Het tweede syntheserapport evalueert de voortgang van de uitvoering van het federaal klimaatbeleid

Op 22 december 2023 nam de federale regering akte van het tweede syntheserapport over de opvolging van de uitvoering van het federale klimaatbeleid (2021-2030), en dit voor de periode tussen juni 2022 en juni 2023. Het analyseert de impact van de verschillende federale maatregelen op de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, de socio-economische aspecten en de financiering.

In 2021 voerde de federale regering op voorstel van klimaatminister Zakia Khattabi een beleidscyclus in. Deze moet de betrokken ministers en administraties mobiliseren om de ontwikkeling, opvolging en evaluatie van de federale beleidslijnen en -maatregelen en het federale klimaatbeleid doeltreffend op te volgen.

In het kader van deze beleidscyclus werden 39 routekaarten opgesteld rond 10 prioritaire domeinen: fiscaliteit en financiën, energie, transport en mobiliteit, economie, overheidsgebouwen, werking van overheidsbedrijven, internationale samenwerking, klimaatgovernance, adaptatie en onderzoek. Deze routekaarten vormen de basis van de jaarlijkse beleidscyclus voor de operationalisering, evaluatie en bijsturing van het federale klimaatbeleid. Het syntheserapport, dat een compilatie is van de voortgangsverslagen, wordt openbaar gemaakt en aan het Parlement en de adviesorganen bezorgd.

Tweede syntheserapport

Dit tweede syntheserapport heeft betrekking op de tweede beleidscyclus, die loopt van juni 2022 tot juni 2023 en belicht in welke domeinen het beleid op schema ligt en waar nog extra inspanningen nodig zijn:

Op fiscaal vlak werden belangrijke stappen gezet om de fiscaliteit van de bedrijfswagens te hervormen, de terugbetaling van professionele diesel verder af te bouwen, de investeringsaftrek te hervormen, de accijnzen gedeeltelijk van elektriciteit naar gas te verschuiven, het verlaagde btw-tarief op zonnepanelen en warmtepompen te verlengen, en het verlaagde tarief voor sloop en heropbouw permanent in te voeren. Een vergaande vergroening van de fiscaliteit werd in juli 2023 uitgesteld.

Op het vlak van energie werd de eerste Belgische waterstofwet goedgekeurd, die een belangrijke rol speelt voor het vervoer van waterstof in de pijpleidingen binnen de Belgische energietransitie. Een andere wet werd goedgekeurd die de normen vastlegt voor het gebruik van hernieuwbare energie in brandstoffen voor de vervoersector. Daarnaast werden de werkzaamheden verdergezet om de capaciteit van offshore-windenergie in de Noordzee op te schalen. Zo werd er vooruitgang geboekt om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen enigszins te verminderen.

In een aantal routekaarten blijft de implementatie beneden de verwachtingen, meestal door een gebrek aan middelen en capaciteit. Door methodologische beperkingen is het niet duidelijk hoe bepaalde doelstellingen behaald kunnen worden aan het huidige tempo. Dit geldt in het bijzonder voor de energetische renovatie van federale overheidsgebouwen.

Impactanalyse

Hoewel er dus duidelijk vooruitgang wordt geboekt, blijkt uit een grondig onderbouwde maar nog onvolledige impactanalyse dat er een aanzienlijke versnelling nodig is om de bijkomende cumulatieve federale vermindering van 25 megaton CO₂-equivalent tegen 2030 te halen. Er is ook meer transparantie nodig over de financiering van de verschillende maatregelen. De verankering van de beleidscyclus in de wet over de organisatie van het federale klimaatbeleid is hierin alvast een belangrijke stap.

Op basis van het syntheserapport kan de regering binnen de 3 maanden beslissen om bepaalde maatregelen aan te scherpen en om nieuw beleid te ontwikkelen.