Aan de volgende minister van Financiën: wees niet gewoon de Generaal van de fiscale inkomsten !

De rol van een minister van Financiën is cruciaal voor het goede functioneren van een staat. Maar het gebeurt soms dat deze rol wordt vervuld op een manier die vragen oproept over de werkelijke prioriteiten van de persoon die deze functie bekleedt. Onze huidige minister van Financiën gedraagt zich meer als een generaal op zijn slagveld, gericht op de efficiëntie van zijn administratie en het maximaliseren van de fiscale inkomsten, ten koste van de burgers die hij geacht wordt te dienen.

Hier is het portret van de staatsman wiens autoritarisme en nauwe band met zijn administratie groeiende zorgen baren en waarvan wij hopen op een verandering in de komende legislatuur!

De Generaal van de Fiscale Inkomsten

Onze minister van Financiën gedraagt zich als een ware generaal, waakzaam over zijn slagveld dat hij beschouwt als de bron van fiscale inkomsten voor de staat. Net als een militaire leider is hij onverbiddelijk als het gaat om het maximaliseren van de geldstromen naar de schatkist van de staat, ongeacht de menselijke kosten van zijn beslissingen. Elke euro die wordt geïnd is een overwinning, elke fiscale niche een loopgraaf die gedicht moet worden, en elke fiscale controle een missie die met nultolerantie en exorbitante nieuwe wettelijke instrumenten moet worden uitgevoerd.

Met een loyaal maar onvolledig leger

De fiscale administratie, onder zijn leiding, is uitgegroeid tot een uitgeput leger door de vele gevechten. Loyaal probeert de fiscus het onmogelijke, zich aanpassend aan de vele veranderingen, de digitalisering (ontmenselijking) en de gedwongen controles. Maar in werkelijkheid is deze administratie vooral onvolledig. De minister geeft de voorkeur aan het verzorgen van zijn bestaande troepen boven het aanwerven van nieuwe soldaten. Met minder ambtenaren kiest hij voor een fiscale oorlog in plaats van fiscale harmonie, op zoek naar het juiste gevecht. De ambtenaren moeten dus extra inspanningen leveren, zich agressiever en indringender opstellen om het gebrek aan personeel te compenseren, wat resulteert in intensievere controles en strengere sancties, zoals de beruchte belastingverhogingen.

De burgers en mandatarissen: de nevenslachtoffers

In deze meedogenloze strijd om fiscale inkomsten worden de burgers, mandatarissen en adviseurs de nevenslachtoffers. Kleine bedrijven, zelfstandigen en zelfs gewone burgers worden geconfronteerd met controles waarvan de uitkomst al vaststaat en onevenredige boetes. De mens verdwijnt achter de cijfers en digitale loketten, en het welzijn van de medeburgers wordt naar de achtergrond geschoven. Fiscale beleidsmaatregelen lijken eerder gericht op het maximaliseren van de inkomsten dan op het vinden van een evenwicht tussen rechtvaardigheid en efficiëntie, ongeacht de prijs voor de door belastingaanslagen bedreigde belastingplichtigen. In feite wordt hij als een vermoedelijke fraudeur beschouwd en wordt zijn controle een rechtvaardige zoektocht. Tegen dit gevaar raken de mandatarissen, en in het bijzonder de accountants en fiscale adviseurs, uitgeput. Hun argumenten worden niet eens meer onderzocht. Ze mobiliseren voor een rechtvaardige zaak, maar tegenover een gesloten administratieve houding, gesteund (gedwongen) door hun minister, is de strijd ongelijk en biedt alleen de rechterlijke macht een langzame en verre weg om dit evenwicht te herstellen. Alsof de strijd moet voortduren om een rechtvaardige uitkomst te bieden…

Een hervormingsdiscours, maar een conservatieve praktijk

Tegelijkertijd pleit de minister van Financiën voor de noodzaak van een fiscale hervorming, maar zijn daden verraden zijn woorden. Gedurende zijn bewind blijft hij werken volgens traditionele methoden. In plaats van de regels te vereenvoudigen en conformiteit door instemming te bevorderen, handhaaft hij een complex systeem dat zijn bondgenoten bevoordeelt en de ondoorzichtigheid en dwang in stand houdt. De aangekondigde hervorming is slechts een luchtspiegeling bedoeld om de kritiek te sussen, terwijl de praktijken ongewijzigd blijven, gekenmerkt door complexiteit en onevenwichtigheden. De fiscale wetten zijn nog nooit zo ingewikkeld geweest. De code wordt een soort onafgemaakte circulaire terwijl de beloofde hervorming een budgettair neutraal, zo niet winstgevend, onderwerp wordt, wat indruist tegen alle logica voor het land met de hoogste belastingdruk ter wereld!

Terug naar de basis vanaf morgen!

Onze volgende minister moet opnieuw een staatsman worden in de ware zin van het woord. Hij moet de politieke en ideologische verdeeldheid overstijgen, maar vooral zichzelf opnieuw in het middelpunt van het politieke speelveld plaatsen. Met een fenomenaal tekort zijn de verleidingen om een geldextractor te worden groot, maar de welvaart van onze samenleving en haar sterke solidariteit kunnen vooral en bovenal gebaseerd zijn op het naleven van de fiscale regels. Naleving is een subtiele mix van eenvoud, rechtvaardigheid en soberheid. Accepteren dat de belastingbetaler een klant is die verzorgd moet worden, in plaats van een arrogante fraudeur, is een essentiële uitdaging. Als eerste fiscale man van België moet de minister voorbeeldig zijn. Hij moet geloven in de deugden van iedereen, die van zijn administratie en die van zijn medeburgers. Confrontatie en karikaturen zijn helaas frequent als het over geld gaat, maar als we even afstand nemen, is monetair brandstof ook en vooral het eerste ingrediënt van onze levensstandaard, hun kwaliteit en hun vooruitzichten.

Gezien de herijking waarop wij hopen, laten we hopen dat onze volgende minister van Financiën geïnspireerd zal zijn door de klimaatafspraken en de geweldige vooruitzichten die de digitale transformatie van onze samenleving vandaag biedt. Dan kunnen we misschien hopen dat deze nieuwe minister een “grote fiscale deal” zal leveren, die geen eenvoudige fiscale hervorming zal zijn, maar een nieuw paradigma zal vastleggen. Een paradigma dat werk, de nieuwe schaarste van de 21e eeuw, en sociaal kapitaal (versus financieel kapitaal) herwaardeert, terwijl het onze legitieme behoeften aan publieke financiering in evenwicht houdt door gebruik te maken van de verrassende realiteiten van de moderne wereld, deze realiteiten die snelle consumptie, lange ketens of onmiddellijke speculatie aanmoedigen, ver weg van de echte wereld.

Op naar de toekomst…!