Nieuwe meerwaardebelasting krijgt vorm en Reynders-taks verrijst uit zijn as

• financiële instrumenten;
• bepaalde verzekeringscontracten;
• crypto-activa (met inbegrip van niet-verwisselbare tokens die voor betalings-of investeringsdoeleinden kunnen worden gebruikt; en
• valuta (m.i.v. beleggingsgoud).

• (Enkel) de uitkering bij leven van kapitalen en afkoopwaarden van levensverzekeringsovereenkomsten en kapitalisatieverrichtingen. De uitkering bij overlijden of bij een wijziging tussen beleggingsfondsen of verzekering zou geen meerwaardebelasting triggeren.
• Het overbrengen door een belastingplichtige van zijn fiscale woonplaats of zetel van fortuin naar het buitenland (exitheffing). De regeling heeft tot doel de latente meerwaarde die bestaat op het ogenblik van emigratie te belasten.
  
  In principe leidt een emigratie dus tot een realisatie van een belastbare meerwaarde, en wordt de verschuldigde belasting vastgesteld. Daarbij geldt een verschillende regeling al naargelang naar ‘waar’ men verhuist.
  • Binnen de EU/EER/DBV-land: Er wordt voorzien in een automatisch uitstel van betaling van de belasting bij een emigratie naar een EU- of EER-lidstaat of een staat waarmee België een dubbelbelastingverdrag heeft gesloten dat voorziet in informatie-uitwisseling en wederzijdse invorderingsbijstand (art. 413/1, §6 WIB).
  • Ander land dan EU/EER/DBV-land: Er wordt uitstel van betaling toegestaan op verzoek mits het stellen van een zakelijke zekerheid in het kader van een overeenkomst daaromtrent.
• Dat uitstel zou in beide gevallen komen te vervallen wanneer de financiële activa onder bezwarende titel worden overgedragen of wanneer deze het voorwerp uitmaken van een zakelijke zekerheidsovereenkomst met betrekking tot de betreffende financiële instrumenten.
• Indien de belastingplichtige tijdens die periode van twee jaar zijn woonplaats wederom verplaatst naar een land buiten de EU, EER of naar een land zonder kwalificerend dubbelbelastingverdrag, dan kan er alsnog uitstel op verzoek worden verleend indien de voormelde zekerheid wordt gesteld.
  • Merk op dat de belastingplichtige in principe jaarlijks dient te attesteren dat hij nog aan de voorwaarden voor het betalingsuitstel voldoet.
    
    De betalingsverplichting van de exitheffing zou vervallen na twee jaar of indien de belastingplichtige terugkeert naar België binnen de twee jaar.
    
    Deze nieuwe soepelere versie van de exitheffing is een welgekomen versoepeling t.a.v. initiële voorstellen die veel verder gingen. Evenwel bestaat er nog steeds een risico op dubbele belasting met de exitheffing van 30 % bij zetelverplaatsing.

• In het algemeen regime zou de meerwaarde worden belast aan 10 % (ontwerp art. 90, eerste lid, 9°, c WIB). De belasting zou in beginsel worden geheven via de banken (evenwel met een mogelijkheid tot opt-out). Wel zou worden voorzien in een algemene voetvrijstelling van 10.000 EUR per belastingplichtige (ontwerp art. 96/2, 2° WIB). Deze zou worden geïndexeerd en opbouwbaar zijn: wie de vrijstelling niet benut, zou gedurende vijf jaar telkens 1.000 euro kunnen overdragen naar het volgende jaar, tot een maximum van 15.000 euro.
  
  De initiële vrijstelling voor de meerwaarde op financiële activa die gedurende ten minste 10 jaar ononderbroken in het bezit blijven, zou sneuvelen.

