De verschillende klassen van aandelen in de BV en de NV begrijpen

Aandelen zijn een centraal onderdeel van het kapitaal van een vennootschap en verlenen diverse rechten en verplichtingen aan aandeelhouders. In België heeft het Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV) gedetailleerde en gestructureerde bepalingen ingevoerd om de klassen van aandelen binnen vennootschappen zoals de BV (besloten vennootschap) en de NV (naamloze vennootschap) te reguleren. Dit artikel, in de vorm van een FAQ, onderzoekt de belangrijkste verschillen, regels en juridische subtiliteiten die deze twee vennootschapsvormen omringen.

1. Wat is een aandeel in een vennootschap en hoe wordt het gevormd?

Een aandeel vertegenwoordigt een eigendomsdeel in een vennootschap en geeft doorgaans drie soorten rechten aan de houder ervan:

• stemrecht,
• recht op winstuitkering,
• en recht op een deel van het eigen vermogen bij ontbinding.

Aandelen kunnen enkel worden uitgegeven in ruil voor een inbreng, dat wil zeggen de terbeschikkingstelling van een goed of een som geld door een aandeelhouder (art. 1:8, §1, WVV).

De inbreng kan bestaan uit geld, inbreng in natura of, in het geval van een BV, een inbreng in nijverheid (dienstverlening of arbeid):

• Inbreng in geld: Dit is een inbreng in geld. Dit geld wordt gestort op een geblokkeerde bankrekening vóór de oprichting van de vennootschap en wordt vervolgens vrijgegeven ten gunste van de vennootschap na de oprichting.
• Inbreng in natura: Dit is de terbeschikkingstelling van materiële goederen (bijvoorbeeld een gebouw of een voertuig) of immateriële goederen (zoals een octrooi of merk).
• Inbreng in nijverheid: Deze inbreng is specifiek voor de BV en bestaat uit een verbintenis om werk of diensten te leveren. In tegenstelling tot geld- of natura-inbreng, mag deze niet worden beschouwd als fiscaal kapitaal en is niet toegestaan in een NV (art. 7:6 WVV).

Voorbeeld: Een vennootschap wordt opgericht met twee aandeelhouders. De ene doet een geldinbreng van 100.000 €, terwijl de andere een gebouw met een gelijkwaardige waarde inbrengt. Ze ontvangen elk aandelen naar verhouding van hun respectieve inbreng.

2. Welke soorten aandelen zijn mogelijk in een BV en een NV en wat met dematerialisatie?

Aandelen zijn doorgaans op naam, maar kunnen in bepaalde gevallen ook gedematerialiseerd zijn.

• BV: Aandelen moeten verplicht op naam staan, tenzij de BV beursgenoteerd is. In dat geval kan zij gedematerialiseerde aandelen uitgeven (art. 5:18 WVV). Waarom? Aandelen op naam bieden een direct overzicht van de aandeelhouders in een BV, die vaak gesloten structuren zijn met weinig aandeelhouders en geen nood aan publieke liquiditeit.
• NV: Een NV kan, of ze nu beursgenoteerd is of niet, vrij aandelen op naam of gedematerialiseerde aandelen uitgeven. Gedematerialiseerde aandelen komen vaker voor in beursgenoteerde NV’s, omdat ze transacties op de beurs vergemakkelijken en overdrachten vereenvoudigen (art. 7:22, al. 2, WVV).

Gedematerialiseerde aandelen worden geregistreerd op naam van de houder bij een centrale bewaarder (bijv. Euroclear Belgium) of een erkende rekeninghouder. Dit format biedt meer liquiditeit en vergemakkelijkt de overdracht, vooral voor aandelen die op de beurs worden verhandeld.

Voorbeeld: Een beursgenoteerde NV besluit gedematerialiseerde aandelen uit te geven, waardoor aandeelhouders hun aandelen gemakkelijk kunnen kopen en verkopen via een effectenrekening bij een erkende financiële instelling.

3. Wat houdt de volstorting van aandelen in een BV of een NV in en waarom is het belangrijk?

De volstorting van aandelen betekent dat de beloofde inbreng (geld of natura) daadwerkelijk ter beschikking is gesteld van de vennootschap. Dit waarborgt de solvabiliteit van het bedrijf en vormt een basis van vertrouwen voor de schuldeisers.

