Doorgeefschenking: de hype waard? Aandachtspunten, alternatieven en fiscale overwegingen

Temps de lecture: 7 min | 22 jun. 2025 à 04:00

De “doorgeefschenking” wordt alsmaar populairder onder de Vlamingen. (1) Is het veelvuldige gebruik aan te moedigen, of zijn er toch enkele kanttekeningen bij te plaatsen?

In dit artikel gaan we dieper in op de techniek van de “doorgeefschenking”, de aandachtspunten en de alternatieven. We onderzoeken hierbij ook hoe de situatie in Vlaanderen verschilt van die in Brussel en Wallonië, en welke alternatieven daar relevant zijn.

Wat is de doorgeefschenking?

Indien u activa ontvangt uit een erfenis, dan kan u (een deel van) deze geërfde goederen doorschenken aan uw eigen kinderen of kleinkinderen. Dergelijke schenking wordt een “doorgeefschenking” genoemd. De wetgever heeft voorzien in een fiscaal gunstig regime voor dergelijke schenking, in die zin dat de doorschenking kosteloos kan gebeuren. "Kosteloos" betekent in dit geval dat uw kinderen of kleinkinderen hierop geen schenkbelasting hoeven te betalen.

Dit fiscaal voordeel is echter gebonden aan enkele belangrijke voorwaarden, en heeft slechts een beperkt toepassingsgebied. Zo moet de doorgever zelf eerst de verschuldigde erfbelasting betaald hebben over de ontvangen erfenis, en moet de doorgeefschenking binnen één jaar het overlijden van de erflater notarieel worden vastgelegd.

Beperkt toepassingsgebied: wie kan de doorgeefschenking toepassen?

Het toepassingsgebied van de doorgeefschenking is strikt afgebakend en geldt enkel in de rechte lijn. Dit betekent dat de regeling uitsluitend van toepassing is indien:

Het is van cruciaal belang om de beperkingen van deze regeling goed te begrijpen, aangezien de doorgeefschenking in tal van andere situaties niet van toepassing zal zijn. Hieronder enkele veelvoorkomende voorbeelden van situaties waarin u géén gebruik kunt maken van de doorgeefschenking:

U erft van een ouder of grootouder (de opgaande rechte lijn).
U de erfenis doorschenkt aan uw eigen afstammelingen.

> Erft u van uw kinderloze tante, dan kunt u de geërfde goederen niet via een doorgeefschenking overdragen aan uw eigen kinderen of kleinkinderen. De relatie tussen de erflater en de begunstigde van de doorgeefschenking moet strikt in de rechte lijn liggen.

> Erft u van uw ouder, maar u heeft zelf geen kinderen en zou u de erfenis graag doorgeven aan uw nichtjes en neefjes, is ook in dit geval de doorgeefschenking niet van toepassing. De begunstigden zijn namelijk niet uw directe afstammelingen.
Het is dus van essentieel belang om nauwkeurig te controleren of uw specifieke situatie voldoet aan de strikte voorwaarden om de doorgeefschenking succesvol toe te passen.

Alternatief voor de doorgeefschenking

Een alternatief voor de doorgeefschenking is de verwerping van de nalatenschap. Wanneer u een nalatenschap verwerpt, doet u afstand van uw recht op de erfenis. Het grote voordeel hiervan is dat u zelf geen erfbelasting hoeft te betalen. De erfenis gaat dan rechtstreeks over naar de volgende in lijn, meestal uw kinderen, die dan wel erfbelasting verschuldigd zijn.

Een belangrijke opmerking hierbij is dat een verwerping slechts over het geheel van de nalatenschap kan gaan. U kunt dus niet kiezen om een deel van de erfenis te aanvaarden en de rest te verwerpen. Dit in tegenstelling tot de doorgeefschenking, waarbij u wel de mogelijkheid heeft om slechts een deel van de geërfde goederen door te geven.

Ondanks deze alles-of-niets benadering, kan een verwerping in bepaalde situaties fiscaal voordeliger uitvallen dan een doorgeefschenking. Dit is met name het geval wanneer u de gehele erfenis wilt doorgeven aan meerdere kinderen. De progressiviteit van de erfbelasting speelt hierbij een belangrijke rol: hoe groter het geërfde bedrag per persoon, hoe hoger het belastingtarief. Door de erfenis te verwerpen en deze over meerdere kinderen te verdelen, valt het bedrag per kind lager uit en komen zij sneller in gunstigere tariefschijven terecht. Dit kan resulteren in een lagere totale erfbelasting voor de familie als geheel.

Illustratief voorbeeld:

Stel, u erft €600.000 van uw moeder. U heeft het geld zelf niet nodig en wilt het graag aan uw drie kinderen geven, die allen een steuntje in de rug kunnen gebruiken voor de aankoop van een woning.