• Er zou een bijzonder regime worden voorzien voor belastingplichtigen met een “aanmerkelijk belang” (ontwerp art. 90, eerste lid, 9°, b WIB). Heel concreet zou dat van toepassing zijn indien de belastingplichtige bij realisatie minstens 20 % bezit van de aandelen die worden overgedragen. Initieel voorzag de ontwerptekst in een ruimere definitie waarbij werd gekeken naar het aandeelhouderschap binnen de familie over een periode van 10 jaar. Dit is helaas gesneuveld, net als de verwijzing naar de winstbewijzen.
  
  

  Bij een 20% aanmerkelijk belang zou de eerste 1 miljoen euro meerwaarde worden vrijgesteld. Deze vrijstelling kan voor het volledige bedrag gedurende een voortschrijdende periode van vijf jaar worden benut (‘rugzakje’). Boven 1 miljoen euro stijgt het tarief trapsgewijs tot 10 % voor meerwaarden vanaf 10 miljoen euro:

• Bij toepassing van het uitzonderingsregime blijven de interne meerwaarden gerealiseerd door verkoop integraal onderworpen aan een aanslagvoet van 33 % (ontwerp art. 90, eerste lid, 9°, a WIB). Dit regime wordt niet gewijzigd in de nieuwe ontwerpteksten.
  
  Wanneer een meerwaarde op aandelen wordt gerealiseerd door een belastingplichtige door de overdracht van zijn aandelen aan een vennootschap waarover hijzelf of samen met zijn echtgenoot of zijn afstammelingen, zijn ascendenten, zijn zijverwanten tot en met de tweede graad en die van zijn echtgenoot rechtstreeks op onrechtstreeks controle uitoefent zoals bedoeld in artikel 1:14 van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen, zou de volledige gerealiseerde meerwaarde voortaan automatisch en volledig worden onderworpen aan een afzonderlijke aanslagvoet van 33 %. Deze tekst is behouden in vergelijking met eerdere regimes die circuleerden
  
  Denk bijvoorbeeld aan een natuurlijke persoon X die 100% aandeelhouder is van een operationele vennootschap, en die zijn/haar aandelen verkoopt aan een holdingvennootschap waarin X, alleen of samen met zijn/haar naaste familie de meerderheid van de aandelen aanhoudt en (gezamenlijk) de controle over de overnemende vennootschap heeft. Het moet niet gaan om een verkoop van 100% van de aandelen, aangezien het enige criterium is of er controle wordt uitgeoefend op de overnemende holdingvennootschap.
  
  
• De ontwerp memorie van toelichting verduidelijkt ook dat de meerwaardebelasting slechts speelt bij een inkoop van eigen aandelen indien er maar in een later boekjaar een waardevermindering wordt geboekt, de aandelen worden vervreemd of vernietigd, of de vennootschap wordt ontbonden. In het andere geval is er sprake van een belastbaar dividend. Hiermee wordt het standpunt gevolgd voorzien in circulaire 2017/C/12).

4. Belastbare basis

De belastbare basis van de meerwaardebelasting zou het positieve verschil zijn tussen de ontvangen prijs voor de overgedragen financiële activa en de aanschaffingswaarde van die activa (ontwerp art. 102, §1 WIB). Kosten of belastingen zouden niet worden meegeteld bij de berekening van de meerwaarde.

De nieuwe regeling zou van toepassing zijn op de meerwaarden die worden gerealiseerd vanaf 1 januari 2026. Omdat historische meerwaarden niet worden belast zijn specifieke regels opgenomen om de waarde te bepalen op 31 december 2025. De historisch opgebouwde meerwaarden zouden dus niet onder de nieuwe meerwaardebelasting vallen. Bijvoorbeeld: een aandeel wordt aangekocht voor 100 in 2023, en is 150 waard op 31 december 2025. Bij een verkoop aan 160 in 2026, zal er maar 10 (160-150) onderworpen zijn aan de meerwaardebelasting.

