EU op schema om de klimaatdoelstellingen voor 2030 te overtreffen

Temps de lecture: 7 min |11 oktober 2023 à 06:54

De Commissie is verheugd dat op 9 oktober 2023 de twee laatste pijlers zijn vastgesteld van haar wetgevingspakket “Fit for 55” om de klimaatdoelstellingen van de EU voor 2030 te verwezenlijken. In de aanloop naar de cruciale VN-klimaatconferentie COP28 en de Europese verkiezingen van volgend jaar, toont Europa met dit volledige wetgevingspakket aan dat zij haar belofte aan burgers en internationale partners nakomt om het voortouw te nemen op het gebied van klimaatactie en vorm te geven aan de groene transitie voor burgers en het bedrijfsleven.

Nu de herziene richtlijn hernieuwbare energie en de ReFuelEU Luchtvaart-verordening zijn vastgesteld, beschikt de EU over juridisch bindende klimaatdoelstellingen voor alle belangrijke sectoren van de economie. Het hele pakket omvat emissiereductiestreefcijfers voor een breed scala aan sectoren, een streefcijfer om de capaciteit van natuurlijke koolstofputten te bevorderen en een geactualiseerd emissiehandelssysteem om een emissieplafond en een prijs voor vervuiling vast te stellen en investeringen in de groene transitie en sociale steun voor burgers en kleine bedrijven te genereren. Om een gelijk speelveld voor Europese bedrijven te waarborgen, wordt er met het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie voor gezorgd dat ingevoerde goederen in bepaalde sectoren een gelijkwaardige koolstofprijs betalen. De EU beschikt nu over geactualiseerde streefcijfers voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie, en zal nieuwe vervuilende voertuigen tegen 2035 uitfaseren en tegelijkertijd de oplaadinfrastructuur en het gebruik van alternatieve brandstoffen in het wegvervoer, de scheepvaart en de luchtvaart stimuleren.

Het “Fit for 55” -pakket werd in juli 2021 ingediend om te voldoen aan de vereisten van de Europese klimaatwet om de nettobroeikasgasemissies in Europa tegen 2030 met ten minste 55 % te verminderen. Het werd bijgewerkt toen de Commissie in het REPowerEU-plan meer ambitie op het gebied van hernieuwbare energie en energie-efficiëntie voorstelde om te reageren op de Russische invasie van Oekraïne en om de energiezekerheid van Europa te vergroten. Naar verwachting zullen de nettobroeikasgasemissies met het definitieve wetgevingspakket tegen 2030 met 57 % afnemen. Dit wetgevingspakket is een kernonderdeel van de Europese Green Deal, maar er wordt nog steeds gewerkt aan andere wetgevingsdossiers en -voorstellen, en aan de uitvoering van de wetgeving in de lidstaten. De energiebelastingrichtlijn, een integraal onderdeel van het “Fit for 55”-pakket, moet nog worden voltooid, en de Commissie dringt er bij de lidstaten op aan de onderhandelingen daarover zo snel mogelijk af te ronden.

Minder koolstof, een prijs op emissies en investeren in mensen

Koolstofbeprijzing en een jaarlijks emissieplafond zorgen ervoor dat de vervuiler betaalt en dat de lidstaten inkomsten genereren die zij in de groene transitie kunnen investeren. Het herziene emissiehandelssysteem van de EU breidt koolstofbeprijzing geleidelijk uit tot nieuwe sectoren van de economie, met name vervoer, verwarmingsbrandstoffen en scheepvaart, om de emissiereducties in die sectoren te ondersteunen.

Met deze hervorming zullen de lidstaten nu 100 % van hun inkomsten uit de emissiehandel kunnen besteden aan klimaat- en energiegerelateerde projecten en de sociale dimensie van de transitie. Met het nieuwe Sociaal Klimaatfonds wordt 65 miljard euro vanuit de EU-begroting en meer dan 86 miljard euro in totaal toegezegd om de kwetsbaarste burgers en kleine bedrijven te ondersteunen bij de groene transitie.

Met het nieuwe mechanisme voor koolstofgrenscorrectie wordt ervoor gezorgd dat voor ingevoerde producten in de betrokken sectoren ook een koolstofprijs aan de grens wordt betaald. Dit is een waardevol instrument om wereldwijd emissiereducties te bevorderen en de EU-markt in te zetten om mondiale klimaatdoelen na te streven. Met dit mechanisme en het emissiehandelssysteem van de EU wordt het risico op “koolstoflekkage”, waarbij bedrijven hun productie uit Europa zouden verplaatsen naar landen met minder strenge milieunormen, verkleind.

Bevorderen van hernieuwbare energie en energie besparen

In het akkoord over de herziene richtlijn hernieuwbare energie wordt het bindende streefcijfer van de EU voor hernieuwbare energie voor 2030 vastgesteld op minimaal 42,5 % — hoger dan het huidige streefcijfer van 32 %. In de praktijk zou dit het huidige aandeel hernieuwbare energie in de EU bijna verdubbelen. Ook werd overeengekomen dat Europa ernaar zal streven dat 45 % van haar energiemix tegen 2030 uit hernieuwbare bronnen komt.

Wat de richtlijn energie-efficiëntie betreft, hebben de onderhandelaars overeenstemming bereikt over een nieuw EU-streefcijfer om de energie-efficiëntie tegen 2030 met 11,7 % te verbeteren. De lidstaten zullen van 2024 tot en met 2030 jaarlijks gemiddeld 1,49 % moeten besparen. De overheidssector zal het voortouw nemen, met een streefcijfer van 1,9 % besparing per jaar. Het akkoord bevat ook de eerste EU-definitie van “energiearmoede” ooit. De lidstaten zullen nu prioriteit moeten geven aan verbeteringen van de energie-efficiëntie bij mensen die met energiearmoede te kampen hebben.

