En als we onze Minister van Financiën zouden vervangen door Chat GPT, zou dat alleen maar voordelen hebben voor de hervorming...?

De fiscale hervorming draagt zijn naam slecht. Want een hervorming impliceert meestal een ingrijpende verandering die onze gewoonten beïnvloedt. Dat is absoluut niet het geval bij deze hervorming, en om dat niet te verhullen, noemt de minister het gewoonweg "eerste fase"...

Een hervorming lijkt een onmogelijke opgave in ons kleine land van surrealistische situaties. Dus vroeg ik me af hoe een chatbot het debat zou kunnen vereenvoudigen en objectiveren. Ik heb dus gesprekken gevoerd met Chat GPT. Ter herinnering, deze "bot" baseert zijn antwoorden op een grote hoeveelheid informatie, maar ook op een goed gevoel voor synthese. Een samenvatting van een ongewoon gesprek voor een minister die op zoek is naar inspiratie.

​

Een hervorming, ja, maar budgettair neutraal?

De term "hervorming" impliceert doorgaans een significante verandering in het bestaande fiscale systeem, met als doel de efficiëntie, eenvoud, rechtvaardigheid of andere aspecten ervan te verbeteren. In de context van België, dat een hoog belastingniveau heeft, kan een fiscale hervorming nodig zijn om aan de economische en budgettaire behoeften van het land te voldoen.
Maar een hervorming van de overheidsuitgaven naast een fiscale hervorming kan een logische en redelijke benadering zijn voor België. Dit zou inefficiënties en verspilling kunnen verminderen, uitgaven kunnen stroomlijnen en de overheidsfinanciën in evenwicht kunnen brengen, waardoor een evenwichtiger fiscaal systeem en verantwoordelijk financieel beheer worden bevorderd.
Eerste duidelijke conclusie: er moet hervormd worden, maar niet alleen op fiscaal gebied, gezien het hoge belastingniveau, want budgettair neutraal herstelt de publieke onevenwichtigheden niet. Het land met de hoogste belastingdruk op arbeid en een tekort (27 miljard en bijna 5% van het bbp) dat tot de top van Europa behoort... is het zo moeilijk om dit in perspectief te zien?

Is België hervormbaar?

Het doorvoeren van een hervorming van de overheidsuitgaven in België, net als in elk ander land, kan een complex en politiek gevoelig proces zijn. Dit vereist een sterke betrokkenheid van beleidsmakers, de bereidheid om bestaande programma's en beleidsmaatregelen grondig te herzien, en behendig management van verschillende belanghebbenden en belangen.
Om een hervorming van de uitgaven in België te laten slagen, zou een samenwerkende en inclusieve aanpak nodig zijn, waarbij verschillende belanghebbenden betrokken worden, zoals politieke vertegenwoordigers, experts in publiek management, vakbonden en de civiele samenleving. Communicatie- en bewustmakingsinspanningen zouden ook nodig zijn om de redenen en mogelijke voordelen van de hervorming uit te leggen.

Tweede duidelijke conclusie: hervormingen worden niet in België opgelegd. Met 7 zeer verschillende partijen aan de macht zal een hervorming die niet gebaseerd is op brede raadpleging, evenwichtig akkoord en stille onderhandelingen slechts een magere en uitgeputte uitkomst opleveren. Kan de politiek nog steeds buiten de tv-studio's om de koers van het land bepalen?

Bestaan er inspirerende voorbeelden voor onze regering?

Een voorbeeld van een succesvolle hervorming van de overheidsuitgaven buiten België is Nieuw-Zeeland. In de jaren 1980 en 1990 voerde de Nieuw-Zeelandse regering een ingrijpende hervorming van de overheidsuitgaven uit als onderdeel van een programma dat bekend staat als "Ruthanasia" of "Ruth Richardson's Budget". Deze hervormingen hebben Nieuw-Zeeland in staat gesteld het begrotingstekort te verminderen, het vertrouwen van investeerders te herstellen en een gestage economische groei te realiseren. Ze hebben ook de basis gelegd voor een strikter financieel beheer van de overheid en een grotere verantwoordingsplicht.

In de jaren 1990 heeft Zweden een ingrijpende fiscale en hervorming van de overheidsuitgaven doorgevoerd als reactie op een economische crisis. Deze hervorming omvatte bezuinigingsmaatregelen, uitgavenverlagingen, structurele hervormingen en herziening van regelgeving. Het heeft bijgedragen aan het herstel van de economische stabiliteit, vermindering van het begrotingstekort en verbetering van de economische concurrentiepositie van het land.

Singapore wordt vaak genoemd als een voorbeeld van effectief beheer van de overheidsuitgaven. De Singaporese overheid hanteert een rigoureuze benadering van het evalueren van uitgaven en het beheren van programma's. Ze hechten veel belang aan efficiëntie, innovatie en het afstemmen van uitgaven op de strategische prioriteiten van het land. Dit stelt hen in staat om een solide fiscale situatie te behouden en belangrijke investeringen in infrastructuur en economische ontwikkeling te financieren.