De toepasselijke regels hangen af van de verschillende soorten financiële activa:

• Voor beursgenoteerde financiële activa zou worden gekeken naar de laatste slotkoers van het jaar 2025 (ontwerp art. 102, §4, 1° WIB);
• Voor niet-beursgenoteerde financiële activa zou men specifieke regels voorzien om de aanschaffingswaarde per 31 december 2025 te bepalen, waarbij de hoogste van volgende waardes zou worden weerhouden (ontwerp art. 102, §4, 2° WIB):
  • Waarde gehanteerd bij een overdracht onder bezwarende titel tussen volstrekt onafhankelijke partijen, of bij oprichting of bij kapitaalverhoging gedurende 2025;
  • Waarde die voortvloeit uit een reeds gebruikte waarderingsformule uit een contract of contractueel aanbod van verkoopoptie (in werking op 1 januari 2026);
  • Eigen vermogen verhoogd met een bedrag van 4x de EBITDA zoals bepaald in het wetboek.
• De belastingplichtige krijgt wel de mogelijkheid om de waarde zelf aan te tonen middels een verslag opgesteld door een bedrijfsrevisor of gecertifieerd accountant. Er wordt wel gepreciseerd dat de bedrijfsrevisor niet de hoedanigheid van commissaris mag hebben van de gewaardeerde vennootschap. Men zou de tijd hebben tot eind 2026 om dergelijk waarderingsverslag te laten opstellen.
• In de memorie van toelichting wordt verduidelijkt dat de controle van de waardering door administratie in uitzonderlijke gevallen nog altijd gedaan worden in geval van waardering door accountant of revisor als er bijvoorbeeld aanwijzingen zijn dat de waardering niet marktconform is.
• De vraag is wel tot wanneer de waardering dan zou kunnen worden betwist. Als een bedrijf wordt verkocht in 2046, kan de fiscus op dat moment de discussie voeren over de initiële startwaarde per 31 december 2025? Dit creëert rechtsonzekerheid. Het zou aangewezen zijn om de belastingplichtige de mogelijkheid te geven een ruling aan te vragen over de waardering op 31 december 2025. Dit veronderstelt dan wel dat voldoende mankracht en capaciteit wordt voorzien bij de fiscale administratie om dergelijke waarderingen ook te kunnen beoordelen.

• Aandelenoptiewet en prijsreductie (ontwerp art. 102, §1, derde lid WIB)
  • Voor aandelen of gelijkgestelde instrumenten die verkregen zijn binnen het kader van de Aandelenoptiewet van 26 maart 1999 zou de aanschaffingswaarde van het aandeel worden bepaald aan de hand van de waarde op het moment van de uitoefening van de optie. Voor opties onder de Aandelenoptiewet zou de aanschaffingswaarde van de optie worden bepaald aan de hand van de marktwaarde op het moment van mogelijke uitoefening van de optie.
  • Voor de aandelen of met aandelen gelijkgestelde instrumenten die werden ontvangen met prijsreductie onder de Aandelenoptiewet of anderszins zou de aanschaffingswaarde worden bepaald aan de hand van de waarde van het aandeel of met aandelen gelijkgestelde instrument op het moment van verwerving.

Indien de belastingplichtige meerdere financiële activa van dezelfde aard aanhoudt was aanvankelijk voorzien dat het gewogen gemiddelde als de aanschaffingswaarde zou worden weerhouden. Dit is evenwel gewijzigd in de laatste versie: het principe first in, first out (FIFO) zou worden weerhouden (ontwerp art. 102, §1, vierde lid WIB).

De eventuele minderwaarden op financiële activa zouden binnen hetzelfde belastbare tijdperk en dezelfde categorie in aftrek mogen worden genomen. De minderwaarde is het negatieve verschil tussen de in geld, in effecten of in enige andere vorm voor de overgedragen financiële activa ontvangen prijs en de aanschaffingswaarde voor zover deze aanschaffingswaarde wordt bewezen door de belastingplichtige.

Bijvoorbeeld: een aandeel wordt aangekocht voor 100 in 2023, en is 150 waard op 31 december 2025. In 2026 wordt het aandeel verkocht aan 120. Hoewel er een economische meerwaarde is van 20 in de periode vooraf aan 31 december 2025 (120-100), is er een fiscaal verlies van 30 (150-120) t.a.v. van het peilmoment, dat dus logischerwijs in mindering mag worden gebracht.

