Een overzicht van de vooruitgang van de EU-lidstaten op digitaal gebied

Temps de lecture: 8 min |1 augustus 2022 à 08:19

Op 28/07/2022 heeft de Europese Commissie de resultaten gepubliceerd van de index van de digitale economie en samenleving (DESI) van 2022, die een overzicht geeft van de vooruitgang van de EU-lidstaten op digitaal gebied. Tijdens de COVID-pandemie hebben de lidstaten vooruitgang geboekt op het gebied van digitalisering, maar zij hebben nog altijd moeite om achterstanden op het gebied van digitale vaardigheden, de digitale transformatie van kleine en middelgrote ondernemingen en de uitrol van geavanceerde 5G-netwerken te verkleinen. De faciliteit voor herstel en veerkracht, met ongeveer 127 miljard euro voor hervormingen en investeringen op digitaal gebied, biedt een unieke kans om de digitale transformatie te versnellen, die de EU en de lidstaten niet mogen laten lopen.

Waar de meeste lidstaten vooruitgang boeken bij hun digitale transformatie, blijkt uit bevindingen dat bedrijven belangrijke digitale technologieën, zoals kunstmatige intelligentie (AI) en big data, weinig implementeren. Meer werk is nodig om te zorgen voor de volledige uitrol van connectiviteitsinfrastructuur (met name 5G) voor zeer innovatieve diensten en toepassingen. Digitale vaardigheden zijn een ander belangrijk gebied waarop de lidstaten meer vooruitgang moeten boeken.

Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter voor een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: “De digitale transitie versnelt. De meeste lidstaten boeken vooruitgang bij de opbouw van veerkrachtige digitale samenlevingen en economieën. Sinds het begin van de pandemie hebben we veel gedaan om de lidstaten bij de transitie te ondersteunen. Dat loopt via de plannen voor herstel en veerkracht, de EU-begroting maar, recentelijk, ook via de gestructureerde dialoog over digitaal onderwijs en digitale vaardigheden. Omdat we optimaal gebruik moeten maken van de investeringen en hervormingen die nodig zijn om de doelstellingen van het digitale decennium in 2030 te halen. Verandering is dus nu al nodig.”

Thierry Breton, commissaris voor de Interne Markt: “We boeken vooruitgang in de richting van onze digitale doelstellingen in de EU, en we moeten ons blijven inspannen om van de EU een wereldleider in de technologierace maken. De index laat zien waar we extra inspanningen moeten leveren, bijvoorbeeld bij het stimuleren van de digitalisering van ons bedrijfsleven, met inbegrip van kleine en middelgrote ondernemingen. We moeten meer doen om ervoor te zorgen dat alle kleine en middelgrote ondernemingen, het bedrijfsleven en de industrie in de EU over de beste digitale oplossingen beschikken en toegang hebben tot de beste infrastructuur voor digitale connectiviteit.”

Achtergrond

Met de jaarlijkse index van de digitale economie en samenleving wordt de vooruitgang gemeten die de EU-lidstaten boeken in de richting van een digitale economie en maatschappij. Daarbij wordt voornamelijk gebruikgemaakt van gegevens van Eurostat en van gespecialiseerde studies en verzamelmethoden. De DESI ondersteunt de EU-lidstaten bij het bepalen op welke prioritaire gebieden investeringen en maatregelen nodig zijn. De DESI is ook het belangrijkste instrument voor de analyse van digitale aspecten in het kader van het Europees semester.

Het traject naar het digitale decennium, dat in september 2021 werd gepresenteerd en naar verwachting tegen het einde van het jaar in werking zal treden, voorziet in een nieuw governancemechanisme in de vorm van een samenwerkingscyclus tussen de EU-instellingen en de lidstaten, zodat zij gezamenlijk de streefcijfers, doelstellingen en beginselen van het digitale decennium verwezenlijken. Het wijst het monitoren van de doelstellingen voor het digitale decennium toe aan de DESI en daarom zijn de DESI-indicatoren nu opgebouwd rond de vier kernpunten van het Digitaal kompas 2030.

Het voorstel van de Commissie over het traject naar het digitale decennium, dat door het Europees Parlement en de EU-lidstaten is goedgekeurd, laat de lidstaten en de EU nauwer samenwerken op alle dimensies van de DESI. Het biedt de lidstaten een kader om gezamenlijke verbintenissen aan te gaan en meerlandenprojecten op te zetten om hun collectieve kracht en veerkracht in de wereldwijde context te versterken.

Vastellingen

Finland, Denemarken, Nederland en Zweden blijven de koplopers van de EU. Maar ook zij worden geconfronteerd met lacunes op belangrijke gebieden: het gebruik van geavanceerde digitale technologieën, zoals AI en big data, blijft onder de 30% en daarmee ver verwijderd van het streefcijfer van 75% voor het digitale decennium 2030, en de wijdverbreide tekorten aan vaardigheden vertragen de algemene vooruitgang en leiden tot digitale uitsluiting.

Er is een algemene positieve convergentietrend: de EU blijft haar digitaliseringsniveau verbeteren en de lidstaten die lager zijn begonnen, halen hun achterstand geleidelijk in door snellere groei. Met name Italië, Polen en Griekenland hebben hun DESI-scores de afgelopen vijf jaar aanzienlijk verbeterd, door aanhoudende investeringen met een grotere politieke focus op digitaal beleid, mede ondersteund door Europese financiering.

