Hervorming van de EU-douane-unie: een datagestuurde visie voor een eenvoudigere, slimmere en veiligere douane-unie

Temps de lecture: 7 min |19 mei 2023 à 08:06

De Commissie heeft op 17 mei 2023 voorstellen gedaan voor de meest ambitieuze en omvattende hervorming van de EU-douane-unie sinds de oprichting ervan in 1968.
Deze voorgestelde maatregelen bieden een wereldwijd toonaangevende, datagestuurde visie voor de EU-douane-unie, die de douaneprocessen voor bedrijven sterk zal vereenvoudigen, met name voor de meest betrouwbare handelaren. De hervorming omarmt de digitale transformatie en zal de omslachtige douaneprocedures beperken door traditionele aangiften te vervangen door een slimmere, datagestuurde aanpak van het toezicht op de invoer. Tegelijkertijd zullen de douaneautoriteiten beschikken over de instrumenten en middelen die zij nodig hebben om invoer die voor de EU, haar burgers en haar economie reële risico's meebrengt, naar behoren te beoordelen en stop te zetten.

Deze hervorming is een antwoord op de huidige druk waaronder de EU-douanediensten opereren, onder meer door een enorme toename van de handelsvolumes, met name in de e-commerce, een snel toenemend aantal EU-normen die aan de grens moeten worden gecontroleerd, en veranderende geopolitieke realiteit en crises. De hervorming zal het douanekader geschikt maken voor een groener, digitaler tijdperk en bijdragen tot een veiligere en concurrerendere eengemaakte markt. De rapportagevereisten voor handelaren worden met deze hervorming vereenvoudigd en gerationaliseerd, bijv. door de doorlooptijd voor invoerprocedures te verkorten, te zorgen voor een enkele EU-interface en en hergebruik van data te vergemakkelijken. Zo draagt de hervorming bij tot de verwezenlijking van de belofte van voorzitter Von der Leyen om deze rompslomp met 25 % te verminderen zonder afbreuk te doen aan de gerelateerde doelstellingen.

Een nieuwe douaneautoriteit in de EU zal toezicht houden op een EU-douanedatahub die als motor van het nieuwe systeem zal fungeren. Mettertijd zal de datahub de bestaande IT-infrastructuur voor de douanediensten in de EU-lidstaten vervangen, waardoor tot 2 miljard euro per jaar kan worden bespaard op de operationele kosten. De nieuwe autoriteit zal ook bijdragen tot een betere EU-aanpak van risicobeheer en douanecontroles.

Achtergrond

De belofte van voorzitter Von der Leyen om de EU-douane-unie naar een hoger niveau te tillen, wordt met de hervorming van vandaag waargemaakt, met name door voort te bouwen op de aanbevelingen van de Groep van wijzen over de toekomst van de douane-unie in 2022.

De wetgevingsvoorstellen zullen nu ter goedkeuring worden toegezonden aan het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie en aan het Europees Economisch en Sociaal Comité voor raadpleging.

Een nieuw partnerschap met het bedrijfsleven

Bedrijven die goederen in de EU willen binnenbrengen zullen in de hervormde douane-unie van de EU alle informatie over hun producten en toeleveringsketens kunnen registreren in één enkele onlineomgeving: de nieuwe EU-douanedatahub. Deze geavanceerde technologie zal de door het bedrijfsleven verstrekte gegevens verzamelen en — via machinaal leren, artificiële intelligentie en menselijk ingrijpen — autoriteiten een volledig overzicht bieden van de toeleveringsketens en het verkeer van goederen.

Tegelijkertijd hoeven bedrijven bij het indienen van hun douane-informatie slechts met één portaal te communiceren en hoeven zij voor meervoudige zendingen slechts eenmaal gegevens in te dienen. In gevallen waarin bedrijfsprocessen en toeleveringsketens volledig transparant zijn, zullen de meest betrouwbare handelaren (“Trust and Check”-handelaren) hun goederen in de EU in het verkeer kunnen brengen zonder dat de douanediensten actief optreden. De Trust and Check-categorie versterkt het reeds bestaande AEO-programma voor betrouwbare handelaren (Authorised Economic Operators, afgekort AEO).

Dit nieuwe partnerschap met het bedrijfsleven is een wereldprimeur. Het is een krachtig nieuw instrument ter ondersteuning van het bedrijfsleven, de handel en de open strategische autonomie van de EU. Dankzij de EU-douanedatahub zullen goederen in de EU kunnen worden ingevoerd terwijl douanediensten zo weinig mogelijk optreden, zonder afbreuk te doen aan eisen op het gebied van veiligheid en fraudebestrijding.