Voor de berekening van de minderwaarde wordt uitgegaan van een bijzondere berekeningsmethode die uitgaat van de gemiddelde aanschaffingsprijs. Dit zou de bewijsproblematiek moeten verlichten.

In gevallen waarbij de historische aanschaffingswaarde hoger ligt dan de waarde op 31 december 2025, zou deze hogere aanschaffingswaarde nog gedurende een periode van vijf jaar kunnen worden gehanteerd. Er zou alleen tijdens de eerste vijf jaar rekening worden gehouden met de hogere aanschaffingswaarde. Dit is toch voor kritiek vatbaar. Stel bijvoorbeeld dat een aandeel is gekocht voor 100 in 2022, maar op 31 december 2025 nog maar 50 waard was. Het wordt in 2031 verkocht voor 80. Leidt dat dan tot een belastbare meerwaarde van 30, terwijl de belastingplichtige helemaal geen winst heeft gemaakt? Als de belastingplichtige de aankoopdocumenten van die aandelen nog heeft, waarom zou hij dan het tegenbewijs niet mogen leveren dat hij helemaal geen meerwaarde heeft gerealiseerd? De beperking tot 31 december 2030 is ons inziens moeilijk te verantwoorden.

Verder zijn minderwaarden t.a.v. een hogere aanschaffingswaarde dan die per 31 december 2025 “niet” fiscaal aftrekbaar. Dat is vreemd, daar die minderwaarde wél bestaat. Zo zal iemand die in 2022 een aandeel koopt aan 100 dat op 31 december 2025 nog 70 waard is en dat hij verkoopt anno 2026 aan 80, weliswaar niet belast worden op de ‘meerwaarde’ van 10 (80 – 70) maar hij zal de ‘werkelijke minderwaarde’ van 20 (100-80) fiscaal niet kunnen in mindering brengen.

5. Nog steeds discussie over abnormaal beheer voor financiële activa, aanpassing van de 16,5 % taxatie bij overdracht aandelen aan een niet-EER rechtspersoon, en behoud van de Reynderstaks

De eerdere teksten focusten op een vereenvoudiging van de fiscaliteit door afschaffing van de discussie inzake abnormaal beheer van privévermogen, van de 16,5 % belasting bij overdracht aan een niet-EER vennootschap en van de Reynderstaks. Na veel politieke discussie werd dit toch allemaal behouden.

• De discussie inzake abnormaal beheer van privévermogen in het kader van financiële activa zal behouden blijven. Indien de meerwaarde wordt gerealiseerd binnen het normaal beheer van privévermogen, dan zal in principe de 10%-meerwaardebelasting verschuldigd zijn (m.u.v. interne meerwaarde of verkoop aan niet-EER vennootschap, in welk geval andere tarieven gelden). Meerwaarden gerealiseerd buiten het kader van het normale beheer van het privévermogen van de belastingplichtige, zouden dus onderworpen blijven aan de belastingheffing van 33%. Het behoud van het regime inzake interne meerwaarden, maakt de regelgeving bijzonder complex, en zal ons inziens tot potentieel veel discussies aanleiding geven tussen de belastingplichtige en de fiscale administratie.
  
  
• Ook de belasting van 16,5 % bij verkopen van een aanmerkelijk belang aan een niet-EER vennootschap, die aanvankelijk volledig werd geschrapt, wordt nu behouden zij het in een aangepaste vorm. Deze heffing wordt in de nieuwe teksten beschouwd als een bijzondere categorie van het aanmerkelijk belang (opgenomen in het nieuwe artikel 90, eerste lid, 9° b) WIB). Zo wordt voortaan een participatievoorwaarde per belastingplichtige gehanteerd van 20 % (in tegenstelling tot de huidige participatievoorwaarde van 25 % waarbij bovendien participaties van familieleden tot de tweede graad werden meegerekend). Verder zullen de facto enkel overdrachten (verkoop) worden geviseerd en niet langer inbrengen (deze zijn immers vrijgesteld). Verder is de vrijstelling van 1 miljoen eveneens van toepassing, maar niet de verminderde tarieven voor meerwaarden tussen 1 miljoen euro en 10 miljoen euro. De vraag is of deze regeling wel EU-conform is: zo is het vrij kapitaalverkeer ook van toepassing op transacties met derde landen (die dus niet behoren tot de EER. De discriminatie en minder gunstige behandeling van overdrachten van participaties aan niet-EER rechtspersonen lijkt ons niet EU-conform.

