Modernisering van betalingsdiensten en openstelling van financiëledienstengegevens

Temps de lecture: 6 min |1 juli 2023 à 07:27

Nieuwe kansen voor consumenten en bedrijven ! De Europese Commissie heeft op 28 juni 2023 voorstellen gedaan om betalingen en de financiële sector als geheel het digitale tijdperk binnen te loodsen. De nieuwe regels van vandaag zullen de consumentenbescherming en de concurrentie op het gebied van elektronische betalingen verder verbeteren en consumenten in staat stellen hun gegevens op een veilige manier te delen, zodat zij een breder scala aan betere en goedkopere financiële producten en diensten kunnen krijgen. In deze voorstellen staan consumentenbelangen, concurrentie, veiligheid en vertrouwen centraal.

De markt voor betalingsdiensten is de afgelopen jaren aanzienlijk veranderd. De elektronische betalingen in de EU zijn voortdurend toegenomen tot een waarde van €240 biljoen in 2021 (tegenover €184,2 biljoen in 2017). Deze trend is door de COVID-19-pandemie versneld. Dankzij digitale technologieën zijn nieuwe aanbieders op de markt gekomen die met name “open bankdiensten” aanbieden – waarbij financiële gegevens veilig worden gedeeld tussen banken en financiëletechnologiebedrijven (“fintechs”). Er zijn ook geavanceerdere vormen van fraude ontstaan, waardoor consumenten risico lopen en het vertrouwen wordt aangetast.

In reactie op deze ontwikkelingen heeft het pakket van vandaag tot doel ervoor te zorgen dat de financiële sector van de EU geschikt is voor het beoogde doel en zich kan aanpassen aan de huidige digitale transformatie en de risico's en kansen die deze met name voor consumenten meebrengt.

Daarom heeft de Commissie vandaag twee reeksen maatregelen voorgesteld.

Herziening van de richtlijn betalingsdiensten

Het voorstel van vandaag zal de huidige richtlijn betalingsdiensten (PSD2) wijzigen en moderniseren (die wordt dan PSD3) en omvat daarnaast een verordening betalingsdiensten (PSR). Het gaat om een pakket maatregelen dat:

betalingsfraude bestrijdt en beperkt door betalingsdienstaanbieders in staat te stellen fraudegerelateerde informatie onderling te delen, het bewustzijn van de consument te vergroten, de regels inzake cliëntauthenticatie aan te scherpen, de terugbetalingsrechten van consumenten die het slachtoffer van fraude zijn uit te breiden en een systeem voor controle op de overeenstemming van het IBAN-nummer van begunstigden met hun rekeningnaam voor alle overmakingen verplicht te stellen;
de rechten van consumenten verbetert, bijvoorbeeld in gevallen waarin hun tegoeden tijdelijk worden geblokkeerd, de transparantie van hun rekeningoverzichten verbetert en transparantere informatie verstrekt over de kosten van geldautomaten;
verder werkt aan de totstandbrenging van een gelijk speelveld tussen banken en niet-banken, met name door niet-bancaire betalingsdienstaanbieders toegang te verlenen tot alle betalingssystemen in de EU, met passende waarborgen, en door de rechten van die aanbieders op een bankrekening te waarborgen
de werking van open banking verbetert door de resterende belemmeringen voor het aanbieden van openbankingdiensten weg te nemen en de zeggenschap van klanten over hun betalingsgegevens te verbeteren, zodat nieuwe innovatieve diensten op de markt kunnen komen;
de beschikbaarheid van contant geld in winkels en via geldautomaten verbetert door detailhandelaren toe te staan cashdiensten aan klanten te verlenen zonder dat daarvoor een aankoop vereist is, en door de regels voor onafhankelijke exploitanten van geldautomaten te verduidelijke;
de harmonisatie en handhaving versterkt door de meeste regels voor betalingen op te nemen in een rechtstreeks toepasselijke verordening en door de bepalingen inzake uitvoering en sancties aan te scherpen.

Dit voorstel zorgt ervoor dat consumenten veilig elektronische betalingen en transacties in de EU kunnen blijven verrichten, zowel binnenlandse als grensoverschrijdende, in euro en andere valuta's. Dit voorstel beschermt de rechten van consumenten en moet ook zorgen voor een ruimere keuze aan betalingsdienstaanbieders op de markt.

