Ziek tijdens verlof: meestal in eigen land; slechts 15% in buitenland - Kans op misbruik ?

Jaarlijks zien we vanaf oktober een toename in werkverzuim door allerlei virale infecties. Dit jaar neemt een op de drie kmo’s acties tegen de griepopstoot: dat gaat van het sensibiliseren rond hygiëne tot het vaccineren van de medewerkers (bij een op de vijf kmo’s).

Ziekte treft medewerkers soms ook tijdens hun vakantie. In de industrie- en bouwsector komt dit voor bij 11% van de werknemers, tegenover 3% in de dienstensector. Gemiddeld gaat het om vijf tot zeven ziektedagen. Bij een op de zeven gevallen (15%) wordt men ziek tijdens de vakantie in het buitenland. Sinds dit jaar mag je de niet-genoten vakantie later in het jaar opnemen als je de regels volgt. Een kwart van de kmo’s vermoedt misbruik door sommige medewerkers. Dat blijkt uit de kmo-bevraging van SD Worx bij 645 kmo ondernemers in België in september 2024.

Elk jaar vanaf oktober kennen de afwezigheden op het werk een piek omwille van virale infecties. Elke winter zien we een opstoot van het kortdurend ziekteverzuim naar aanleiding van de griep [1]

Een op drie kmo’s neemt acties tegen griepopstoot

29% van de kmo’s neemt maatregelen tegen een griepopstoot. Twee derden (64%) neemt geen maatregelen en 7% weet het niet. Een op vijf sensibiliseert de medewerkers extra rond hygiëne. Bijna een op vijf (18%) van de kmo’s biedt vaccinatie aan via externe dienst of arts. In Vlaanderen ligt de vaccinatiebereidheid bij kmo’s hoger (21%) dan in Wallonië (12%) en Brussel (17%). Naarmate bedrijven groter worden, neemt ook de bereidheid tot vaccineren toe. Zo biedt maar liefst 68% van de kmo’s met meer dan 100 werknemers vaccinatie aan. Bij kmo’s met minder dan 5 werknemers, ligt dat op 12%.

Anneleen Verstraeten, kmo-adviseur van SD Worx: “Iedereen heeft baat bij gezonde werknemers, te beginnen bij de medewerkers zelf. De dienstverlening naar klanten blijft bovendien gewaarborgd en de collega’s worden niet extra belast. Vaccinatie aanbieden aan je medewerkers kan je welzijnsbeleid een positieve boost geven. Natuurlijk kan je niemand verplichten[2]. Ook voor de werknemer is ziekte tijdens verlof bijzonder vervelend, zeker als dit voorvalt in het buitenland. Dit blijft wel een minderheid van de gevallen volgens de kmo’s (15%).”

Ongeveer een op tien medewerkers in ‘industrie en bouw’ ziek tijdens vakantie

Bij kmo’s in de industrie- en bouwsector is de kans dat een werknemer ziek wordt tijdens de vakantie momenteel bijna vier keer zo groot dan in de dienstensector. 11% van de werknemers in de industrie- en bouwsector werd ziek tijdens hun vakantie, t.o.v. 3% bij kmo’s in de dienstensector; zo blijkt uit de meest recente kmo-bevraging.

Het gemiddeld aantal dagen per ziekgemelde werknemer tijdens de vakantie verschilt wel: bij kmo’s in de industrie- en bouwsector gaat het om vijf werkdagen, t.o.v. zeven werkdagen in dienstensector.

Sinds 2024 gelden krijgen deze samenvallende afwezigheidsdagen het karakter van ziektedagen. Dit op voorwaarde dat de medewerker de werkgever tijdig verwittigt en een ziektebriefje overmaakt. De niet-genoten vakantiedagen kunnen dan later in het jaar opgenomen worden.

