Belastbare grondslag bij een kapitaalvermindering binnen de drie jaar volgend op de schenking van een familiale vennootschap

De Rechtbank van Eerste Aanleg te Gent is in haar vonnis dd. 6 januari 2022 zeer duidelijk inzake de berekeningswijze van de verschuldigde schenkbelasting bij een kapitaalvermindering binnen de drie jaar volgend op de schenking onder het gunstregime voor de overdracht van familiale vennootschappen: ‘Zonder twijfel dient te worden geoordeeld dat artikel 2.8.6.0.7., §1, lid 3 VCF in die zin dient te worden geïnterpreteerd dat voor het bedrag van het kapitaal dat wordt uitgekeerd of terugbetaald, het normaal tarief inzake de schenkbelasting evenredig van toepassing is.’

Met het oog op de continuïteit van familiebedrijven, kent het Vlaamse Gewest een fiscale gunstregeling voor de overdrachten van familiale vennootschappen: bij de overdracht van de aandelen van familiale vennootschappen kan worden genoten van een vrijstelling van schenkbelasting dan wel van een verlaagd tarief van erfbelasting (3% indien de erfgenaam een verwant in rechte lijn of partner is van de erflater en 7% in alle andere gevallen).

Om deze vrijstelling, dan wel het verminderd tarief (integraal) te kunnen behouden, voorziet het decreet in enkele continuïteitsvoorwaarden die gedurende drie jaar volgend op de schenking / vererving moeten worden nageleefd. Eén van deze voorwaarden betreft: ‘het kapitaal daalt niet door uitkeringen of terugbetalingen gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke akte van schenking.’ (1)

Daalt het kapitaal toch binnen deze periode van drie jaar, dan voorziet het decreet dat er evenredig schenkbelasting, dan wel erfbelasting verschuldigd is.

Met het begrip ‘evenredig’ werd over het algemeen begrepen dat enkel het bedrag van de kapitaalvermindering zou worden belast. In die zin stelt ook de Omzendbrief van VLABEL 2015/2: “Het kapitaal in de familiale vennootschappen waarvan de aandelen onder de gunstmaatregel werden overgedragen dient behouden te blijven. Voor deze situatie heeft de decreetgever de sanctie evenwel getemperd om te vermijden dat vennootschappen gedurende 3 jaar zouden vastzitten: indien het kapitaal toch zou dalen door uitkeringen of terugbetalingen, heeft dit niet het volledige verval van de vrijstelling of vermindering tot gevolg. In dit geval zal voor het bedrag van het kapitaal dat wordt uitgekeerd of terugbetaald het normaal tarief inzake de schenk- of erfbelasting van toepassing zijn.” (2) (eigen aanduiding)

Deze interpretatie ligt ook geheel in lijn met de geest van het decreet.

In het kader van de schenking van familiale vennootschappen is in de praktijk inmiddels evenwel gebleken dat VLABEL, in strijd met diens eigen Omzendbrief, een andere berekeningswijze hanteert. VLABEL stelt dat moet worden nagegaan hoeveel procent van het kapitaal werd uitgekeerd en vervolgens voormeld percentage van de waarde van de schenking aan 3% zal worden belast.

Het verschil in voormelde berekeningswijzen is groot.

Voorbeeld: Een familiale vennootschap wordt bij de schenking gewaardeerd op 4.000.000 euro. Binnen de drie jaar volgend op de schenking wordt het kapitaal verminderd van één miljoen naar vijfhonderdduizend euro. Indien enkel het bedrag van de kapitaalvermindering wordt onderworpen aan schenkbelasting, zal er schenkbelasting verschuldigd zijn ten belope van 15.000 euro (500.000 x 3%). Volgens de berekeningswijze van VLABEL zal er schenkbelasting verschuldigd zijn ten belope van 60.000 euro ((4.000.000 x 50%) x 3%).

Inmiddels zijn er verschillende procedures inzake hangende tegen VLABEL.

De Rechtbank van Eerste Aanleg te Gent is in haar vonnis dd. 6 januari 2022 alvast zeer duidelijk ‘Zonder twijfel dient te worden geoordeeld dat artikel 2.8.6.0.7., §1, lid 3 VCF in die zin dient te worden geïnterpreteerd dat voor het bedrag van het kapitaal dat wordt uitgekeerd of terugbetaald, het normaal tarief inzake de schenkbelasting evenredig van toepassing is.’

De Rechtbank van Eerste Aanleg te Gent wijst de interpretatie van VLABEL af en stelt dat deze contra legem is. Indien er een kapitaalvermindering wordt doorgevoerd binnen de drie jaar volgend op de schenking van de familiale vennootschap, zal er schenkbelasting worden geheven op het nominale bedrag van de kapitaalvermindering.

VLABEL heeft evenwel nog de mogelijkheid om hoger beroep aan te tekenen.

(1) Inmiddels werd met betrekking tot kapitaalloze vennootschappen volgende bepaling aan artikel 2.8.6.0.7., §1, lid 3 VCF toegevoegd: ‘b) wanneer de familiale vennootschap een vennootschapsvorm heeft waarvoor het Belgische of buitenlandse recht dat de vennootschap beheerst, niet voorziet in het begrip kapitaal of een vergelijkbaar begrip: het eigen vermogen daalt niet gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke akte van schenking door uitkeringen of terugbetalingen tot onder het bedrag van de tot op de datum van de authentieke akte van schenking verrichte inbrengen, zoals dat blijkt uit de jaarrekening.’
(2) Pagina 37 Omzendbrief VLABEL 2015/2 betreffende de interpretatie van de regelgeving met betrekking tot de overdracht van familiale ondernemingen en vennootschappen zoals ingelast in de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013 bij decreet van 19 december 2014.

Bron: Cazimir​