Nieuwe Voka-enquête: ondernemers maken zich zorgen

Begin deze week lanceerden we bij Voka een nieuwe enquête over de economische situatie. 700 Vlaamse ondernemers, van zelfstandigen tot miljarden-bedrijven uit allerlei sectoren en uit heel Vlaanderen, namen deel.

Hieronder de vijf belangrijkste conclusies uit hun antwoorden.

• Sombere vooruitzichten voor de hele economie

De inschatting van de economische situatie blijft opmerkelijk somber. Van alle respondenten beoordeelt iets meer dan de helft de huidige situatie als negatief. Amper één op tien schat de situatie positief in. Bovendien gaat 44% ervan uit dat de situatie de komende twaalf maanden nog zal verslechteren. Bij 55% van de ondernemingen liggen de orders vandaag onder hun normale niveau.

Dat voorspelt weinig goeds voor de economische dynamiek in de komende maanden.

• Industrie zwaar onder druk

In de industrie blijft de situatie nog moeilijker dan in de brede economie. Van de 200 industriële ondernemingen in onze enquête schat 60% de huidige situatie als negatief in. En een grote groep (43%) verwacht een verdere verslechtering in de volgende twaalf maanden. Bij twee op drie van de industriële ondernemingen liggen de orders vandaag onder het normale niveau, en gebrek aan vraag is de belangrijkste zorg voor de komende zes maanden in de sector.

De problemen in de industrie zijn al langer gekend, maar deze enquête geeft aan dat de bedrijven in de sector op korte termijn nog niet meteen beterschap verwachten.

• Nog slecht nieuws op komst

In de hele enquête verwacht één op vier van de bedrijven in de komende zes maanden een daling van het aantal werknemers. 18% doet vandaag een beroep op tijdelijke werkloosheid, en nog eens 7% verwacht dat dat nodig zal zijn in de komende maanden. Voor één op zes bedrijven is een herstructurering in het komende half jaar een reële mogelijkheid.

De lange reeks aankondigingen van faillissementen en herstructureringen in de loop van het voorbije jaar (met Van Hool en Audi als meest opvallende) is dus hoogstwaarschijnlijk nog niet ten einde.

• Moeilijk investeringsklimaat

Eén op vier van de respondenten schroeft hun investeringsplannen voor de komende twee jaar terug. En amper één op drie denkt dat België een interessant land blijft om op langere termijn te ondernemen en te investeren.

Dat soort onzekerheid dreigt de investeringen te ondermijnen, wat een nefaste impact zou hebben op het groeipotentieel van onze economie.

• Belangrijkste bezorgdheden voor de komende zes maanden

> Hogere loonkosten (54%): veel bedrijven zijn nog altijd de schok van de zware indexering van 2022-2023 aan het verwerken. En voor 2024 zit er opnieuw een hoger dan normale indexering aan te komen (zij het wel duidelijk minder dan in 2022-2023).

> Gebrek aan vraag (53%): zorgen rond de vraag zijn al meer dan een jaar geleidelijk aan het toenemen, naarmate de economische malaise meer sectoren en meer bedrijven bereikt.

> Moeilijkheden om geschikt personeel te vinden (45%): ondanks de magere groei en de impact daarvan op de arbeidsmarkt, blijft de krapte op de arbeidsmarkt acuut. De demografische dynamiek betekent dat dat ook de komende jaren zo zal blijven.

Onzekerheid

Doorheen de hele enquête komt het beeld naar voor dat de Vlaamse ondernemers zich ernstige zorgen maken over de economische situatie in de komende maanden. De resultaten zijn somberder dan wat andere conjunctuurindicatoren (o.m. de BBP-groei) aangeven. Dat heeft allicht in belangrijke mate te maken met de onzekere situatie waarmee ondernemingen vandaag geconfronteerd worden.

De hele enquête getuigt van de vele onzekerheden die de economische vooruitzichten overschaduwen, o.m. rond het internationale conjunctuurklimaat, de geopolitieke situatie, de dynamiek in de industrie, het beleid van de nieuwe regeringen in België en Vlaanderen, … Dat blijft een moeilijk klimaat om ondernemings- en investeringsbeslissingen te nemen.

Helaas ziet het er niet naar uit dat daar op korte termijn veel verandering in zal komen. De centrale banken zijn wel gestart met renteverlagingen. Dat zal op termijn de economie een duw in de rug geven, maar op die positieve impact is het nog even wachten.

Dichter bij huis kunnen de nieuwe regeringen wel voor duidelijkheid zorgen, maar uit wat tot nog toe duidelijk is, blijkt niet dat er vanuit die hoek stevige impulsen voor de ondernemingen te verwachten zijn.

Het meest waarschijnlijke scenario voor de komende kwartalen blijft er één van een kwakkelende economie.