Bij een doorgeefschenking: U betaalt eerst €114.000 erfbelasting over de €600.000 die u erft. Uw kinderen betalen daarna geen schenkbelasting. De totale belastingdruk bedraagt €114.000.
Bij een verwerping: U betaalt geen erfbelasting. De €600.000 wordt verdeeld onder uw drie kinderen, waardoor zij elk €200.000 erven. Hierop betalen zij elk €15.000 aan erfbelasting. De totale belastingdruk bedraagt in dit geval €45.000 (€15.000 x 3).

In dit specifieke voorbeeld is een verwerping aanzienlijk voordeliger.

Schenkingen tijdens leven: de meest fiscaal optimale aanpak

Hoewel een doorgeefschenking en verwerping nuttige instrumenten kunnen zijn na een overlijden, is de meest fiscaal optimale aanpak vaak het proactief plannen van uw vermogen via schenkingen tijdens het leven. Bij een doorgeefschenking is immers per definitie sprake van activa die in eerste instantie belast worden met (hoge) erfbelasting, waarna kan worden bespaard op (de doorgaans veel lagere) schenkbelasting.

Schenken tijdens uw leven is fiscaal doorgaans veel voordeliger. Voor roerende goederen (denk aan geld, aandelen, kunst) zijn namelijk vlakke tarieven van toepassing. Een rechtstreekse schenking in de rechte lijn (bijvoorbeeld van ouder aan kind) wordt belast tegen een vlak tarief van 3%. Schenkingen in de zijlijn (bijvoorbeeld aan broers, zussen, neven of nichten) worden belast tegen een vlak tarief van 7%.

Voor onroerende goederen (zoals vastgoed) liggen de progressieve tarieven in de schenkbelasting lager. Bovendien kunt u hierbij gebruikmaken van technieken zoals de 'schenking in schijven' (schenken van onroerend goed om de 3 jaar), teneinde meermaals gebruik te kunnen maken van de laagste tarieven in de schenkbelasting.

Kortom, de erfbelasting kan veel hoger oplopen dan de schenkbelasting, zeker bij grotere vermogens. Door schenkingen tijdens het leven te doen, kan de omvang van de nalatenschap bij overlijden worden verkleind, wat de uiteindelijke erfbelasting aanzienlijk kan verminderen.

Daarom is het nuttig om reeds tijdens uw leven na te denken over successieplanning. Een doorgeefschenking of verwerping betreft immers een vermogensplanning ná overlijden, die over het algemeen minder fiscaal voordelig is dan wanneer de erfenis van meet af aan kleiner was geweest door strategische schenkingen.

De situatie in Brussel en Wallonië

De doorgeefschenking zoals die in Vlaanderen bestaat, kent geen identiek concept in de andere gewesten van België.

In Wallonië was er in 2019 een poging om een vergelijkbare regeling in te voeren via een nieuw artikel 141 in het Waals Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, maar deze wetswijziging heeft tot op heden nog geen doorgang gevonden. Echter, sinds 1 januari 2025 is het ook in Wallonië mogelijk geworden om fiscaal voordelig te verwerpen. Vóór die datum was een verwerping fiscaal niet aantrekkelijk vanwege artikel 68 van het Waals Wetboek der Successierechten. Dit artikel bepaalde dat erfopvolgers die via een verwerping een voordeel genoten, nooit minder erfbelasting mochten betalen dan de erfbelasting die de verwerper had moeten betalen. Door de afschaffing van dit artikel kan een verwerping nu, net zoals in Vlaanderen, in bepaalde gevallen een uitstekend alternatief zijn voor het ontbreken van een specifieke doorgeefschenkingsregeling.

Ook in Brussel bestond een vergelijkbaar artikel 68. Dit artikel werd echter reeds in 2023 afgeschaft. Hierdoor zijn verwerpingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest al sinds 2023 fiscaal voordelig en kunnen zij eveneens een interessant instrument vormen in uw successieplanning. Een vergelijkbare regeling aan de Vlaamse ‘doorgeefschenking’ is echter ook in Brussel niet voorzien.

Conclusie: deskundig advies is cruciaal

Successieplanning is een complexe materie, met regels die verschillen per gewest en situatie. Of u nu een doorgeefschenking, een verwerping of schenkingen tijdens leven overweegt, deskundig advies is steeds onmisbaar.

Bij Cazimir begrijpen we dat elke familiesituatie uniek is. Daarom helpen we u graag de diverse opties te analyseren, de fiscale gevolgen te doorgronden en een successieplanning op maat uit te werken die perfect aansluit bij uw wensen en vermogenssituatie. Neem bij interesse gerust contact op, en onze experten helpen u graag verder.

(1) https://www.tijd.be/netto/news/belastingen/recordaantal-vlamingen-schuift-erfenis-gratis-door-naar-kinderen/10611341.html , https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/06/12/recordjaar-doorgeefschenkingen-374-euro/