Verrijzenis van de Reynders-taks

In tegenstelling tot wat eerder werd geopperd, zou de Reynderstaks (artikel 19bis WIB) toch niet worden afgeschaft. Deze taks, die van toepassing is op fondsen die meer dan 10 procent in schuldvorderingen en schuldinstrumenten beleggen, zou worden gecombineerd met de 10 % meerwaardebelasting. De bedoeling zou zijn om het gedeelte van de meerwaarde dat betrekking heeft op de rentecomponent binnen het fonds, te onderwerpen aan de (afgeslankte?) Reynderstaks. Het saldo van de meerwaarde zou dan onderworpen worden aan de 10 % meerwaardebelasting. Deze nieuwe fiscale samenloop zal allicht voor een nog complexere beleggingsfiscaliteit zorgen.

Een belangrijke vraag die zich stelt, is of de wetgever van plan is om artikel 19bis WIB te hervormen zodat het enkel nog betrekking heeft op de werkelijke rente-inkomsten van obligatiefondsen. Dit zou logisch zijn, aangezien het gedeelte van de meerwaarde dat voortvloeit uit onderliggende meerwaarden op obligaties dan eerder thuishoort onder de nieuwe meerwaardebelasting, zeker gezien het aanzienlijke verschil in tarief (30 % onder artikel 19bis WIB versus 10 % onder de meerwaardetaks).

Indien dit inderdaad de bedoeling is, rijst de vraag hoe de forfaitaire belastbare basis van artikel 19bis WIB in dat geval zal worden berekend. In het huidige systeem wordt de volledige waardeaangroei vermenigvuldigd met de zogenaamde asset test. Deze eenvoudige berekening is mogelijk omdat niet alleen rente, maar ook meer- en minderwaarden op schuldvorderingen en schuldinstrumenten in de belastbare basis zijn opgenomen.

Wanneer artikel 19bis WIB echter enkel nog de onderliggende rentecomponent zou belasten, zou men bijvoorbeeld kunnen overstappen naar een systeem van forfaitaire rente. Dit zou echter leiden tot aanzienlijke complexiteit en mogelijk ook arbitraire uitkomsten, waarbij sommige belastingplichtigen geconfronteerd worden met een hogere belastbare grondslag dan de rente die zij in werkelijkheid hebben ontvangen.

Een alternatief is om artikel 19bis WIB in zijn huidige vorm te laten bestaan, en enkel de onderliggende meerwaarde-opbouw uit andere beleggingen dan schuldvorderingen en schuldinstrumenten door het fonds in de meerwaardebelasting te betrekken. Stel bijvoorbeeld: een gemengd fonds met een Asset Test van 30 % beleggingen in obligaties en schuldvorderingen, en 70 % in “andere beleggingen” (dit kunnen dan bijvoorbeeld aandelen zijn, maar eventueel ook andere zaken zoals bepaalde afgeleide producten). Een meerwaarde van 100 EUR zou dan ten belope van 30 EUR belastbaar zijn aan 30 % onder de Reynders-taks, en ten belope van 70 EUR belastbaar zijn onder de meerwaarde-taks aan het tarief van 10% (terwijl die 70 % onder de huidige regels vrijgesteld is). Wat er finaal ook uit de bus komt van de wetgever, een ding is o.i. zeker: men zal ook in een (relatief eenvoudig te berekenen) forfaitaire belastbare grondslag moeten voorzien. Indien men de belastingheffing van de rentecomponent voor alle fondsen op de “werkelijke TIS” zal baseren, dan zal de wet in veel gevallen (en vooral voor buitenlandse fondsen) voor de belastingplichtige “onuitvoerbaar” dreigen te worden. Wat uiteindelijk geen goed nieuws is voor de Schatkist. Toch niet indien onze hoven en rechtbanken ook “in fiscalibus” het eeuwenoude oude adagium “ad impossibilem nemo tenetur” zullen blijven huldigen.

