Uitstel van de sociale verkiezingen: advies van de Nationale Arbeidsraad van 24 maart 2020

Ingevolge de pandemie van het coronavirus hebben de sociale partners binnen de Groep van Tien op 17 maart 2020 een principieel akkoord gesloten over de schorsing van de verkiezingsprocedure tot een latere, nog te bepalen datum in de herfst. De sociale partners hebben deze consensus in de Nationale Arbeidsraad (NAR) bevestigd in het advies nr. 2160 van 24 maart 2020 waarin het kader van de schorsing wordt vastgelegd en de technisch-juridische punten worden opgesomd die ingevolge deze schorsing moeten worden verduidelijkt. De NAR heeft de regering ook gevraagd om dringend het noodzakelijke wettelijke en regelgevende kader goed te keuren, en waar nodig met terugwerkende kracht, zodat aan alle betrokken partijen de nodige rechtszekerheid wordt geboden.

Uit het bericht van de NAR resulteren de volgende principes, onder voorbehoud van een conforme omzetting in regelgeving.

1. De procedure van de sociale verkiezingen wordt geschorst vanaf dag X+36, namelijk de dag na X+35, de uiterste datum voor indiening van de de kandidatenlijsten door de vakorganisaties. Voor ondernemingen die de procedure tijdig hebben opgestart, valt dag X+35 tussen 17 en 30 maart 2020, in functie van dag Y die door de onderneming werd gekozen. Uiterlijk op die dag moeten de kandidatenlijsten worden ingediend en vanaf de daaropvolgende dag wordt de verkiezingsprocedure geschorst.

2. De verkiezingshandelingen die tot en met dag X+35 moesten worden uitgevoerd, moeten in alle ondernemingen worden afgewerkt, met inbegrip van ondernemingen die de verkiezingsprocedure laattijdig opstartten of ondernemingen waarvan de procedure vertraging opliep wegens beroep voor de arbeidsrechtbank. Voor deze ondernemingen eindigt fase X+35 dus na de uiterste datum van 30 maart 2020.

3. Alle verkiezingshandelingen worden vanaf dag X+36 voor een nog onbepaalde termijn geschorst. De mededeling van de kandidatenlijsten (op papier of elektronisch) kan momenteel dus niet plaatsvinden. De verkiezingsprocedure kan pas worden hernomen op een datum die op advies van de NAR bij koninklijk besluit wordt bepaald. In dit kader wordt een nieuwe periode voor dag Y bepaald in vervanging van de oorspronkelijke periode van 11 tot 24 mei 2020. In zijn advies aan de Koning zal de NAR de periode van maandag 16 tot zondag 29 november 2020 als periode voor dag Y voorstellen, onder voorbehoud van de evolutie van de gezondheidssituatie met betrekking tot het coronavirus. Als de Koning de periode van 16 tot 29 november 2020 definitief vastlegt als periode voor dag Y, dan valt dag X+36 (datum van herneming van de verkiezingen) in de periode van woensdag 23 september tot dinsdag 6 oktober 2020, in functie van dag Y die door de onderneming werd gekozen.

Op basis van deze nieuwe periode moeten de ondernemingen dan hun nieuwe dag Y bepalen en een nieuwe verkiezingskalender vanaf dag X+36 opstellen. Deze nieuwe dag Y wordt niet vrij bepaald: hij vloeit automatisch voort uit de integratie van de oorspronkelijk gekozen dag(en) Y in de nieuwe door de Koning bepaalde periode. De vastgestelde uurregeling blijft behouden. Indien nodig kunnen de overlegorganen echter anders overeenkomen.

Deze nieuwe dag Y heeft een nieuwe verkiezingskalender vanaf dag X+36 tot gevolg. De verkiezingsprocedure (en dus de verkiezingskalender vanaf de nieuwe dag X+36) wordt automatisch vanaf deze nieuwe dag X+36 hernomen.

De nieuwe dag Y en de aangepaste verkiezingskalender moeten door het overlegorgaan of door de werkgever worden meegedeeld.

4. Alle handelingen en beslissingen die tot en met dag X+35 plaatsvonden, met inbegrip van de rechterlijke uitspraken die erop betrekking hebben, zijn definitief verworven. Ook akkoorden gesloten tot en met dag X+35 zijn definitief verworven. Dit principe is evenwel niet van toepassing op akkoorden die expliciet gelinkt zijn aan de COVID-19-crisis (waarin bijvoorbeeld stemming per brief wordt voorzien wegens het coronavirus), tenzij de partijen anders beslissen.

Afwijking van dit principe die al in het vorige punt werd aangehaald: de nieuwe verkiezingsdatum, eventueel de uurregeling van de verkiezingen en de oorspronkelijke verkiezingskalender moeten in elke onderneming worden aangepast bij de herneming van de procedure na de schorsingsperiode. Het overlegorgaan kan de datum van dag Y en de uurregeling van de verkiezingen namelijk vrij kiezen binnen de periode van dag Y die door de Koning werd bepaald, zonder gebonden te zijn door zijn oorspronkelijke keuze.

5. Vanaf dag X+36 mag geen enkele handeling worden voortgezet (bijvoorbeeld aanplakking van de kandidatenlijsten in de onderneming en de fases van klacht en beroep tegen de kandidatenlijsten). Als deze handelingen toch plaatsvinden, dan zijn ze nietig.

