Kwart van de Belgen werkt een of twee dagen van thuis uit

Temps de lecture: 7 min |13 octobre 2024 à 04:00

Werk-privé balans belangrijke reden om werkgever te verlaten voor bijna een op drie Belgen.

Het Amerikaans bedrijf Amazon schaft thuiswerk af vanaf 2025. Hoe kijken Belgische werkgevers en werknemers naar thuiswerk en kan je het zomaar eenzijdig afschaffen? Hr dienstverlener SD Worx adviseert werkgevers bij hun telewerkbeleid en ziet in België een diversiteit aan mogelijkheden. Door jaarlijks een werknemersonderzoek te houden bij 1.000 Belgen houdt het de vinger aan de pols om te weten wat er leeft bij werknemers; anderzijds bevraagt het elk jaar ook 300 Belgische werkgevers over hun prioriteiten.

Katleen Jacobs, Business Manager Legal Consultancy van SD Worx: “Bij telewerk geldt geen "one size fits all" en al zeker geen "one size fits forever": regelmatige evaluatie, een kritische blik en eventueel bijsturingen zijn bij elke arbeidsorganisatie zeker nodig. Daarom kan dit de ene en dan weer de andere kant opkantelen. Het is zelden dat een bedrijf het helemaal naar de andere kant laat doorslaan. Heel wat werkgevers zoeken naar een evenwicht tussen op kantoor en thuis. Enerzijds zijn er de organisatorische noden van teamwerk en anderzijds een menselijke nood van medewerkers aan een goede werk-privé balans. Telewerk heeft zich op dat vlak ondertussen bewezen.”
“Werkgevers doen er goed aan om regelmatig de vinger aan de pols te houden. Als het teamwerk niet loopt zoals het moet, is het normaal dat een werkgever gemaakte afspraken in vraag stelt. Idealiter gaat de werkgever in overleg met werknemers om al dan niet aanpassingen door te voeren waar nodig.”

Telewerk is here… to stay?

Op basis van jaarlijks onderzoek bij 1.000 werkende Belgen weten we dat in 2024 een kwart van de Belgen (26,4%) een of twee dagen van thuis werkt. In 2022 was dit 13,8% of een op zeven. Ongeveer een op tien Belgen werkt 3 of 4 dagen per week van thuis uit. Dit aandeel wijzigde de laatste twee jaar niet.

Gemiddeld werken de Belgen in 2024 één dag van thuis uit (zowel mannen als vrouwen), al is het afhankelijk van veel factoren, zoals individuele voorkeur, gezinssituatie en werksituatie. Zo zien we dat het gemiddelde op 1,5 ligt voor de jobs die analyisch/technisch van aard zijn. Het is afhankelijk van de sector: het is hoger dan gemiddeld in 'mining, bij nutsbedrijven, in ICT, in Finance, immo en in administratieve diensten. Het is lager dan gemiddeld in bouw, retail, horeca, healthcare en non-profit, in onderwijs (privésector), arts & entertainment. Het gemiddelde daalt met leeftijd en stijgt met aantal kinderen (tot 3). Er zijn in België ook regionale verschillen in thuiswerk (link naar Belgen willen maximaal een half uur woon-werkverkeer | SD Worx)

De vraag naar telewerk vanuit werknemers is reëel: gemiddeld wil de Belg tussen de 1,5 en 2 dagen van thuis uit werken, terwijl het effectieve thuiswerk gemiddelde vandaag op 1 dag per week ligt. Er zijn verschillen per sector. Zo wordt er het meest thuisgewerkt in de immosector, waar medewerkers zeer mobiel en flexibel zijn door de vele plaatsbezoeken. In de retail of wholesale, zoals bij Amazon, het minst.

Katleen Jacobs: “Dat het bij een bedrijf in de retail of logistiek zoals Amazon nu meer richting de werkplek evolueert, verwondert me niet, want elke sector stelt andere eisen. Stel: je bent een planner in een distributiecenter. Is er één vrachtwagen te laat, dan heeft dit mogelijks gevolgen voor de ganse planning en moet er snel kunnen worden ingegrepen. Fysieke aanwezigheid is meer aangewezen, zeker als alle software ter plekke draait.”

Werk-privé balans belangrijke reden om werkgever te verlaten voor bijna een op drie Belgen

Bij Belgische werknemers is de ‘werk-privé balans’ een van de belangrijkste redenen om de werkgever te verlaten:

Bijna een op drie nl. 29% zet ‘werk-privé balans’ in de top drie redenen om de werkgever te verlaten; dat is evenveel als er mensen die ‘salaris’ in de top drie plaatsen. Enkel ‘werksfeer (de collega’s, gebrek aan leiderschap)’ wordt nog iets meer aangeduid: nl. 33% van de werkende Belgen plaatst deze reden in zijn top drie.