6. Inhouding via bronheffing – Opt-out

Onder het algemeen regime zou de nieuwe meerwaardebelasting in principe als bronheffing worden ingehouden via de in België gevestigde tussenpersonen (ontwerp art. 261, eerste lid, 5° WIB en ontwerp art. 269, §1, 5° WIB). De voetvrijstelling van 10.000 euro kan dan worden geclaimd via de aangifte, althans op voorwaarde dat alle door de belastingplichtige gerealiseerde meerwaarden worden aangegeven. Op die manier is er nog een opening gelaten om de zogezegde discretie te vrijwaren, ofschoon die discretie gepaard gaat met het verlies van de vrijstellingen.

Merk op dat de aangepaste regeling momenteel voorziet in de mogelijkheid van een opt-out: de belastingplichtige kan ervoor opteren om de gerealiseerde meerwaarden op financiële activa niet aan de roerende voorheffing te laten onderwerpen. De belastingplichtige dient hiervoor uitdrukkelijk te opteren, samen met alle andere titularissen van de effectenrekeningen, en dient dit te melden aan alle bank-of financiële instellingen die inhoudingsplichtig zijn voor de roerende voorheffing. De modaliteiten daarvan dienen nog te worden uitgewerkt bij Koninklijk Besluit.

7. Notificatieplicht voor adviseurs (art. 326bis WIB)

Bijzonder is dat een notificatieplicht wordt ingevoerd inzake interne meerwaarden en transacties met betrekking tot het aanmerkelijk belang. De regeling is geïnspireerd door de DAC6 regelgeving die een meldingsplicht invoert voor grensoverschrijdende constructies voor bepaalde intermediairs. Er is wel voorzien in een vrijstellingsregeling voor houders van een beroepsgeheim, alsmede wordt er in de memorie van toelichting verwezen naar de recente rechtspraak van het Europees Hof en het Grondwettelijk Hof terzake het versterkte beroepsgeheim van advocaten. Het zal nog moeten blijken of deze regeling het beroepsgeheim afdoende respecteert, zoals dat ook al gebeurd is met de DAC6 regelgeving.

8. What’s next?

De regeling is bijzonder complex geworden in vergelijking met de initiële teksten die circuleerden. Hoewel de krachtlijnen van de regeling eerder als redelijk werden ervaren (althans wat het gehanteerde basistarief van 10 % betreft), is er vandaag toch wat meer rechtsonzekerheid gecreëerd door bijvoorbeeld het behoud van het regime van het abnormaal beheer van privé-vermogen of de mogelijkheid tot betwisting van de per 31 december 2025 gehanteerde waardering.

Van fiscale veréénvoudiging is dan ook geen sprake. Op sommige punten zien wij – door het fiscale lappendeken dat nu is ontstaan – enkele mogelijke discriminaties die aanleiding kunnen geven tot discussies voor het Grondwettelijk Hof.

De vraag is bovendien of de doorgevoerde aanpassingen in vergelijking met de eerder gecirculeerde tekst, ook daadwerkelijk tot meer fiscale ontvangsten zal leiden. Dat valt ernstig te betwijfelen.

Het eindresultaat is wederom een “compromis à la belge”.

De nieuwste teksten moeten nog politiek worden gevalideerd en goedgekeurd door de regering. Uiteraard dient ook de Raad van State nog advies uit te brengen. Pas daarna kunnen deze worden ingediend in het parlement.

To be continued.