Investeren in schoon vervoer

Met de herziene verordening inzake CO2-emissienormen zal ervoor worden gezorgd dat alle nieuwe auto's en bestelwagens die in Europa worden geregistreerd tegen 2035 emissievrij zijn. Als tussenstap in de richting van nul emissies moeten de gemiddelde emissies van nieuwe auto's tegen 2030 met 55 % dalen en die van nieuwe bestelwagens met 50 %.

In de nieuwe verordening betreffende de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (AFIR) worden bindende streefcijfers vastgesteld voor de uitrol van elektrische laadinfrastructuur en waterstoftankstations langs Europese wegen. Zo houdt de toename van openbaar toegankelijke oplaadinfrastructuur voor auto's en bestelwagens gelijke tred met de toename van het aantal elektrische voertuigen.

De ReFuelEU Luchtvaart-verordening bevat geharmoniseerde regels voor het bevorderen van duurzame luchtvaartbrandstoffen, waarvan leveranciers van luchtvaartbrandstoffen steeds meer in de kerosine moeten bijmengen en aan luchthavens in de EU moeten leveren. De ReFuelEU Zeevaart-verordening zal het gebruik van hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen bevorderen door een streefcijfer voor de geleidelijke vermindering van de gemiddelde jaarlijkse broeikasgasintensiteit van de aan boord van schepen verbruikte energie vast te stellen.

Volgende stappen

De uitvoering van de “Fit for 55” -wetgeving in de lidstaten gaat nu van start. In de nationale energie- en klimaatplannen, waaraan de lidstaten momenteel de laatste hand leggen, moet deze nieuwe wetgeving worden verwerkt en moet worden aangetoond hoe de klimaat- en energiedoelstellingen voor 2030 op nationaal niveau zullen worden verwezenlijkt.

Zoals voorzitter Von der Leyen in haar jaarlijkse toespraak over de Staat van de Europese Unie heeft aangekondigd, zal de Commissie onder leiding van uitvoerend vicevoorzitter Maros Šefčovič een reeks dialogen aangaan met burgers en het bedrijfsleven over de uitvoering van de wetgeving inzake de Europese Green Deal. Naast de klimaatwetgeving worden de ontwikkeling en de uitvoering van de andere, complementaire pijlers van de Europese Green Deal voortgezet. Het Europees Parlement en de Raad onderhandelen momenteel over uiteenlopende wetgeving met betrekking tot energie, de circulaire economie, verontreiniging en natuur, waarbij de Commissie intensieve steun verleent om ervoor te zorgen dat in de komende maanden op al deze punten overeenstemming wordt bereikt.

Achtergrond

In de Europese Green Deal, die de Commissie op 11 december 2019 heeft gepresenteerd, wordt een nieuwe groeistrategie voor Europa uiteengezet. Het doel ervan is de EU om te vormen tot een eerlijke en welvarende samenleving met een moderne, hulpbronnenefficiënte en concurrerende economie, waar na 2050 netto geen broeikasgassen meer worden uitgestoten en economische groei is losgekoppeld van het gebruik van hulpbronnen.

In de Europese klimaatwet is de verbintenis van de EU om klimaatneutraal te worden en de tussentijdse doelstelling om de netto-uitstoot van broeikasgassen uiterlijk in 2030 met ten minste 55 % te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990, in bindende wetgeving verankerd. De toezegging van de EU om haar netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55 % te verminderen, is in december 2020 aan het Klimaatverdrag van de VN meegedeeld en vormt de bijdrage van de EU tot verwezenlijking van de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs. Als gevolg van de bestaande klimaat- en energiewetgeving van de EU zijn de broeikasgasemissies van de EU ten opzichte van 1990 al met 30 % gedaald, terwijl de economie van de EU in dezelfde periode met meer dan 60 % is gegroeid. De groei is dus losgekoppeld van de uitstoot.

Meer informatie

Vragen en antwoorden — Versterking en uitbreiding van de EU-emissiehandel met een specifiek sociaal klimaatfonds

Vragen en antwoorden — Een ambitieuzere EU-verordening inzake de verdeling van de inspanningen en het bevorderen van de capaciteit van natuurlijke koolstofputten

Vragen en antwoorden — Onze energiesysteem afstemmen op onze klimaatdoelstellingen

Vragen antwoorden — Duurzaam vervoer en duurzame infrastructuur en brandstoffen

Vragen en antwoorden — Mechanisme voor koolstofgrenscorrectie

Factsheet

Hervorming van het emissiehandelssysteem van de EU (met inbegrip van de marktstabiliteitsreserve, maritiem ETS en afzonderlijk ETS voor gebouwen en wegvervoer)

Sociaal Klimaatfonds

Herzien EU-emissiehandelssysteem voor de luchtvaart

Kennisgeving over de regeling voor koolstofcompensatie en -reductie voor de internationale luchtvaart (Corsia)

Verordening inzake monitoring, rapportage en verificatie met betrekking tot maritiem vervoer

Verordening inzake de verdeling van de inspanningen (ESR)

Verordening landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw (LULUCF)

Richtlijn hernieuwbare energie

Richtlijn energie-efficiëntie

CO2-emissienormen voor nieuwe auto's en bestelwagens

Verordening infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (AFIR)

ReFuelEU Luchtvaart-verordening

ReFuelEU Zeevaart-verordening