Nu digitale instrumenten een integraal onderdeel van het dagelijks leven en voor deelname aan de samenleving worden, dreigen mensen zonder de juiste digitale vaardigheden achter te blijven. Slechts 54% van de Europeanen tussen 16 en 74 jaar beschikt over ten minste elementaire digitale vaardigheden. Het doel van het digitale decennium is ten minste 80% tegen 2030. Hoewel 500 000 ICT-specialisten tussen 2020 en 2021 tot de arbeidsmarkt zijn toegetreden, blijven de 9 miljoen ICT-specialisten in de EU bovendien ver achter bij de EU-doelstelling van 20 miljoen specialisten tegen 2030, en zijn er niet genoeg om de huidige tekorten bij bedrijven op te vangen. In 2020 meldde meer dan de helft van de ondernemingen in de EU (55%) moeilijkheden bij het invullen van vacatures voor ICT-specialisten. Deze tekorten vormen een aanzienlijke belemmering voor het herstel en het concurrentievermogen van EU-ondernemingen. Het tekort aan gespecialiseerde vaardigheden verhindert verder dat de EU de doelstellingen van de Green Deal kan verwezenlijken. Er zijn dan ook enorme inspanningen nodig voor de om- en bijscholing van de beroepsbevolking.

Wat de invoering van belangrijke technologieën betreft, hebben bedrijven tijdens de COVID-19-pandemie het gebruik van digitale oplossingen bevorderd. Zo bereikte het gebruik van cloud computing 34%. Het gebruik van AI en big data door bedrijven bedraagt echter slechts 8% respectievelijk 14% (streefcijfer 75 % tegen 2030). Deze sleuteltechnologieën bieden een enorm potentieel voor aanzienlijke innovatie- en efficiëntiewinsten, met name bij kleine en middelgrote ondernemingen. Van die ondernemingen in de EU hebben slechts 55% ten minste een basisniveau op het gebied van digitalisering (doelstelling: ten minste 90% tegen 2030), wat erop wijst dat bijna de helft van de kleine en middelgrote ondernemingen de kansen van de digitale sector niet benut. De Commissie heeft vandaag een enquête onder ondernemingen over de data-economie gepubliceerd.

In 2021 is gigabitconnectiviteit in Europa verder toegenomen. De dekking van netwerken die gebouwen met glasvezel verbinden, heeft 50% van de huishoudens bereikt, waardoor de totale vaste netwerkdekking met zeer hoge capaciteit tot 70% is gestegen (streefcijfer 100% tegen 2030). De 5G-dekking is vorig jaar ook gestegen tot 66% van de bewoonde gebieden in de EU. Niettemin is de toewijzing van spectrum, een belangrijke voorwaarde voor de commerciële lancering van 5G, nog steeds niet voltooid: slechts 56% van het totale geharmoniseerde 5G-spectrum is toegewezen in de grote meerderheid van de lidstaten (Estland en Polen zijn de uitzonderingen). Bovendien zijn sommige van de zeer hoge dekkingscijfers gebaseerd op gedeeld spectrumgebruik van 4G-frequenties of op 5G-laagbandspectrum, waardoor de volledige uitrol van geavanceerde toepassingen nog niet mogelijk is. Het dichten van deze lacunes is van essentieel belang om het potentieel van 5G te benutten en nieuwe diensten met een hoge economische en maatschappelijke waarde mogelijk te maken, zoals geconnecteerde en geautomatiseerde mobiliteit, geavanceerde productie, slimme energiesystemen of e-gezondheid. De Commissie heeft vandaag ook studies gepubliceerd over de prijzen voor mobiele en vaste breedband in Europa in 2021 en de breedbanddekking in Europa.

Het online aanbieden van essentiële openbare diensten is in de meeste EU-lidstaten wijdverbreid. In de aanloop naar de invoering van een Europese wallet voor digitale identiteit beschikken 25 lidstaten over ten minste één eID-regeling, maar slechts 18 landen beschikken over een of meer conform de eIDAS-verordening aangemelde e-ID-regelingen, die van cruciaal belang zijn voor veilige digitale grensoverschrijdende transacties. De Commissie heeft vandaag de benchmark 2022 inzake e-overheidgepubliceerd.

De EU heeft aanzienlijke middelen ter beschikking gesteld om de digitale transformatie te ondersteunen. 127 miljard euro is bestemd voor digitale hervormingen en investeringen in de 25 nationale plannen voor herstel en veerkracht die tot dusver door de Raad zijn goedgekeurd. Dit is een unieke kans om met hervormingen en investeringen de digitalisering te versnellen, de veerkracht van de Unie te vergroten en de externe afhankelijkheid te verminderen. De lidstaten hebben gemiddeld 26% van hun toewijzing uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit voor digitale transformatie bestemd, boven de verplichte drempel van 20%. Oostenrijk, Duitsland, Luxemburg, Ierland en Litouwen hebben ervoor gekozen meer dan 30% van hun RRF-toewijzing in digitale technologieën te investeren.

Het aanmerken van digitaal als kernprioriteit, het verlenen van politieke steun en het invoeren van een duidelijke strategie, robuust beleid en investeringen zijn onontbeerlijk om de weg naar de digitale transformatie te versnellen en de EU op koers te brengen om de visie van het digitale decennium te verwezenlijken.