Derde duidelijke conclusie: hervormingen zijn gericht op de lange termijn. Ze zijn mogelijk, maar als ze worden uitgevoerd, zijn ze vrijwillig, gedeeltelijk impopulair en brengen ze echte resultaten op middellange en lange termijn met zich mee. Het Noordse model, vaak geprezen door alle ideologieën, is oorspronkelijk gebaseerd op deze hervorming. Is de politiek nog niet genoeg van onze succesvolle bedrijven kwijtgeraakt om te begrijpen dat economie niet alleen een strijd is om sociale rechtvaardigheid?

Fiscaliteit, een wapen in de concurrentie tussen staten? Wat kan België doen?

Fiscaliteit kan zeker een rol spelen in de concurrentie tussen staten. Om op deze dynamieken te reageren, kan België verschillende maatregelen overwegen om zijn concurrentievoordelen te behouden:

1. Beoordelen van fiscale concurrentiepositie: België zou regelmatig zijn fiscale concurrentiepositie moeten evalueren ten opzichte van andere landen om de sterke en zwakke punten van zijn belastingstelsel te begrijpen. Dit zal helpen bij het identificeren van gebieden waar verbeteringen nodig zijn om de concurrentiepositie te behouden of te verbeteren.
2. Gerichte fiscale hervormingen: België kan gerichte fiscale hervormingen doorvoeren om zijn concurrentiepositie te verbeteren. Dit kan onder meer het verlagen van belastingtarieven, het vereenvoudigen van het belastingstelsel, het afschaffen van buitensporige of ineffectieve fiscale lasten en het invoeren van fiscale stimulansen om investeringen en innovatie te bevorderen omvatten.
3. Bevorderen van een gunstig ondernemingsklimaat: Naast fiscaliteit kan België maatregelen nemen om het algemene ondernemingsklimaat te verbeteren. Dit omvat het verminderen van bureaucratie, het verbeteren van juridische stabiliteit, het beschermen van intellectuele eigendomsrechten, het bevorderen van internationale handel en investeren in infrastructuur en onderwijs.
4. Internationale samenwerking: België kan samenwerken met andere landen, binnen de Europese Unie en internationaal, om eerlijke fiscale normen te bevorderen en belastingontduiking tegen te gaan. Een grotere samenwerking kan helpen bij het voorkomen van schadelijke fiscale concurrentie en het handhaven van een evenwichtige fiscale omgeving.
5. Investeringen in sleutelsectoren: België kan specifieke sectoren identificeren en promoten waarin het een concurrentievoordeel heeft, zoals technologie, onderzoek en ontwikkeling, financiële diensten, farmaceutische industrie, enzovoort. Investeringen in deze sectoren kunnen de concurrentiepositie en aantrekkelijkheid van het land versterken.

Vierde duidelijke conclusie: België heeft voordelen, maar loopt het risico ze te ontmantelen door politiek correct te willen hervormen? De Amerikaanse "Inflation Reduction Act" die veel intra-Europese concurrentie (zoals "Choose France") heeft veroorzaakt, toont aan dat concurrentie een feit blijft. Heeft de politiek nog niet genoeg van onze succesvolle bedrijven zien vertrekken om te begrijpen dat economie geen eenvoudige strijd is om sociale rechtvaardigheid?

Kunnen we onbeperkt belasten?

Onbeperkte belastingheffing is over het algemeen niet wenselijk, omdat dit negatieve effecten kan hebben op de economie, investeringen, innovatie en concurrentiekracht van een land. Het is belangrijk om een evenwicht te vinden tussen de noodzaak om belastinginkomsten te genereren voor overheidsuitgaven en de mogelijke gevolgen van overmatige belastingdruk.
Wat België betreft, wordt het land vaak genoemd als een van de landen met de hoogste belastingdruk ter wereld. Dit betekent dat het algemene belastingniveau in België als hoog wordt beschouwd in vergelijking met andere landen.

Een hoog belastingniveau kan gevolgen hebben voor verschillende aspecten van de economie, zoals investeringen, ondernemersactiviteit, concurrentievermogen en aantrekkelijkheid voor talenten. Overmatige belasting kan leiden tot verstoringen en negatieve prikkels, waardoor investeringen en werkgelegenheid ontmoedigd worden en kapitaal en talent kunnen wegvloeien naar landen met gunstigere fiscale omgevingen.

Vijfde duidelijke conclusie: België moet voorzichtig zijn met het belasten van zijn burgers en bedrijven. Een te hoge belastingdruk kan ongewenste economische gevolgen hebben. Het is belangrijk om een evenwicht te vinden tussen het genereren van belastinginkomsten en het behouden van een gunstig investerings- en ondernemingsklimaat.

Hoewel dit gesprek met Chat GPT ons enkele inzichten heeft verschaft, is het belangrijk op te merken dat een chatbot alleen maar een hulpmiddel is en niet de enige bron van besluitvorming moet zijn.

Het is essentieel om de input van verschillende belanghebbenden, zoals experts, beleidsmakers, het maatschappelijk middenveld en de bevolking, te raadplegen bij het vormgeven en uitvoeren van hervormingen.