Welke roadmap leidt naar volledige vrijheid van Russische energie in Europa ?

Temps de lecture: 6 min | 07 mei 2025 à 04:00

De EU zal een einde maken aan haar afhankelijkheid van Russische energie door de invoer van Russisch gas en Russische olie stop te zetten en de Russische kernenergie geleidelijk af te bouwen, en tegelijkertijd te zorgen voor een stabiele energievoorziening en -prijzen in de hele Unie.

De REPowerEU-routekaart, die vandaag door de Europese Commissie is gepresenteerd, effent de weg om de volledige energieonafhankelijkheid van de EU van Rusland te waarborgen.

Deze pagina is vertaald via machinevertaling. Terug naar de oorspronkelijke taal.

Ondanks de aanzienlijke vooruitgang die is geboekt in het kader van het REPowerEU-plan en via sancties sinds de Russische invasie van Oekraïne, zag de EU in 2024 een opleving van de Russische gasinvoer. Er zijn dan ook meer gecoördineerde maatregelen nodig, aangezien de overmatige afhankelijkheid van de EU van de invoer van Russische energie een bedreiging vormt voor de veiligheid

De oorlog in Oekraïne heeft op brute wijze de risico's van chantage, economische dwang en prijsschokken blootgelegd. Met REPowerEU hebben we onze energievoorziening gediversifieerd en de voormalige afhankelijkheid van Europa van Russische fossiele brandstoffen drastisch verminderd. Het is nu tijd dat Europa zijn energiebanden met een onbetrouwbare leverancier volledig verbreekt. En energie die naar ons continent komt, mag niet betalen voor een aanvalsoorlog tegen Oekraïne. We zijn dit verschuldigd aan onze burgers, aan onze bedrijven en aan onze dappere Oekraïense vrienden.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie

Er zijn altijd goede redenen geweest om de energietransitie naar efficiënte en hernieuwbare energieoplossingen te versnellen. De inzet van energie als wapen door Poetin versterkt de noodzaak om de energietransitie te versnellen, de energievoorziening te diversifiëren en te wedden op onze eigen capaciteiten om een zekere energievoorziening en stabiele prijzen te waarborgen. Dit is van cruciaal belang voor ons industriële concurrentievermogen en voor het welzijn van onze burgers.
Teresa Ribera, uitvoerend vicevoorzitter voor een Schone, Rechtvaardige en Concurrerende Transitie

Vandaag toont de EU kracht en vastberadenheid. De boodschap aan Rusland is duidelijk: “Gij zult onze lidstaten niet meer chanteren. Euro's gaan niet meer in je oorlogskist. Uw gas zal worden verboden. Uw schaduwvloot zal worden stilgelegd.” Dit doen wij om onze veiligheid te waarborgen. Maar het is ook een belangrijke stap om energieonafhankelijk te worden. Het produceren van onze eigen schone betaalbare energie in plaats van het importeren van dure fossiele brandstoffen.
Dan Jørgensen, commissaris voor Energie en Huisvesting

Routekaart

De routekaart voorziet in een geleidelijke verwijdering van Russische olie, gas en kernenergie van de EU-markten, die op gecoördineerde en veilige wijze zal plaatsvinden naarmate we onze energietransitie bevorderen. De maatregelen zijn bedoeld om de continuïteit van de energievoorziening van de EU te waarborgen en tegelijkertijd de gevolgen voor de prijzen en markten te beperken.

Vanaf 2025 zal de wereldwijde LNG-voorziening naar verwachting snel groeien, terwijl de vraag naar gas zal afnemen. Met de volledige uitvoering van het kader voor de energietransitie en het actieplan voor betaalbare energie zal de EU tegen 2030 naar verwachting tot 100 miljard kubieke meter aardgas vervangen, wat neerkomt op een daling van de vraag met 40-50 miljard kubieke meter tegen 2027. Tegelijkertijd zal de LNG-capaciteit tegen 2028 naar verwachting met ongeveer 200 miljard kubieke meter toenemen, wat vijf keer meer is dan de huidige invoer van Russisch gas in de EU.

