De impact van de recente episode van hoge inflatie en rentevoeten op de Belgische economie: een helikopterblik

Temps de lecture: 2 min | 23 nov. 2025 à 05:00

De Belgische economie heeft een opmerkelijke veerkracht getoond tegenover de dubbele schok van hoge inflatie en stijgende rente in 2022-2023. De inflatieschok werd voornamelijk veroorzaakt door de stijging van de energieprijzen, hoewel de inflatiedruk al eind 2021 was toegenomen.

Deze druk hield verband met het wereldwijde economische herstel na de COVID-19-pandemie. Om de aanhoudende inflatie tegen te gaan verhoogde de Europese Centrale Bank de rente in een snel tempo, wat op zijn beurt gevolgen had voor Belgische banken, huishoudens, de hypotheek- en woningmarkt, niet-financiële ondernemingen en de overheid. De studie bekijkt hoe de Belgische economie op deze uitdagingen heeft gereageerd.

Kernbevindingen

De Belgische banken financieren zich vooral via deposito’s, waarvan de vergoeding slechts geleidelijk werd verhoogd. Daardoor bleef de impact van de monetaire verstrakking op hun financieringskosten beperkt. Bovendien heeft de sterke stijging van de rente op nieuwe leningen aan gezinnen en ondernemingen de winstmarges van de banken ondersteund.
Huishoudens pasten wel hun spaargedrag aan: ze verschoven middelen van zicht- en spaarrekeningen naar termijnrekeningen en de populaire eenjarige staatsbon met een bruto rendement van 3,30 % in september 2023.
De woningmarkt koelde af door hogere rentevoeten, maar prijzen daalden niet, grotendeels door langere hypotheeklooptijden en de loonindexering. Dit laatste verbeterde de betaalbaarheid voor bestaande huiseigenaars die hun hypothecaire lening hadden aangegaan met een vaste rente, terwijl de betaalbaarheid voor nieuwe kopers verslechterde. De hogere rentetarieven droegen ook bij aan de afname van de woningbouw, wat zorgen oproept over het toekomstige woningaanbod en de betaalbaarheid.
De inflatieschok en de gevolgen hebben huishoudens ongelijk getroffen in 2022: lage inkomens werden beschermd door indexering en sociale maatregelen. Anderzijds leidde hun grotere blootstelling aan energiekosten ertoe dat ze moesten besparen op andere uitgaven. Midden- en hogere inkomens moesten vaker hun spaargeld aanspreken.
Ondernemingen konden hun winsten en investeringen op peil houden dankzij operationele marges die versterkt werden tegen de achtergrond van het loonmatigingsbeleid alsook sterke liquiditeitsbuffers en een lagere schuldenlast, opgebouwd tijdens de jaren van lage rente.
Overheidsfinanciën kwamen verder onder druk door stijgende rentelasten en aanhoudende tekorten, wat op langere termijn de houdbaarheid van de overheidsschuld bedreigt.