Greenwashing? Zo herken je het!

Temps de lecture: 5 min |2 februari 2022 à 08:31

42% van de onderzochte websites maakt zich schuldig aan oneerlijke handelspraktijken

Sommige bedrijven beweren impliciet of expliciet dat ze meer doen voor het milieu dan het geval is. Ze laten hun producten of diensten dus “groener” lijken dan ze in werkelijkheid zijn: ze doen aan greenwashing. Dat doen ze om consumenten te overhalen hun producten of diensten te kopen. Die oneerlijke handelspraktijk is echter verboden. Er staan boetes op tot 80.000 euro (te vermenigvuldigen met de opdeciemen).

Achtergrond

Om de consument ertoe aan te zetten duurzamer te consumeren is betrouwbare, duidelijke, relevante, vergelijkbare en verifieerbare informatie over de belangrijkste milieueffecten van producten (goederen en diensten) of organisaties cruciaal. Pas dan kan je als consument een weloverwogen "duurzame" aankoopbeslissing nemen.

Steeds meer ondernemingen gebruiken reclameboodschappen toegespitst op het milieu, de ecologie en duurzame ontwikkeling en dat vooral om de consument te overhalen om een bepaald product of een bepaalde dienst aan te kopen in plaats van dat van een concurrent.

Als de beweringen fout of misleidend zijn of als ze niet geverifieerd kunnen worden, dan is er sprake van greenwashing. De verkoper neemt een loopje met de waarheid en stelt zijn product of dienst dus groener voor dan die in werkelijkheid is. Dat is een vorm van oneerlijke handelspraktijken en daarom verboden in België. Overtreders riskeren boetes tot 80.000 euro (te vermenigvuldigen met de opdeciemen).

Uit een Europese controleactie in 2020 waarbij in de hele Europese Unie websites werden gescreend op greenwashing, bleek dat 344 websites twijfelachtige milieuclaims verspreiden. Na grondiger onderzoek van die websites werd vastgesteld dat in meer dan de helft van de gevallen de handelaar niet voldoende informatie of toegankelijk bewijs gaf aan de consument om de juistheid van de claim te beoordelen.

In 37 % van de gevallen bevatte de milieuclaim vage en algemene begrippen als “bewust”, “milieuvriendelijk” en “duurzaam” om bij de consument de indruk te wekken dat een product geen negatieve gevolgen had voor het milieu. Ten slotte bleek dat er in 42 % van de gevallen sprake was van oneerlijke handelspraktijken.

De Economische Inspectie van de FOD Economie kreeg in 2021 9 meldingen over greenwashing.

Hoe word je misleid?

Greenwashing gebeurt door om het even welke organisatie. Het kan zowel een onderneming, een fabrikant als een overheid zijn. De milieuclaims kunnen gaan over effecten op het milieu in het algemeen of op specifieke milieuaspecten zoals de lucht, het water, de bodem, ecosystemen, biodiversiteit of het klimaat. Het kan gaan om allerlei soorten beweringen en informatie maar ook symbolen, logo's, afbeeldingen en merknamen tot zelfs het gebruik van bepaalde kleuren op verpakkingen, etiketten, in reclame en dat op papier, sociale media, websites, tv ...

Veel burgers willen bijdragen aan een meer duurzame economie, maar krijgen niet altijd betrouwbare informatie. Greenwashing staat participatie in de transitie in de weg. De regering plant daarom verschillende acties om consumenten beter te informeren over de duurzaamheid van producten, in het kader van het actieplan circulaire economie. Er komt een Repair Score om in een oogopslag te zien of een product gemakkelijk kan worden gerepareerd, een betrouwbare certificering voor gerecycleerde inhoud en een informatieplicht over software-updates van toestellen. Daarnaast is het essentieel dat er toezicht wordt gehouden op beweringen over milieueffecten van producten. Het hoge percentage inbreuken toont nogmaals aan dat misleiding via foutieve groene marketing wijdverspreid is.

Pierre-Yves Dermagne, Minister van Economie

Hoe herken ik greenwashing?

Er wordt een natuurlijk ingrediënt aangeprezen zoals azijn, citroen, of zoete amandel terwijl dat slechts in beperkte mate aanwezig is.
Je ziet vage of dubbelzinnige woorden en termen, die niet duidelijk worden gedefinieerd in de boodschap, zoals “puur natuur”, “niet vervuilend”, “goed voor de planeet”, “ecologisch”, “natuurvriendelijk”, “duurzaam”, “beschermt het milieu”, enz.
Er worden misleidende beelden gebruikt zoals afbeeldingen, kleuren, tekens, logo’s en symbolen die een verkeerde indruk wekken. Bijvoorbeeld een symbool of kleur die duidelijk de natuur oproept op de verpakking van een huishoudelijk product, dat in feite geen of slechts een minimaal positief effect heeft op het milieu.
Op het product prijkt een milieulabel. Het ziet eruit als een officieel label dat gecertificeerd is door een bevoegde en onafhankelijke instantie terwijl de producent het zelf heeft gemaakt.
Een irrelevante actie wordt in de kijker gezet: een milieuvriendelijke actie die het bedrijf heeft ondernomen wordt bewierookt, maar die heeft niets te maken met het product waarvoor reclame wordt gemaakt.
De informatie is ongeloofwaardig: er moet een alarmbelletje afgaan als een onderneming een ecologisch argument gebruikt om een product te promoten dat schadelijk is voor de gezondheid. Reclame voor tabak mag bijvoorbeeld nooit een milieuvoordeel aanhalen aangezien voor de tabaksteelt veel water nodig is, giftige chemicaliën gebruikt worden en ontbossing in de hand wordt gewerkt.
Er is onvoldoende of ontbrekende informatie over het milieuvoordeel: als er bijvoorbeeld wordt aangegeven dat er "100 % gerecycleerd materiaal" wordt gebruikt , dan moet duidelijk zijn of dat gaat over de verpakking, het volledige product of een bepaalde stof. Geeft een producent aan dat zijn wasmachine bijvoorbeeld 30 % minder energie verbruikt, dan moet worden verduidelijkt dat die energiebesparing alleen van toepassing is als het eco-programma wordt gebruikt.