Duurzame ontwikkeling in België : minder dan een derde van de doelstellingen !!!

Het Federaal Planbureau (FPB) heeft de vooruitgang die België boekt op het vlak van duurzame ontwikkeling opnieuw geëvalueerd. Daaruit blijkt dat ons land op weg is om minder dan een derde van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling te halen. Opmerkelijk: het welzijn in ons land ligt in 2023 het laagst in bijna 20 jaar.

Het FPB onderzocht de duurzame ontwikkeling in België aan de hand van een set indicatoren. De analyse laat onder meer toe om te zien of ons land op weg is om de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) te halen, hoe het gesteld is met het welzijn van de huidige generatie in België en of de beschikbare middelen volstaan voor het welzijn van de toekomstige generaties.

23 van de 51 indicatoren evolueren ongunstig

Om na te gaan of ons land op weg is om de SDG’s tegen 2030 te halen, heeft het FPB 51 indicatoren geanalyseerd. Deze analyse toont aan dat België op weg is om minder dan een derde (16 op 51) van de doelstellingen te halen. Zo is dit het geval voor het waterverbruik, het aandeel jongeren dat werkt, onderwijs of een opleiding volgt, net als de investeringen in onderzoek en ontwikkeling.

Een verdere blik laat zien dat als de huidige ontwikkelingen zich verderzetten, ons land 23 doelstellingen op 51 niet zal halen, zoals bijvoorbeeld het geval is voor leesvaardigheid, de hoeveelheid duurzame visvangst of het vervoer van personen per wagen. De negatieve evolutie situeert zich voornamelijk op sociaal vlak: 11 van de 23 sociale doelstellingen evolueren negatief. Daarnaast is voor 12 doelstellingen de evolutie nog onvoldoende duidelijk.

Wie blijft achter?

De Verenigde Naties (VN) preciseren dat een evolutie slechts duurzaam kan zijn als ze niemand achterlaat. Om na te gaan welke groepen achterblijven, heeft het FPB de resultaten vergeleken voor verschillende bevolkingscategorieën: zo hebben personen met een laag inkomen, laaggeschoolden, éénoudergezinnen en werklozen doorgaans de slechtste resultaten. Die verschillen naar inkomen, opleiding, huishoudenstype en activiteitsstatus op de arbeidsmarkt zijn vooral zichtbaar bij indicatoren die verband houden met armoede, werk, huisvesting en gezondheid.

Welzijn op een dieptepunt

Het FPB onderzocht ook het welzijn voor de periode 2005-2023 door een enkele indicator op te stellen die de belangrijkste aspecten van dat welzijn meet. Het welzijn in ons land bereikt in 2023 zijn laagste niveau in bijna 20 jaar. Dit is niet enkel te wijten aan de verslechterde algemene gezondheidstoestand van de bevolking, maar ook aan de verslechtering van indicatoren die tot voor kort nog gunstig evolueerden, zoals de sociale contacten die een positieve rol hebben gespeeld tijdens de coronacrisis. Ook blijkt dat het deel van de bevolking dat niet over de financiële middelen beschikt om een gangbare levensstijl in België te genieten, toeneemt (bv. verwarming in huis of betaling van een onverwachte uitgave).

Sommige huidige ontwikkelingen leggen een hypotheek op het welzijn van toekomstige generaties

Om de houdbaarheid van het welzijn in kaart te brengen, kijkt het FPB naar de evolutie van de middelen die nodig zijn voor het welzijn van de toekomstige generaties. Het menselijk kapitaal (onder andere gemeten op basis van het aantal gediplomeerden van het hoger onderwijs) en het sociaal kapitaal (dat o.a. kijkt naar het vertrouwen in de instellingen) zijn de afgelopen tiental jaren licht gestegen, terwijl het economisch kapitaal (bv. machines) sterk toegenomen is. Het milieukapitaal (waaronder de waterkwaliteit en biologische diversiteit) daarentegen, is sinds het begin van de jaren 90 aanzienlijk en continu gedaald. Aangezien de SDG's, zoals bepaald door de VN, ondeelbaar zijn, legt die achteruitgang een hypotheek op het welzijn van toekomstige generaties.

Patricia Delbaere, experte duurzame ontwikkeling bij het Federaal Planbureau: “Duurzame ontwikkeling gaat niet alleen over milieu en klimaat. Het gaat ook o.a. over onze samenleving en economie, zoals welzijn dat op zijn laagste niveau is in bijna 20 jaar. En als we de huidige tendensen doortrekken, dan zal ons land slechts een derde van de duurzaamheidsdoelstellingen halen. Het is dan ook belangrijk dat het tij snel keert. Die vaststelling is niet nieuw, maar helaas zien we nog steeds te weinig vooruitgang.”

Deze indicatoren informeren over de vooruitgang van België naar de 17 duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's, in het Engels Sustainable Development Goals) die de Verenigde Naties hebben aangenomen: Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development.

De website presenteert 83 indicatoren die zijn gerangschikt en genummerd volgens de SDG’s. Bij de site hoort een jaarlijks rapport – zie rapport 2025. Die rapporten zijn de voortzetting van de rapporten over aanvullende indicatoren naast het bruto binnenlands product.

Deze indicatoren werden door het Interfederaal Instituut voor de Statistiek geselecteerd – zie SDG-I. Met drie indicatoren per SDG evalueert het Federaal Planbureau de trends van indicatoren over de evolutie van België naar de SDG's – zie de balans van 51 indicatoren