Wetgevingsvoorstel voor een kader voor toegang tot financiële gegevens

Dit voorstel stelt duidelijke rechten en verplichtingen vast voor het delen van klantgegevens in de financiële sector buiten betaalrekeningen, namelijk:

de mogelijkheid, maar geen verplichting voor klanten om hun gegevens te delen met gegevensgebruikers (bv. financiële instellingen of fintechbedrijven) in een beveiligd machineleesbaar formaat om nieuwe, goedkopere en betere gegevensgestuurde financiële en informatieproducten en -diensten te ontvangen (zoals instrumenten voor het vergelijken van financiële producten, gepersonaliseerd online advies);
verplichting voor houders van klantgegevens (bv. financiële instellingen) om deze gegevens beschikbaar te stellen aan gegevensgebruikers (bv. andere financiële instellingen of fintechbedrijven); hiervoor moeten zij de nodige technische infrastructuur opzetten en is toestemming van de klant vereist;
volledige zeggenschap voor klanten over wie toegang heeft tot hun gegevens en met welk doel om het vertrouwen in het delen van gegevens te vergroten; dit wordt gefaciliteerd door de verplichting om te zorgen voor speciale toestemmingsdashboards en versterkte bescherming van de persoonsgegevens van klanten in overeenstemming met de algemene verordening gegevensbescherming (AVG);
standaardisering van klantgegevens en de vereiste technische interfaces als onderdeel van regelingen voor het delen van financiële gegevens, waarvan zowel gegevenshouders als gegevensgebruikers lid moeten worden;
duidelijke aansprakelijkheidsregelingen voor gegevensinbreuken en geschillenbeslechtingsmechanismen als onderdeel van regelingen voor het delen van financiële gegevens, zodat aansprakelijkheidsrisico's voor gegevenshouders geen ontmoedigend effect hebben om gegevens beschikbaar te stellen;
extra stimulansen voor gegevenshouders om hoogwaardige interfaces voor gegevensgebruikers op te zetten door middel van een redelijke vergoeding door gegevensgebruikers in overeenstemming met de algemene beginselen inzake het delen van gegevens tussen bedrijven (B2B) zoals vastgelegd in het voorstel voor de dataverordening (en kleinere bedrijven zullen alleen een vergoeding tegen kostprijs moeten betalen).

In de praktijk zal dit voorstel leiden tot meer innovatieve financiële producten en diensten voor gebruikers en zal het de concurrentie in de financiële sector stimuleren. Klanten zullen bijvoorbeeld profiteren van beter beheer en advies op het gebied van persoonlijke financiën. Voorheen omslachtige procedures zoals vergelijkingsdiensten of overstappen op een nieuw product zullen vlotter en goedkoper worden. Een voorbeeld hiervan is de geautomatiseerde verwerking van hypotheekaanvragen. Ook kleine en middelgrote bedrijven zouden toegang kunnen krijgen tot een breder scala aan financiële diensten en producten, zoals gunstigere leningen omdat hun kredietwaardigheidsgegevens gemakkelijker toegankelijk zijn.

Volgende stappen

Met dit voorstel wordt een belangrijke toezegging in de strategie voor retailbetalingen van de Commissie van 2020 nagekomen door ervoor te zorgen dat de regels die van toepassing zijn op de sector retailbetalingen in de EU geschikt blijven voor het beoogde doel, rekening houdend met de marktontwikkelingen, en door de ontwikkeling van instantbetalingen in de EU te bevorderen. Op dat gebied vormt het een aanvulling op het voorstel van de Commissie van 2022 voor een verordening om instantbetalingen in euro beschikbaar te stellen voor alle burgers en bedrijven die een bankrekening hebben in de EU en in EER-landen.

Tegelijkertijd draagt het voorstel inzake toegang tot financiële gegevens bij tot het nakomen van de in de strategie voor het digitale geldwezen van 2020 gedane toezegging om een Europese ruimte voor financiële data tot stand te brengen. In het algemeen past dit initiatief voor de financiële sector in de bredere Europese datastrategie en bouwt het voort op de kernbeginselen voor gegevenstoegang en -verwerking die zijn uiteengezet in de bijbehorende initiatieven, zoals de datagovernanceverordening, de digitalemarktenverordening en het voorstel voor de dataverordening.