BV (Besloten vennootschap)

• Geen wettelijk minimumkapitaal: Voor een BV is geen wettelijk minimumkapitaal vereist, maar de oprichters moeten ervoor zorgen dat het eigen vermogen voldoende is voor de behoeften van de onderneming. Alle inbrengen kunnen bij de oprichting gedeeltelijk volgestort worden, met de mogelijkheid om de resterende volstorting volgens de statuten te spreiden.
• Volstorting van inbrengen: De statuten van een BV kunnen een gedeeltelijke volstorting van de inbrengen in geld toestaan. Inbrengen in nijverheid (diensten of expertise) worden echter niet als kapitaal beschouwd, wat het gebruik ervan voor fiscale voordelen beperkt.

NV (Naamloze vennootschap)

• Wettelijk minimumkapitaal: Een NV vereist een minimumkapitaal van 61.500 €, dat volledig moet worden volgestort bij de oprichting.
• Volstorting van inbrengen: Voor aandelen die zijn gekoppeld aan inbrengen in natura, moet de volledige volstorting binnen vijf jaar na oprichting worden uitgevoerd (art. 7:11 WVV). Inbrengen in geld moeten onmiddellijk gedeeltelijk volgestort worden (minstens 25 %), de rest kan geleidelijk worden volgestort.

Voorbeeld: Als een NV wordt opgericht met het minimumkapitaal van 61.500 €, dan moet dit bedrag volledig worden volgestort bij de oprichting. Het is dus niet toegestaan om dit minimumbedrag in stappen te volstorten.

Speciaal geval:

Als een NV wordt opgericht met een totaal kapitaal van 100.000 €:

• 61.500 € moet worden volgestort bij de oprichting om te voldoen aan het wettelijk minimumkapitaal.
• Voor het overschot van 38.500 € (100.000 € - 61.500 €), moet de vennootschap minstens 25 % volstorten bij de oprichting, oftewel 9.625 €.
• De resterende 28.875 € van dit overschot kan binnen vijf jaar worden volgestort.

4. Wat zijn de stemrechten in een BV en een NV?

Stemrechten zijn een van de essentiële kenmerken van aandelen en stellen aandeelhouders in staat om deel te nemen aan de besluitvorming tijdens de algemene vergadering. De regels rond stemrecht verschillen tussen de BV en de NV, en er zijn enkele flexibele opties om de governance van de vennootschap aan te passen aan de behoeften van de oprichters en aandeelhouders.

Stemrechten in een BV

In een BV zijn de regels voor stemrechten vrij flexibel en kunnen deze in de statuten worden aangepast:

• Basisprincipe: In principe geeft elk aandeel recht op één stem in de algemene vergadering. Dit zorgt voor een evenredige deelname aan de beslissingen op basis van het aantal gehouden aandelen.
• Aandelen zonder stemrecht: Een BV kan aandelen zonder stemrecht uitgeven, wat nuttig kan zijn om investeerders aan te trekken die niet willen deelnemen aan strategische beslissingen.
• Aandelen met meervoudig stemrecht: Een BV kan ook aandelen met meervoudig stemrecht uitgeven, wat bepaalde aandeelhouders in staat stelt om een versterkte controle te behouden, zelfs met een relatief klein kapitaalaandeel.
• Uitzonderingen op stemrechtregels: Voor bepaalde strategische beslissingen, zoals het wijzigen van de rechten die aan de aandelen zijn verbonden, is de goedkeuring van de aandeelhouders zonder stemrecht vereist (art. 5:47 WVV).

Voorbeeld: Een BV geeft aandelen van twee categorieën uit. De aandelen van type A bieden een versterkt stemrecht (bijvoorbeeld twee stemmen per aandeel), terwijl de aandelen van type B geen stemrecht hebben. Deze structuur kan de oprichters in staat stellen om de beslissingsmacht te behouden en tegelijkertijd investeerders aan te trekken zonder de controle af te staan.

