieuze hervormingen en investeringen te stimuleren. De programma's van het cohesiebeleid en InvestEU dragen bij tot strategische prioriteiten zoals de groene en digitale transitie, innovatie en sociale investeringen en vaardigheden, alsook steun voor kmo's.

De langetermijnbegroting van de EU is een flexibel instrument gebleken in tijden van meervoudige crises. Aangezien de ruimte voor flexibiliteit echter is opgebruikt, heeft de Commissie gerichte aanpassingen voorgesteld om ervoor te zorgen dat de EU-begroting aan de verwezenlijking van de meest essentiële onmiddellijke doelstellingen kan blijven bijdragen.

Als onderdeel van de gerichte herziening van het meerjarig financieel kader zal het platform voor strategische technologieën voor Europa (STEP) de bestaande EU-instrumenten benutten en versterken om investeringen in deeptech en digitale, schone en biotechnologieën te financieren.

Overheidsinvesteringen spelen een belangrijke rol bij het beperken van risico's voor innovatieve ondernemingen en het corrigeren van marktfalen. Er moet dan ook dringend overeenstemming worden bereikt over de voorgestelde hervorming van het Europees kader voor economische governance om adequaat in te spelen op de uitdagingen die voor ons liggen en om duidelijkheid en voorspelbaarheid te creëren voor het toekomstige nationale begrotingsbeleid.

Omdat de meeste financiering voor de kernprioriteiten van de EU van de particuliere sector zal moeten komen, is het van cruciaal belang een investeringsvriendelijk ondernemingsklimaat tot stand te brengen. De Commissie zet haar inspanningen voort om diepe en geïntegreerde kapitaalmarkten te ontwikkelen, de bankenunie te voltooien en een doeltreffend kader voor duurzame financiering te scheppen.

Achtergrond

Op 10 en 11 maart 2022, kort nadat de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne de op regels gebaseerde orde op haar grondvesten had doen schudden, kwamen de staatshoofden en regeringsleiders van de EU bijeen in Versailles. In de Verklaring van Versailles heeft de EU toegezegd meer verantwoordelijkheid te nemen voor haar veiligheid, de defensievermogens te versterken en verdere stappen te zetten om Europese soevereiniteit op te bouwen, door afhankelijkheden te verminderen en een nieuw groei- en investeringsmodel te ontwerpen. Ze bevatte een brede, collectieve agenda ter versterking van het vermogen van Europa om bij te dragen aan regionale en mondiale veiligheid. In de mededeling van vandaag wordt de balans opgemaakt van wat 18 maanden later is bereikt bij het bevorderen en opbouwen van een veerkrachtigere, concurrerendere en duurzamere economie, die de EU-burgers beschermt en hun welzijn waarborgt. De informele bijeenkomst van de EU-staatshoofden en regeringsleiders vindt plaats in Granada op 6 oktober.

Meer informatie