Meer specifiek heeft zelfs één op tien Belgen (11%) ‘ontevredenheid met gebrek aan flexibiliteit zoals telewerk’ zeer specifiek in zijn top drie om de werkgever te verlaten.

Kwart Belgische werkgevers plaatst ‘Flexibel werken’ bij de top 5 meest urgente uitdagingen

Uit het werkgeversonderzoek bij SD Worx blijkt dat het vinden van een goed evenwicht tot de prioriteiten behoort van Belgische werkgevers.

“Op onze huidige arbeidsmarkt maakt telewerk bijna een onlosmakelijk deel uit van het verloningspakket en dat zien we niet snel veranderen. Er is immers een schaarste op de arbeidsmarkt. Aanwerven van personeel is een topprioriteit. Kandidaten verwachten flexibiliteit. Als werkgever biedt telewerk ook de mogelijkheid om een breder kandidaten publiek aan te spreken. Voor werknemers die al langer in dienst zijn, is de afwisseling tussen thuis en kantoor vaak de normale gang van zaken, met productiviteitswinst. Dat zie ik de meeste werkgevers niet compleet terugschroeven”, analyseert Katleen Jacobs.

“Ze willen immers geen personeel verliezen. Hybride werkvormen zijn helemaal ingeburgerd, maar het zoeken naar het juiste evenwicht in flexibiliteit blijft een grote uitdaging voor heel wat werkgevers.”

De mate waarin flexibel en hybride werken deels op kantoor deels thuis wenselijk is, is immers afhankelijk van heel wat factoren. Argumenten pro en contra:

27% van de Belgische werkgevers plaatst ‘Flexibel werken (flexibele werktijden, telewerken, hybride werken, …)’ bij de top 5 meest urgente uitdagingen.
Enkel ‘Aanwerving en selectie van personeel’ en ‘Welzijn van medewerkers (fysiek, mentaal en emotioneel)’ worden nog meer aangeduid (door resp. 40% en 35% van de Belgische werkgevers) als urgente uitdagingen.

De economische realiteit: op bepaalde piekmomenten kan een fysieke aanwezigheid meer vereist zijn dan op andere momenten. Ook wanneer nieuwe collega's aan boord komen is het vaak wenselijk dat het team meer samen op kantoor werkt;
De aard van het beestje: sommige mensen hebben nood aan de verplaatsing en het dagelijks contact met collega's;
De aard van de onderneming en de activiteit. Sommige activiteiten lenen zich niet tot thuiswerk (bv. de bouw) of in mindere mate tot thuiswerk. Denk dan bijvoorbeeld aan een planner in een distributiecenter. Is er één vrachtwagen te laat, dan heeft dit mogelijks gevolgen voor de ganse planning en moet er snel kunnen worden ingegrepen. Fysieke aanwezigheid is meer aangewezen.
De digitale en technologische maturiteit van een onderneming. Er moeten voldoende middelen voorhanden zijn zodat thuiswerk even efficiënt kan gebeuren als op kantoor.
De cultuur binnen een onderneming, de mate van autonomie en vertrouwen die aan mensen wordt gegeven, het inzetten op verbondenheid en connectie met collega's, … Zo zijn er ondernemingen waar werknemers 5 dagen per week kunnen thuiswerken, en verbondenheid niet enkel wordt gezocht in fysiek samenzitten.

Structureel telewerk kan je niet eenzijdig afschaffen

“Juridisch is het in België helemaal niet mogelijk om als werkgever eenzijdig de afspraken op te zeggen, als het gaat om structureel thuiswerk. Werkgevers maken concrete afspraken rond wat kan en niet kan binnen de onderneming of het team. Deze worden dan geformaliseerd in een policy (dit is geen verplichting) en in een bijlage bij de arbeidsovereenkomst (verplicht bij structureel telewerk)”, schetst SD Worx het juridische kader.

Vaak wordt het algemeen kader op ondernemingsvlak uitgewerkt en worden meer concrete afspraken binnen een team gemaakt die dan weerslag vinden in de bijlage.

Over de internationale werkgeversbevraging

Ook de werkgevers werden in februari 2024 bevraagd in 18 Europese landen: Oostenrijk, België, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland, Italië, Ierland, Kroatië, Nederland, Noorwegen, Polen, Roemenië, Servië, Slovenië, Spanje, het VK en Zweden. In totaal werden 5.118 bedrijven ondervraagd, waaronder 300 Belgische werkgevers. De resultaten zijn gewogen voor bedrijfsgrootte en sector. De wegingen voor België zijn nergens hoger dan 1,21 en garanderen een betrouwbare weergave van de arbeidsmarkt.