De routekaart van vandaag zal volgende maand worden gevolgd door wetgevingsvoorstellen van de Commissie.

Gecoördineerde en stapsgewijze uitfasering van de Russische energievoorziening

De Commissie zal met de lidstaten samenwerken om ervoor te zorgen dat de EU-brede uitfasering van de invoer van Russische energie geleidelijk verloopt en in de hele Unie goed wordt gecoördineerd. Zij zullen worden verzocht tegen het einde van dit jaar nationale plannen op te stellen waarin wordt uiteengezet hoe zij zullen bijdragen tot de geleidelijke afschaffing van de invoer van Russisch gas, kernenergie en olie.

Alle maatregelen zullen gepaard gaan met voortdurende inspanningen om onze energietransitie te versnellen en de energievoorziening te diversifiëren, onder meer via de bundeling van de gasvraag en een beter gebruik van de infrastructuur, om risico's voor de voorzieningszekerheid en de marktstabiliteit weg te nemen.

Wat gas betreft, zullen de komende voorstellen de transparantie, monitoring en traceerbaarheid van Russisch gas op de EU-markten verbeteren. Het is van cruciaal belang dat nieuwe contracten met leveranciers van Russisch gas (pijpleiding en LNG) worden voorkomen en dat bestaande spotcontracten tegen eind 2025 worden stopgezet. Deze maatregel zal ervoor zorgen dat de EU reeds tegen het einde van dit jaar de resterende Russische gasleveringen met een derde zal hebben verminderd. De Commissie zal verder voorstellen alle resterende invoer van Russisch gas tegen eind 2027 stop te zetten.

In het kader van de routekaart zal de Commissie ook nieuwe maatregelen voorstellen om de Russische schaduwvloot die olie vervoert, aan te pakken. Wat kernenergie betreft, zullen de voorstellen volgende maand maatregelen omvatten inzake de Russische invoer van verrijkt uranium, evenals beperkingen op nieuwe leveringscontracten die mede zijn ondertekend door het Voorzieningsagentschap van Euratom (ESA) voor uranium, verrijkt uranium en andere nucleaire materialen afkomstig uit Rusland. Er wordt ook een Europees initiatief voor radio-isotopenvallei overwogen om de voorziening van medische radio-isotopen in de EU veilig te stellen door meer eigen productie.

Achtergrond

De routekaart bouwt voort op de onmiddellijke reactie van de EU om de gevolgen van de illegale Russische invasie van Oekraïne aan te pakken, het REPowerEU-plan, dat in mei 2022 is ingevoerd. Het plan bezegelde de vastberadenheid van de EU om Russische energie af te bouwen en tegelijkertijd de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen en de energiebesparingen en energie-efficiëntie te verbeteren.

De tot dusver genomen maatregelen hebben de volumes ingevoerd Russisch gas teruggebracht van 150 miljard kubieke meter in 2021 tot 52 miljard kubieke meter in 2024 – waarbij het aandeel van de invoer van Russisch gas is gedaald van 45 % tot 19 %. Alle invoer van Russische steenkool is verboden door sancties; De olie-invoer is gekrompen van 27 % begin 2022 tot 3 % nu. Op nucleair gebied hebben de lidstaten die nog steeds door Rusland ontworpen VVER-reactoren gebruiken, vooruitgang geboekt bij het vervangen van Russische splijtstof door splijtstof van andere producenten.

Door de uitfasering van Russische energie zal het REPowerEU-stappenplan de veiligheidsrisico's waarmee de Unie wordt geconfronteerd, verminderen. Het zal ook bijdragen aan het economisch plan van het kompas voor concurrentievermogen, de “Clean Industrial Deal” en het actieplan voor betaalbare energie, waarin wordt benadrukt hoe een schoner en onafhankelijk energiesysteem de economie helpt stimuleren en tegelijkertijd een enorme bijdrage levert aan de Europese ambities om de economie koolstofvrij te maken.