Anneleen Verstraeten van SD Worx verduidelijkt: “Ook ons land voerde sinds begin dit jaar nieuwe regels in, in navolging van Europese standpunten: wie ziek wordt tijdens vakantie, kan niet ten volle genieten van de vakantie. Daarom krijgen deze dagen sinds dit jaar het karakter van ziekte, op voorwaarde dat de werknemer enkele verplichtingen nakomt. De niet-genoten vakantiedagen worden terug toegevoegd aan de vakantieteller van de medewerker om dit jaar nog op te nemen. Hoe later op het jaar zoiets voorvalt, hoe moeilijker de vakantiepuzzel te leggen is.”

Kans op misbruik bestaat

Ongeveer een kwart kmo’s geeft aan dat er misbruik wordt gemaakt van deze nieuwe maatregel, waarvan 8% aangeeft dat dit op grote schaal gebeurt. Deze perceptie leeft sterker bij kmo’s in de industrie- en bouwsector: daar is 36% overtuigd dat er misbruik van gemaakt wordt, waarvan 11% op grote schaal. Een op drie (30%) is overtuigd dat de maatregel niet misbruikt wordt. 28% denkt dat er geen misbruik is, maar is het niet zeker.

Werknemers in de industrie- en bouwsector (secundaire sector) zijn volgens de kmo’s beter dan hun collega’s in de dienstensectoren op de hoogte van de mogelijkheid om ziektedagen tijdens vakantie re recupereren. Bij kmo’s in de industrie en bouw geeft slechts 11% aan dat hun medewerkers mogelijk niet voldoende geïnformeerd zijn, tegenover 17% in de dienstensector. Dit verschil in kennis kan ook verklaren waarom de maatregel in deze sectoren anders gebruikt wordt.

Anneleen Verstraeten vervolgt: “De nieuwigheden in de vakantiewetgeving moeten hun vertaalslag krijgen in het arbeidsreglement van elke onderneming. Werkgevers die hiermee vandaag nog niet in orde zijn, raden we aan om hun arbeidsreglement te updaten. Op die manier maak je aan je werknemers duidelijk wat de nieuwigheden zijn, én wat van hen verwacht wordt op vlak van verwittiging en overmaken van een medisch attest wanneer ze ziek worden tijdens de vakantie. Zo’n medisch attest is in dit geval altijd aan de orde, ook wanneer in de onderneming voor de drie eerste ziektedagen per kalenderjaar geen ziektebriefje kan gevraagd worden.”

In een notendop

Vanaf 2024 zijn enkele spelregels in de vakantiewetgeving gewijzigd. Zo zal een werknemer die ziek wordt tijdens de vakantie de niet-genoten vakantiedagen later tijdens het jaar kunnen opnemen. De regel geldt ook voor een reeks andere schorsingen die voorvalt tijdens een periode van wettelijke vakantie, zoals arbeidsongeval, geboorte- of adoptieverlof.

Daarnaast gelden vanaf eind dit jaar ook nieuwe regels rond overdracht van wettelijke vakantiedagen. Zo wordt het in een beperkt aantal gevallen mogelijk om niet-opgenomen vakantiedagen over te dragen, en dit zelfs naar de volgende twee kalenderjaren.

Deze wijzigingen in de vakantiewetgeving moeten in het arbeidsreglement worden opgenomen.

Meer praktische vragen rond de nieuwigheden in de vakantiewetgeving:
10 veelvoorkomende vragen bij afwezigheden | SD Worx

Over de kmo studie

In de driemaandelijkse tewerkstellingsprognose van SD Worx zijn voor de 58e keer een voor België representatief aantal kmo's bevraagd naar hun verwachtingen over tewerkstelling. Hieraan namen 645 bedrijven van 1 - 250 werknemers deel tussen 5 en 21 september 2024. Het betreft een online bevraging van de kmo’s in België aan de hand van een representatieve steekproef waarbij het onderzoeksbureau DataD.be de respondenten via e-mail aanspreekt. De studie wordt ieder kwartaal herhaald. Er wordt gewogen volgens regio en organisatiegrootte in functie van de populatie van kmo’s. De resultaten zijn representatief voor alle kmo’s in België. De wegingen voor Vlaanderen en Brussel zijn nooit groter dan twee. Voor de volledige steekproef van 645 kmo’s bedraagt de foutenmarge 3,83% (betrouwbaarheidsinterval van 95%).