Stemrechten in een NV

In een NV is het basisprincipe dat elk aandeel recht geeft op één stem, maar er zijn aanpassingsmogelijkheden:

• Basisprincipe: Gewone aandelen geven elk één stem. In niet-beursgenoteerde NV’s kunnen echter aandelen zonder stemrecht of met meervoudig stemrecht worden uitgegeven.
• Aandelen zonder stemrecht: NV’s kunnen aandelen zonder stemrecht uitgeven, die meestal gepaard gaan met betere economische rechten om het ontbreken van stemrecht te compenseren.
• Aandelen met meervoudig stemrecht: In niet-beursgenoteerde NV’s is het mogelijk om aandelen met meervoudig stemrecht uit te geven, zodat bepaalde aandeelhouders een versterkte invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming (art. 7:51-7:52 WVV).
• Beperkingen voor beursgenoteerde NV’s: In beursgenoteerde NV’s zijn aandelen met meervoudig stemrecht verboden; elk aandeel geeft recht op één stem. Dit waarborgt een gelijkwaardige machtsverdeling tussen aandeelhouders op de publieke markt.

Voorbeeld: In een niet-beursgenoteerde NV kunnen de oprichters aandelen van type A creëren met dubbel stemrecht, wat hen in staat stelt de strategische beslissingen van de vennootschap te controleren, zelfs als hun kapitaalaandeel wordt verdund door de komst van nieuwe investeerders.

6. Wat zijn de fiscale implicaties van de verschillende klassen van aandelen?

De onderscheidingen tussen gewone aandelen, aandelen zonder stemrecht en voorkeursaandelen hebben aanzienlijke fiscale gevolgen, met name in termen van roerende voorheffing en belastingvoordelen voor investeerders. Aandeelhouders en oprichters moeten rekening houden met deze implicaties om hun aandelen op fiscaal gunstige wijze te structureren.

VVPR-bis-regeling voor kleine vennootschappen

De VVPR-bis-regeling is een fiscaal gunstige regeling die kleine vennootschappen in staat stelt om te profiteren van een verminderde roerende voorheffing op dividenden. Deze regeling is echter onderworpen aan strikte voorwaarden die verband houden met de kenmerken van de aandelen (art. 269, §2 CIR 92):

• Aandelen op naam: Aandelen moeten op naam zijn om in aanmerking te komen voor de VVPR-bis-regeling. Gedematerialiseerde aandelen of aandelen aan toonder zijn uitgesloten.
• Volledige volstorting van de aandelen: Aandelen moeten volledig volgestort zijn bij de uitgifte, wat betekent dat elke inbreng in geld volledig aan de vennootschap moet worden betaald zonder gespreide volstorting.
• Geen voorkeursrechten: Aandelen mogen geen voorkeursrechten hebben op het gebied van winstuitkering of liquidatie. Voorkeursaandelen die recht geven op een vast of preferent dividend zijn dus uitgesloten van deze regeling. Alleen gewone aandelen zonder aanvullende rechten in termen van winst of liquidatie kunnen profiteren van deze regeling.

Voorbeeld van toepassing: Een start-up die gewone, op naam gestelde aandelen uitgeeft die volledig zijn volgestort, kan profiteren van de VVPR-bis-regeling. Als ze voldoet aan deze voorwaarden, zullen de dividenden die aan de aandeelhouders worden uitgekeerd, onderworpen zijn aan een verlaagde roerende voorheffing, wat de fiscale last voor de investeerders vermindert.

Tax Shelter voor start-ups en KMO’s

De Tax Shelter voor start-ups en KMO’s is een belastingmaatregel die investeerders in staat stelt om een belastingsvermindering te genieten op hun investering. Deze maatregel is bedoeld om investeringen in nieuwe bedrijven te stimuleren, maar is ook onderworpen aan specifieke voorwaarden (artt. 145/26 en 145/27 CIR 92):

1. Aandelen op naam: Net als bij de VVPR-bis-regeling moeten de aandelen op naam zijn om in aanmerking te komen voor de belastingvermindering.
2. Volledige volstorting en inbreng in geld: Aandelen moeten onderschreven zijn in ruil voor een volledig volgestorte inbreng in geld. Dit betekent dat een gespreide volstorting voor aandelen boven het wettelijk minimumkapitaal het recht op de Tax Shelter kan beïnvloeden.
3. Geen voorkeursrechten: De aandelen mogen geen voorkeursrechten verlenen, noch in termen van stemrecht noch in termen van winstuitkering. Voorkeursaandelen die recht geven op een vast dividend of preferente rechten zijn dus niet in aanmerking voor deze belastingvermindering.

