DESI 2021: algemene vooruitgang met digitale transitie, maar nieuwe investeringen in hele EU nodig

17 november 2021 à 13:50

De Commissie heeft vandaag (12/11/2020) de resultaten bekendgemaakt van de index van de digitale economie en samenleving (DESI) 2021, die een beeld geeft van de geboekte vooruitgang door de EU-lidstaten op het gebied van digitaal concurrentievermogen inzake menselijk kapitaal, breedbandconnectiviteit, integratie van digitale technologieën door bedrijven en digitale overheidsdiensten. De DESI 2021-verslagen bevatten voornamelijk gegevens uit de eerste twee kwartalen van 2020 en verschaffen inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen in de digitale economie en maatschappij in het eerste jaar van de COVID-19-pandemie. Uit die gegevens valt echter nog niets af te leiden over het effect van COVID-19 op het gebruik en de levering van digitale diensten en de resultaten van sindsdien uitgevoerde beleidsmaatregelen. Dit zal duidelijker worden in de editie van 2022.

Alle EU-lidstaten hebben vooruitgang geboekt met de digitalisering, maar het algemene beeld in de lidstaten loopt uiteen en ondanks enige convergentie blijft de kloof tussen de koplopers en de achterblijvers in de DESI groot. Ondanks deze verbeteringen zullen alle lidstaten gezamenlijke inspanningen moeten leveren om de doelstellingen voor 2030 van Europa's digitale decennium te halen.

Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter voor een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: “De DESI brengt dit jaar een positieve boodschap. Alle EU-landen hebben enige vooruitgang geboekt bij het digitaliseren en concurrerender worden, maar er kan nog meer worden gedaan. Daarom werken we samen met de lidstaten om ervoor te zorgen dat via de faciliteit voor herstel en veerkracht essentiële investeringen plaatsvinden, zodat alle burgers en bedrijven optimaal profijt kunnen trekken van de digitale mogelijkheden.”
Thierry Breton, commissaris voor de Interne Markt: “Dat we onszelf streefdoelen voor 2030 hebben opgelegd, was een belangrijke stap, maar nu moeten we resultaten boeken. Deze DESI toont dat er vooruitgang is geboekt, maar ook wat we samen beter moeten doen om ervoor te zorgen dat Europese burgers en bedrijven, met name kleine en middelgrote ondernemingen, toegang hebben tot en gebruik kunnen maken van geavanceerde technologieën die hun leven beter, veiliger en groener maken.”

Achtergrond

Met de jaarlijkse index van de digitale economie en samenleving wordt de vooruitgang gemeten die de EU-lidstaten boeken in de richting van een digitale economie en maatschappij. Daarbij wordt voornamelijk gebruikgemaakt van gegevens van Eurostat en van gespecialiseerde studies en verzamelmethoden. Dit helpt de EU-lidstaten te bepalen op welke prioritaire gebieden investeringen en maatregelen nodig zijn. DESI is ook het belangrijkste instrument voor de analyse van digitale aspecten in het kader van het Europees semester.

De in februari 2021 goedgekeurde faciliteit voor herstel en veerkracht (RRF) is met een budget van 723,8 miljard euro het grootste programma in het kader van NextGenerationEU.

De DESI van 2021 is aangepast om rekening te houden met belangrijke beleidsinitiatieven, waaronder Digitaal kompas 2030: de Europese aanpak voor het digitale decennium, waarin de Europese ambitie op digitaal gebied en een visie voor de digitale transformatie en concrete doelstellingen voor 2030 worden uiteengezet voor de vier kernpunten: vaardigheden, infrastructuur, digitale transformatie van bedrijven en overheidsdiensten.

Het traject naar een digitaal decennium, een beleidsprogramma dat in september 2021 werd gepresenteerd, schetst een nieuw kader voor governance met de lidstaten op basis van een jaarlijks samenwerkingsmechanisme tussen de EU-instellingen en de lidstaten, dat erop is gericht de doelstellingen gezamenlijk te halen. Dit programma wijst het monitoren van de doelstellingen voor het digitale decennium toe aan de DESI en daarom zijn de DESI-indicatoren nu opgebouwd rond de vier kernpunten van het digitale kompas.

De EU-lidstaten hebben zich ertoe verbonden om in het kader van de faciliteit voor herstel en veerkracht ten minste 20 % van hun nationale middelen uit het herstel- en veerkrachtplan te besteden aan het digitale, en tot dusver wordt deze doelstelling gehaald of ruimschoots overtroffen. De DESI-landverslagen bevatten een beknopt overzicht van de digitale investeringen en hervormingen die vervat zijn in de 22 plannen voor herstel en veerkracht die al door de Raad zijn goedgekeurd.

