Herziene bekendmaking marktbepaling voor mededingingszaken

De Europese Commissie heeft op 8 februari 2024 een herziene bekendmaking marktbepaling (“de bekendmaking”) goedgekeurd. Marktbepaling houdt in dat bij de beoordeling van concentraties en de meeste antitrustzaken de grenzen waarbinnen ondernemingen concurreren, worden afgebakend. Met de herziene bekendmaking stemt de Commissie haar richtsnoeren af op de nieuwe marktrealiteit en op de ontwikkelingen in de praktijk van de Commissie en de EU-rechtspraak. Dit verbetert de transparantie en rechtszekerheid voor ondernemingen, maakt het makkelijker om te voldoen aan de regels en draagt bij tot een doeltreffender handhaving van de mededinging.

Deze herziene richtsnoeren vormen de eerste herziening sinds de bekendmaking marktbepaling in 1997 werd vastgesteld. Zo wordt rekening gehouden met belangrijke ontwikkelingen in de tussenliggende jaren, met name de digitalisering en nieuwe manieren om goederen en diensten aan te bieden, en worden de onderlinge verbindingen en geglobaliseerde aard van het handelsverkeer weerspiegeld. De herziene tekst is het resultaat van een grondig en inclusief evaluatieproces dat in april 2020 is begonnen, waarbij feedback van belanghebbenden is verzameld tijdens de evaluatiefase en tijdens een openbare raadpleging over de ontwerptekst. De tekst weerspiegelt de beleidslijnen uit de mededeling van de Commissie “Een mededingingsbeleid dat geschikt is voor nieuwe uitdagingen” van november 2021. De herziening van de bekendmaking vormt de kern van de ambitie van de Commissie om de handhaving van het mededingingsrecht transparant en voorspelbaar te maken, ook aan de hand van richtsnoeren, voor alle sectoren en op sectoraal niveau, ook voor strategische sectoren.​

Voornaamste aspecten van de herziene bekendmaking marktbepaling

De herziene bekendmaking marktbepaling biedt uitgebreide en bijgewerkte richtsnoeren over de aanpak van de Commissie inzake marktbepaling. Het is een compilatie en aanpassing aan de moderne omstandigheden van beginselen, methodologie, rechtspraak en goede praktijken die worden toegepast bij de marktbepaling in antitrust- en concentratiezaken. De herziene bekendmaking bevat onder meer de volgende essentiële punten:

• beter toegankelijke richtsnoeren dankzij een gedetailleerde structuur en concrete voorbeelden die de praktische toepassing van concepten met betrekking tot marktbepaling verduidelijken;
• een beschrijving van de algemene principes van marktbepaling;
• erkenning van het belang van niet-prijsgerelateerde parameters voor marktbepaling, zoals innovatie, kwaliteit, betrouwbare levering en duurzaamheid;
• specifieke richtsnoeren over de toepassing van concepten met betrekking tot marktbepaling in specifieke omstandigheden, met inbegrip van:
• digitale markten, bijvoorbeeld met betrekking tot veelzijdige markten en digitale “ecosystemen” (bv. producten die zijn opgebouwd rond een mobiel besturingssysteem);
• hooginnovatieve bedrijfstakken, waar bedrijven concurreren op het gebied van innovatie, met inbegrip van de ontwikkeling van nieuwe producten;
• verduidelijkingen over dynamische en toekomstgerichte evaluaties, met name in markten die structurele transities doormaken, zoals technologische veranderingen of wijzigingen in de regelgeving;
• uitgebreidere richtsnoeren voor de bepaling van de geografische markt, toegespitst op de factoren om te rechtvaardigen dat markten kunnen worden beschouwd als mondiaal, EER-breed, nationaal dan wel lokaal, en over de rol van invoer bij het bepalen van de relevante geografische markt;
• verduidelijkingen met betrekking tot verschillende kwantitatieve technieken die worden gebruikt bij het bepalen van markten, zoals de SSNIP-test (geringe maar significante duurzame prijsverhoging);
• richtsnoeren over alternatieve maatstaven die relevant zijn voor de berekening van marktaandelen, zoals aandelen op basis van verkoop of capaciteit op de markt, of aandelen op basis van gebruiksgegevens zoals het aantal (actieve) gebruikers of websitebezoeken;
• uitgebreid overzicht van de verschillende categorieën bewijsmateriaal en hun bewijskracht voor analyses van marktbepalingen.