Uitzondering op dit principe: de formaliteiten inzake de volledige stopzetting van de procedure ingeval op dag X+35 geen enkele kandidatenlijst werd neergelegd, mogen nog rechtsgeldig worden uitgevoerd tijdens de periode van schorsing van de verkiezingen, zonder dat dit een verplichting is voor de werkgever. De werkgever kan er de voorkeur aan geven om te wachten op de herneming van de procedure om de stopzetting van de verkiezingen in zijn onderneming vast te stellen binnen de wettelijke termijnen (namelijk uiterlijk op dag X+79 van de nieuwe verkiezingskalender). In alle gevallen begint de termijn voor beroep tegen de beslissing van de volledige stopzetting pas te lopen na herneming van de procedure volgens de wettelijke termijnen.

6. Bij de beoordeling van de tweede kiesvoorwaarde voor uitzendkrachten (tewerkstelling bij de gebruiker gedurende minstens 26 dagen tijdens de periode van X tot X+77) wordt geen rekening gehouden met de dagen tewerkstelling die tijdens de schorsingsperiode vallen.

7. Het voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden door de kandidaten wordt beoordeeld op de oorspronkelijk voorziene verkiezingsdag (dag Y vastgesteld in mei 2020) en niet op de verkiezingsdag die na de schorsing is vastgelegd. Zo moeten de 6 maanden anciënniteit door de kandidaat bereikt zijn op dag Y die in mei 2020 werd vastgelegd. Het voldoen aan de voorwaarden op de oorspronkelijke verkiezingsdag geldt voor alle kandidaten: kandidaten die tot dag X+35 werden voorgedragen en kandidaten die na de herneming van de procedure tot dag X+76 in vervanging van kandidaten werden voorgedragen.

8. De bestaande overlegorganen blijven verder functioneren tot de installatiedatum van de nieuwe organen die bij de uitgestelde verkiezingen werden verkozen.

De FOD Werkgelegenheid verduidelijkt in dit opzicht dat de werkgever erop moet toezien dat de bestaande overlegorganen tijdens de pandemie betrokken blijven bij de materies waarvoor ze bevoegd zijn. Het informeren en raadplegen van deze organen moet digitaal gebeuren en de vergaderingen moeten voor zover mogelijk via een elektronisch communicatiemiddel plaatshebben.

9. De ontslagbescherming blijft ook tijdens de schorsingsperiode van toepassing op alle kandidaten die regelmatig werden voorgedragen op dag X+35, op alle niet-verkozen kandidaten en op de leden van de bestaande overlegorganen met de volgende afwijkingen:

Voor de bescherming van werknemers die op dag X+35 als kandidaat werden voorgedragen, loopt de variabele ontslagvergoeding vanaf de dag van het ontslag dat ten vroegste op de oorspronkelijke dag X-30 werd betekend (begin van de occulte beschermingsperiode) tot de eerste vergadering van de ondernemingsraad/het comité na de sociale verkiezingen van 2024 (= einde van het mandaat).

In het bijzondere geval van afgevaardigden die zes extra maanden zijn beschermd wanneer het orgaan niet wordt hernieuwd in 2020 omdat de vereiste drempel niet meer wordt bereikt of er geen verkiezingen moeten worden georganiseerd omdat de nodige kandidaten ontbreken, lopen deze zes maanden vanaf de eerste dag van de nieuwe verkiezingsperiode die door de Koning wordt vastgesteld (nieuwe dag Y).

Om onevenredige gevolgen van de onverkorte toepassing van de ontslagbescherming te vermijden, worden de volgende afwijkingen voorzien:

• Voor kandidaten die als vervanger worden voorgedragen tot dag X+76 na de schorsingsperiode van de verkiezingsprocedure, loopt de occulte beschermingsperiode niet tijdens de schorsingsperiode. De occulte beschermingsperiode begint pas opnieuw te lopen vanaf de 36ste dag die voorafgaat aan de nieuwe dag X+36 in de nieuwe verkiezingskalender die in elke onderneming na de schorsingsperiode wordt opgesteld. Tijdens de schorsingsperiode van de sociale verkiezingen die aan de nieuwe ‘fictieve dag X’ voorafgaat, is het dan ook mogelijk een werknemer te ontslaan die niet voorkomt op een kandidatenlijst die op dag X+35 wordt ingediend, zonder het risico te lopen dat hij daarna als vervangingskandidaat wordt voorgedragen en zijn re-integratie in de onderneming of, bij ontstentenis hiervan, betaling van een beschermingsvergoeding eist. We raden u elk ontslag af (tenzij dringend) tijdens de schorsingsperiode van de verkiezingsprocedure vóór aanpassing van de wetgeving.
• Wat de bescherming betreft van werknemers die in 2016 als kandidaat werden voorgedragen (verkozen of niet) en in 2020 geen kandidaat meer zijn, moet een onderscheid worden gemaakt tussen werknemers die tot 17 maart 2020 (datum van de beslissing van de Groep van Tien tot schorsing van de verkiezingen) werden ontslagen en werknemers die na deze datum werden ontslagen:
  • Voor werknemers die vóór 17 maart 2020 werden ontslagen, wordt de variabele ontslagvergoeding berekend tot de fictieve oorspronkelijke datum van installatie van de nieuwe organen (uiterlijk op dag Y+45 gelegen tussen 25 juni en 8 juli 2020 op basis van de oorspronkelijk in mei 2020 vastgelegde dag Y).
  • Voor werknemers die na 17 maart 2020 werden ontslagen, wordt de variabele ontslagvergoeding berekend tot de werkelijke datum van installatie van de organen na de uitgestelde verkiezingen.

We herinneren u eraan dat deze verschillende principes die door de sociale partners werden ontwikkeld, nog in wetgeving en regelgeving moeten worden omgezet. We houden u verder op de hoogte.

Florence Wairy - Senior legal consultant

Bron: Group S