Belangrijkste bevindingen van de DESI 2021 op de vier kernpunten

1 Menselijk kapitaal

Internetvaardigheden en geavanceerde digitale vaardigheden

56% van de EU-bevolking beschikt over ten minste digitale basisvaardigheden. Uit de gegevens blijkt dat het aantal ICT-specialisten op de arbeidsmarkt licht is toegenomen: in 2020 telde de EU 8,4 miljoen ICT-specialisten, tegen 7,8 miljoen een jaar eerder. Aangezien 55% van de ondernemingen in 2020 problemen heeft gemeld bij het aanwerven van ICT-specialisten, is dit gebrek aan werknemers met geavanceerde digitale vaardigheden ook een factor voor de tragere digitale transformatie van bedrijven in veel lidstaten. Uit de gegevens komt duidelijk naar voren dat er een groter aanbod aan opleidingen nodig is om de doelstellingen van het digitale decennium voor vaardigheden te halen (80% van de bevolking met digitale basisvaardigheden en 20 miljoen ICT-specialisten). In de komende jaren worden er aanzienlijke verbeteringen verwacht, deels omdat 17% van de investeringen in digitale technologieën in de plannen voor herstel en veerkracht die tot dusver door de Europese Commissie zijn goedgekeurd, bestemd is voor digitale vaardigheden (ongeveer 20 miljard euro op een totaal van 117 miljard euro)

Voorts heeft de Commissie vandaag het scorebord “Women in Digital” gepubliceerd, dat de substantiële kloof inzake gespecialiseerde digitale vaardigheden bevestigt. Slechts 19% van de ICT-specialisten en ongeveer een derde van de afgestudeerden op het gebied van wetenschap, technologie, engineering en wiskunde is een vrouw.

2 Connectiviteit

Gebruik van vaste breedband, vastebreedbanddekking, mobiele breedband en breedbandtarieven

De gegevens over connectiviteit geven een verbetering te zien inzake netwerken met zeer hoge capaciteit (VHCN), die met name in 59% van de huishoudens in de EU beschikbaar zijn, tegenover 50% een jaar geleden, maar nog ver verwijderd van de doelstelling van het digitale decennium van volledige gigabitdekking tegen 2030. De VHCN-dekking in plattelandsgebieden is gestegen van 22% in 2019 tot 28% in 2020. Ook hebben intussen 25 lidstaten 5G-spectrum toegewezen, tegen 16 een jaar geleden. 5G is commercieel van start gegaan in 13 lidstaten, voornamelijk stedelijke gebieden. De Commissie heeft vandaag ook studies gepubliceerd over mobiele en vaste breedbandprijzen in Europa in 2020, breedbanddekking tot juni 2020 en de nationale breedbandplannen. Vermeldenswaardig is dat 11 % van de digitale investeringen in de door de Raad goedgekeurde plannen voor herstel en veerkracht (ongeveer 13 miljard EUR op een totaal van 117 miljard EUR) bestemd is voor connectiviteit.

3 Integratie van digitale technologie

Digitalisering van het bedrijfsleven en e-handel

Wat de integratie van digitale technologieën betreft, is het gebruik van cloudtechnologieën sterk toegenomen (van 16% van de ondernemingen in 2018 tot 26% in 2020). Grote ondernemingen blijven het voortouw nemen bij het gebruik van digitale technologieën: zij maken bijvoorbeeld veel vaker dan kleine en middelgrote bedrijven gebruik van elektronische informatie-uitwisseling via de planning van bedrijfsmiddelen (ERP) en cloudsoftware (respectievelijk 80% en 35% voor ERP en 48% tegenover 25% voor cloud). Echter slechts een fractie van de ondernemingen maakt gebruik van geavanceerde digitale technologieën (14% big data, 25% AI en 26% cloud). Uit de gegevens blijkt dat de actuele situatie inzake invoering van geavanceerde technologieën ver verwijderd is van de doelstellingen voor het digitale decennium; de ambitie van de EU voor 2030 is dat 90% van de kleine en middelgrote bedrijven ten minste een basisniveau van digitale intensiteit heeft, tegenover een streefcijfer van 60% tegen 2020, en dat ten minste 75% van de ondernemingen tegen 2030 gebruik maakt van geavanceerde digitale technologieën. Momenteel maakt slechts een fractie van de ondernemingen gebruik van “big data”, zelfs in verschillende van de best presterende landen, terwijl het streefcijfer 75% bedraagt. Belangrijk is dat ongeveer 15 % van de digitale investeringen in de door de Raad goedgekeurde plannen voor herstel en veerkracht (bijna 18 miljard EUR op een totaal van 117 miljard EUR) bestemd is voor digitale capaciteiten, digitaal onderzoek en digitale ontwikkeling.

In aanvulling op de gegevens van het DESI-verslag is er een studie gepubliceerd waarin de bijdrage van ICT aan de milieuduurzaamheidmaatregelen van ondernemingen in de EU wordt onderzocht en 66% van de ondervraagde ondernemingen te kennen geeft ICT-oplossingen in te zetten om hun ecologische voetafdruk te verkleinen.

4 Digitale overheidsdiensten

e-Overheid

Uit de gegevens over digitale overheidsdiensten blijkt nog geen grote toename van e-overheidsdiensten. In het eerste jaar van de pandemie hebben verscheidene lidstaten digitale platforms opgericht of uitgebreid om meer onlinediensten aan te bieden. 37% van de investeringen in digitale projecten in de door de Raad goedgekeurde plannen voor herstel en veerkracht (ongeveer 43 miljard EUR op een totaal van 117 miljard EUR) is bestemd voor digitale overheidsdiensten, zodat in de komende jaren aanzienlijke verbeteringen worden verwacht. Daarnaast heeft de Commissie de benchmark inzake e-overheid 2021 beschikbaar gesteld, waarmee burgers in 36 Europese landen worden gevraagd naar hun gebruik van digitale overheidsdiensten.