Voorbeeld van toepassing: Een investeerder die op naam gestelde en volledig volgestorte aandelen in een groeiende KMO aankoopt, kan genieten van een belastingvermindering, op voorwaarde dat deze aandelen geen preferentiële stem- of winstrechten hebben.

Inbreng in nijverheid

In een BV is het mogelijk om een inbreng in nijverheid te doen, dat wil zeggen het ter beschikking stellen van diensten of arbeid in ruil voor rechten in de vennootschap. Fiscaal gezien worden deze inbrengen echter niet beschouwd als fiscaal volgestort kapitaal (art. 184, al. 1 CIR 92).

Fiscale gevolgen van inbreng in nijverheid:

• Niet in aanmerking voor VVPR-bis en Tax Shelter: Aandelen uit een inbreng in nijverheid komen niet in aanmerking voor de VVPR-bis-regeling of de Tax Shelter. Aangezien deze inbreng niet bijdraagt tot fiscaal volgestort kapitaal, voldoet ze niet aan de vereisten voor deze fiscale voordelen.
• Beperkingen in termen van winstrechten: De inbreng in nijverheid stelt vennoten in staat om deel te nemen aan de winst volgens de statutaire overeenkomst, maar deze aandelen komen over het algemeen niet in aanmerking voor fiscale voordelen.

Voorbeeld: Een vennoot in een BV brengt zijn expertise in als inbreng in nijverheid. In ruil daarvoor ontvangt hij winstrechten, maar deze rechten maken geen aanspraak op de verlaagde roerende voorheffing of belastingverminderingen in het kader van de Tax Shelter, aangezien ze niet worden beschouwd als fiscaal volgestort kapitaal.

Andere fiscale implicaties afhankelijk van het type aandeel

De voorwaarden voor fiscale voordelen hangen nauw samen met de kenmerken van de aandelen, en sommige soorten aandelen kunnen al dan niet compatibel zijn met fiscale maatregelen:

• Aandelen zonder stemrecht: Zolang ze geen voorkeursrechten hebben op het gebied van winstuitkering, kunnen aandelen zonder stemrecht in aanmerking komen voor de VVPR-bis-regeling en de Tax Shelter.
• Voorkeursaandelen: Voorkeursaandelen met een vast of preferent dividend zijn uitgesloten van de VVPR-bis en de Tax Shelter vanwege hun preferentiële voordelen.

Advies en aanbevelingen

Voor een optimale fiscale structuur van het kapitaal van uw vennootschap, kunt u het volgende overwegen:

1. Voorkeur voor gewone aandelen op naam: Aandelen op naam, zonder voorkeursrechten, komen in aanmerking voor fiscale voordelen. Dit stelt aandeelhouders in staat om te profiteren van een verlaagde roerende voorheffing op dividenden (VVPR-bis) of een belastingvermindering (Tax Shelter).
2. Zorg voor volledige volstorting voor fiscale voordelen: Om te profiteren van de Tax Shelter of de VVPR-bis-regeling, moet u ervoor zorgen dat de aandelen volledig zijn volgestort op het moment van uitgifte. Gedeeltelijk volgestorte aandelen of aandelen met gespreide volstorting zijn niet compatibel met deze regelingen.
3. Stemrechten afstemmen op de doelstellingen van de vennootschap: Aandelen met meervoudig stemrecht of aandelen zonder stemrecht kunnen strategisch nuttig zijn, vooral in familiebedrijven of vennootschappen die een evenwicht willen behouden tussen de aandeelhouders.
4. Maak gebruik van fiscale voordelen: Voor de VVPR-bis-regeling of de Tax Shelter moeten aandelen nominaal, in geld en zonder voorkeursrechten worden uitgegeven. Een goed gestructureerde aandeelhoudersovereenkomst kan investeerders helpen hun fiscale lasten te verminderen.
5. Overweeg inbreng in nijverheid niet om fiscale redenen: Hoewel inbreng in nijverheid niet in aanmerking komt voor fiscale voordelen, kan het wel de betrokkenheid van vennoten in een BV versterken. Houd er echter rekening mee dat deze inbrengen niet bijdragen tot fiscaal volgestort kapitaal.

Door de specifieke kenmerken van aandelen te begrijpen in overeenstemming met het WVV, kunnen oprichters en investeerders het kapitaal van een vennootschap structureren op een manier die zowel aan de wettelijke eisen als aan hun financiële en governance-doelstellingen voldoet.