Volgens de voorstellen zal de datahub in 2028 beschikbaar komen voor zendingen in de e-commerce, en in 2032 (op vrijwillige basis) voor alle andere importeurs, wat onmiddellijke voordelen en vereenvoudigingen oplevert. De Trust and Check-handelaren zullen ook al hun invoer kunnen inklaren bij de douaneautoriteiten van de lidstaat waar zij gevestigd zijn, ongeacht waar de goederen de EU binnenkomen. Bij een evaluatie in 2035 zal worden nagegaan of deze mogelijkheid tot alle handelaren kan worden uitgebreid wanneer de hub vanaf 2038 verplicht wordt.

Een slimmere aanpak van douanecontroles

Het voorgestelde nieuwe systeem zal de douaneautoriteiten een vogelperspectief bieden op de toeleveringsketens en productieprocessen van goederen die de EU binnenkomen. Alle lidstaten zullen toegang hebben tot realtimegegevens en informatie kunnen bundelen om sneller, consistenter en doeltreffender op risico's te reageren.

Er zal artificiële intelligentie worden gebruikt om de data te analyseren en te monitoren en om problemen te voorspellen nog voor de goederen aan hun reis naar de EU zijn begonnen. Dit zal de EU-douaneautoriteiten in staat stellen hun inspanningen en middelen te richten op de gebieden waar zij het hardst nodig zijn: om te voorkomen dat onveilige of illegale goederen de Unie binnenkomen en om het toenemende aantal EU-verbodsbepalingen te handhaven waarmee de wetgeving bepaalde goederen bant die indruisen tegen de gemeenschappelijke waarden van de EU, bijvoorbeeld op het gebied van klimaatverandering, ontbossing en dwangarbeid. Het zal ook bijdragen tot een correcte inning van douanerechten en belastingen, ten voordele van de begrotingen van de lidstaten en de EU.

Om de lidstaten te helpen bepalen welke risico's prioritair moeten worden aangepakt en om (met name in tijden van crisis) te helpen bij de coördinatie van hun controles en inspecties, zullen via de nieuwe douaneautoriteit in de EU op basis van de gegevens die via de EU-douanedatahub worden verstrekt informatie en deskundigheid op EU-niveau worden gebundeld en beoordeeld. De nieuwe regeling zal de samenwerking tussen douane- en markttoezichtautoriteiten en rechtshandhavingsinstanties op EU- en nationaal niveau aanzienlijk verbeteren, onder meer door het delen van informatie via de douanedatahub.

Een modernere aanpak van e-commerce

Dankzij de hervorming van vandaag zullen onlineplatforms belangrijke actoren worden om ervoor te zorgen dat online verkochte goederen die de EU binnenkomen aan alle douaneverplichtingen voldoen. Dit is een belangrijke verandering ten opzichte van het huidige douanesysteem, waarbij de verantwoordelijkheid bij individuele consumenten en vervoerders ligt. Platforms zullen ervoor moeten zorgen dat douanerechten en btw worden betaald bij aankoop, zodat consumenten niet langer worden geconfronteerd met verborgen kosten of onverwachte administratie bij aankomst van het pakket. Met onlineplatforms als officiële importeurs kunnen consumenten in de EU er zeker van zijn dat alle rechten zijn betaald en dat hun aankopen veilig zijn en in overeenstemming zijn met de milieu-, veiligheids- en ethische normen van de EU.

Tegelijkertijd maakt de hervorming een eind aan het huidige drempelswaarden waarbij goederen met een waarde van minder dan 150 euro worden vrijgesteld van douanerechten. Fraudeurs maken hier op grote schaal misbruik van. Het percentage aan dergelijke pakketten die de EU binnenkomen waarbij een te lage waarde is opgegeven om douanerechten bij invoer te vermijden, loopt momenteel op tot wel 65%.

De hervorming vereenvoudigt ook de berekening van douanerechten voor de meest voorkomende goederen met een geringe waarde die van buiten de EU worden gekocht, waardoor de duizenden mogelijke categorieën douanerechten worden teruggebracht tot slechts vier. Zo zal het gemakkelijker worden om douanerechten voor kleine pakketten te berekenen, waardoor de 1 miljard e-aankopen die elk jaar de EU binnenkomen beter door de platforms en douaneautoriteitenkunnen kunnen worden verwerkt. Ook zal de kans op fraude worden weggenomen. De nieuwe, op maat gesneden regeling voor e-commerce zal naar verwachting leiden tot extra douane-inkomsten van 1 miljard euro per jaar.