In de bekendmaking wordt erop gewezen dat marktbepaling een tussenstap is in de algemene beoordeling van mededeling. Er wordt gekeken naar alle relevante belemmeringen voor ondernemingen die betrokken zijn bij de desbetreffende producten en markten; dit kan onder meer een beoordeling inhouden van de drempels voor toegang of expansie, het effect van schaalvoordelen (ook van activiteiten buiten de markt) of netwerkeffecten, toegang tot specifieke activa en inputs, en productdifferentiatie.

Achtergrond van het herzieningsproces

In april 2020 heeft de Commissie een evaluatie van de huidige bekendmaking marktbepaling gelanceerd.

In juli 2021 publiceerde de Commissie de resultaten van die evaluatie, waaruit bleek dat de bekendmaking van 1997 weliswaar nog steeds zeer relevant was en over het algemeen geschikt was voor het beoogde doel, maar dat bepaalde actualiseringen en verduidelijkingen nodig waren om deze in overeenstemming te brengen met de ontwikkelingen in de praktijk van de Commissie, de rechtspraak van rechterlijke instanties van de EU en nieuwe marktrealiteiten. Ruim 100 belanghebbenden hebben tijdens de evaluatie hun standpunten kenbaar gemaakt; die standpunten zijn verwerkt in het ontwerp van herziene bekendmaking.

Dat ontwerp werd gepubliceerd in november 2022, en er werd om feedback gevraagd van geïnteresseerde belanghebbenden. Een zeventigtal belanghebbenden heeft tijdens de openbare raadpleging opmerkingen ingediend; die opmerkingen zijn verwerkt in de uiteindelijke tekst die vandaag is goedgekeurd. Ook de Europese nationale mededingingsautoriteiten hebben actief deelgenomen aan de herziening: zij hebben feedback gegeven en hun expertise gedeeld.

Achtergrond over marktbepaling

Marktbepaling is een instrument om de grenzen van de mededinging tussen ondernemingen in kaart te brengen. De bepaling van de relevante productmarkt en de relevante geografische markt moet dienen om de daadwerkelijke en mogelijke concurrenten in beeld te krijgen die tegenwicht kunnen bieden voor de zakelijke beslissingen van ondernemingen, zoals hun leveringsvoorwaarden. Uit dat oogpunt biedt de marktbepaling onder andere de mogelijkheid marktaandelen te berekenen, die interessante indicaties kunnen geven voor het inschatten van de marktmacht.

Marktbepaling geeft inzicht in de concurrerende omgeving waarin ondernemingen actief zijn, zowel op een bepaald moment als over een langere periode. Aangezien markten niet statisch zijn, moet deze analyse per geval worden herhaald om rekening te houden met veranderingen in productieprocessen, consumentenvoorkeuren en andere marktkenmerken zoals innovatiecycli, toeleveringsketens, de specifieke kenmerken van digitale markten en aanverwante bedrijfsmodellen, en de gemakkelijke toegang tot nieuwe leveranciers, of om te reageren op veranderingen in de regelgeving. Ook het geografische bereik van een markt moet geval per geval opnieuw worden beoordeeld, hetgeen ertoe kan leiden dat markten worden bepaald als lokaal dan wel mondiaal, afhankelijk van hoe zij in de praktijk werken, met name vanuit het oogpunt van consumenten en klanten.

De bekendmaking marktbepaling biedt houvast over de beginselen en goede praktijken wat betreft de vraag hoe de Commissie de concepten “relevante productmarkt” en “relevante geografische markt” toepast wanneer zij het EU-mededingingsrecht handhaaft.

Meer informatie

De specifieke webpagina van DG Concurrentie bevat i) alle bijdragen die belanghebbenden in het kader van de evaluatie hebben ingediend; ii) de resultaten van de raadpleging over het ontwerp van herziene bekendmaking; iii) het werkdocument van de diensten van de Commissie met de evaluatie; en iv) de ondersteunende studie die werd opgesteld voor de evaluatie.

Hier zijn vragen en antwoorden beschikbaar.

Bron : Europese Commissie, februari 2024.

​