Wat is een duolegaat?

Een duolegaat is een techniek die als oplossing kan dienen als iemand geen erfgenamen in rechtstreekse, stijgende of dalende, lijn, noch een echtgenoot (wettelijk samenwonende) heeft. Het gaat dan bijvoorbeeld om een situatie waarbij een persoon alleen neven en nichten heeft of geen kinderen heeft en zijn erfgoed aan een derde wil schenken, bijvoorbeeld aan een vriend, een buur, enz.

In deze nieuwe bijdrage lichten we deze techniek nader toe en leggen we uit welke veranderingen er in dit verband in Vlaanderen mogelijk worden doorgevoerd.

Concreet komt het hierop neer dan een erflater (d.w.z. de persoon die zijn erfgoed nalaat) dankzij deze techniek een deel van zijn erfgoed voor een lagere kostprijs kan nalaten aan “verre” erfgenamen, met wie hij geen of slechts een verre familieband heeft en voor wie in principe het hoogste belastingtarief inzake successierechten van toepassing is. Deze erfgenamen worden “bijzondere legatarissen” genoemd. Het andere deel (dat groter is dan het deel voor de bijzondere legataris(sen)) van het erfgoed wordt nagelaten aan een vereniging of stichting (waarvoor successierechten aan een laag tarief van toepassing zijn), die dan alle successierechten verschuldigd is en het deel van het erfgoed dat voor de bijzondere legataris(sen) bestemd is, vrijstelt. Deze vereniging of stichting wordt dan “algemene legataris” genoemd en betaalt niet alleen haar eigen successierechten, maar ook die van de bijzondere legataris(sen).

Ter herinnering: in het Brusselse Gewest varieert het tarief voor successierechten tussen ooms of tantes en neven of nichten tussen 35 en 70%. Het tarief voor de successierechten tussen “andere personen” (met wie de erflater dus geen bloedverwantschapsband heeft) varieert tussen 40 en 80%. De successierechten of rechten van overgang bij overlijden worden verlaagd tot 7% voor legaten aan verenigingen zonder winstoogmerk (hierna “vzw’s” genoemd) die daarvoor een federale erkenning hebben, en aan stichtingen van openbaar nut. Het tarief bedraagt 25% voor vzw s zonder erkenning en privéstichtingen.

In het Vlaamse Gewest is het tarief voor de erfbelasting tussen ooms of tantes en neven of nichten hetzelfde als het tarief dat van toepassing is voor “andere personen” en het varieert tussen 25 en 55% (de hoogste tarieven werden in Vlaanderen enkele jaren geleden afgeschaft). Het verlaagde tarief bedraagt 8,5% voor legaten aan een vzw of ivzw, aan een privéstichting of stichting van algemeen nut. Er is met andere woorden maar één enkel verlaagd tarief voor legaten aan deze structuren, en geen twee, zoals in Brussel het geval is.

In het Waalse Gewest tot slot varieert het tarief voor successierechten tussen ooms of tantes en neven of nichten tussen 30 en 70%. Het tarief tussen “andere personen” varieert tussen 35 en 80%. Het verlaagde tarief bedraagt 7%, voor vzw’s en ivzw’s, en ook voor privéstichtingen en stichtingen van algemeen nut.

Met een duolegaat kan u een niet te verwaarlozen fiscale winst boeken. Op die manier kunt u immers voor een lagere kost schenken aan personen met wie u geen of slechts een verre bloedverwantschapsband hebt, en tegelijkertijd een goed doel steunen.

Aangezien de vereniging de door de bijzondere legataris(sen) verschuldigde successierechten moet betalen, moet het deel van het erfgoed dat aan haar wordt nagelaten, omvangrijk zijn en moet ze er voordeel uit halen, want anders zou zij de erfenis kunnen weigeren. Houd er ook rekening mee dat de vereniging het administratieve aspect van de nalatenschap moet beheren.

In de praktijk moet een testament opgemaakt worden en moet gepreciseerd worden dat de erflater gebruik wil maken van de duolegaattechniek. Verder moet de identiteit vermeld worden van de vereniging of stichting én van de bijzondere legataris(sen). Het verdient aanbeveling om de identiteit van een tweede vereniging of stichting te vermelden, voor het geval de eerste de erfenis weigert. Tot slot moet ook vermeld worden welke eigendommen aan wie worden nagelaten.

Eind 2019 liet de Vlaamse Regering verstaan dat ze de duolegaattechniek zou wijzigen. Deze wijzigingen zouden in 2021 worden doorgevoerd. Concreet zou het erop neerkomen dat het duolegaat in Vlaanderen wordt afgeschaft. De Vlaamse Regering plant om voor legaten aan een vriend een nieuw tarief in te voeren.

Voor personen die van plan waren om van de duolegaattechniek gebruik te maken en in het Vlaamse Gewest wonen, kunnen best hun testament herzien als deze techniek wordt afgeschaft.