Nieuw vennootschapsrecht: belangrijke impact op de overdracht van familiebedrijven

Het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (hierna: “WVV”) treedt in werking vanaf 1 mei 2019. Het WVV biedt meer flexibiliteit bij de organisatie en uitvoering van de overdracht van familiebedrijven. Hierna lichten we de belangrijkste punten toe.

OP HET VLAK VAN DE CONTROLE VAN FAMILIEBEDRIJVEN

Vaak wil de overdrager van het bedrijf de aandelen ervan overdragen aan de volgende generatie, maar zelf nog controle en/of inkomsten behouden. Het nieuwe vennootschapsrecht biedt hierbij een aantal bijkomende mogelijkheden:

- Aandelen schenken met voorbehoud van vruchtgebruik

Bij de schenking van aandelen met voorbehoud van vruchtgebruik was het in het verleden niet altijd even duidelijk wie na de schenking de stemrechten mocht uitoefenen, met name wanneer dit niet statutair geregeld was. In het nieuwe WVV oefent de schenker-vruchtgebruiker voortaan alle aan de aandelen verbonden stemrechten uit en dit voor de BV, de CV en de NV. De wetgever laat wel de vrijheid om dit in de statuten, in een testament of in een overeenkomst anders te regelen.

Allicht nog belangrijker voor de vermogensplanning is dat voortaan de mogelijkheid wordt gecreëerd om meervoudig stemrecht aan bepaalde aandelen toe te kennen en ook de winstverdeling te wijzigen. Hierdoor kan de overdrager van het bedrijf een groot deel van de ‘gewone’ aandelen in volle eigendom schenken, maar zichzelf toch een beperkt aandelenpakket voorbehouden waaraan wel de meerderheid van de stemrechten en een belangrijk deel van de inkomsten uit aandelen verbonden blijven. De meerderheid van de aandelen belandt zodoende bij de volgende generatie, terwijl de ouders dankzij een minderheidspakket toch controle blijven uitoefenen en over dividendinkomsten blijven beschikken.

- Schenken via een maatschap

Een maatschap is essentieel een overeenkomst tussen twee of meer personen, die zich ertoe verbinden om een inbreng in gemeenschap te brengen, met de intentie om het vermogensvoordeel dat hieruit voortvloeit onder elkaar te delen. In principe bezit de maatschap geen rechtspersoonlijkheid, tenzij vennoten anders beslissen. In dat laatste geval neemt de maatschap de vorm aan van een vennootschap onder firma of van een commanditaire vennootschap.

In een familiale context wordt de maatschap vaak aangewend om het familievermogen te beheren en te controleren en waarbij aandelen van de maatschap worden geschonken aan de volgende generatie, maar waarbij één of beide ouders als statutair onafzetbare zaakvoerder(s) verder het beleid van de maatschap bepalen.

In het nieuwe WVV verandert er relatief weinig, maar worden er toch enkele nieuwe mogelijkheden voorzien:

• zo kan een vennoot terugtreden uit de maatschap of kan een vennoot om een specifieke reden door een bepaalde meerderheid van andere vennoten worden buiten gestemd, zonder dat dit telkens tot een ontbinding van de maatschap moet leiden;
• een gedeeltelijke gerechtelijke ontbinding wordt mogelijk in geval van een “wanprestatie” van een vennoot;
• bij het overlijden van een vennoot kan de maatschap worden voortgezet, hetzij met zijn erfgenamen of legatarissen, hetzij alleen door de andere vennoten.

Een minpunt is dat de maatschap voortaan als een “onderneming” wordt aangemerkt en een jaarrekening moet opstellen en zich verplicht dient in te schrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen. Ook de registratie in het UBO-register voor de vennoten is binnenkort verplicht. Door al deze formaliteiten gaat het discreet karakter van de maatschap enigszins verloren.

- Schenken via een private stichting

Bij het schenken via een Belgische stichting is nieuw dat een stichting voortaan niet langer 3 bestuurders nodig heeft, maar slechts 1 bestuurder (analoog aan een Nederlandse Stichting Administratiekantoor). Dit verbetert zeker de bruikbaarheid van de stichting als middel voor estate planning.

►Ander interessant artikel: De BVBA wordt de BV - niet noodzakelijk een ‘besloten’ vennootschap!

OP HET VLAK VAN DE GUNSTREGELING VOOR SCHENKINGEN EN VERERVING VAN FAMILIEBEDRIJVEN

In Vlaanderen kunnen de aandelen van een familiale vennootschap onder bepaalde voorwaarden zonder schenkbelasting worden geschonken. Ook is er een verlaagd tarief in de erfbelasting bij een overlijden van de aandeelhouder(s), waarbij dezelfde voorwaarden gelden.

Een Vlaams decreet van 21 december 2018 heeft reeds een aantal wijzigingen aan de voorwaarden van de gunstregelingen voor familiale vennootschappen doorgevoerd. Het nieuwe WVV biedt ook op dit vlak een aantal bijkomende wijzigingen:

- Voorwaarde - Participatievoorwaarde gelinkt aan aandelenbezit versus stemrechten

Onder het huidig regime dient de schenker of erflater op het moment van de overdracht de zeggenschap te hebben in de vennootschap door het bezit van de meerderheid van de aandelen. Nieuw is voortaan dat het WVV voorziet dat meerdere stemmen aan één aandeel kunnen gekoppeld worden. De participatievoorwaarde wordt daarom niet langer gelinkt aan het aandelenbezit maar wel aan de aandelen die in volle eigendom toebehoren aan de schenker of erflater, en die ten minste 50% van de stemrechten in de vennootschap vertegenwoordigen. Deze laatste voorwaarde is eveneens vervuld indien de aandelen van de vennootschap die op het ogenblik van de schenking in volle eigendom toebehoren aan de schenker of de erflater minstens 30% van de stemrechten in de vennootschap vertegenwoordigen en samen met één of twee andere aandeelhouders, respectievelijk 70% of 90%.

- Voorwaarde - Behoud van kapitaal versus eigen vermogen

Een van de andere voorwaarden van de fiscale gunstregeling is dat het kapitaal van de geschonken of vererfde vennootschap gedurende drie jaar niet mag dalen door uitkeringen of terugbetalingen. Voor kapitaalvennootschappen - zoals de naamloze vennootschap (NV) - blijft deze voorwaarde ongewijzigd. Voor de besloten vennootschap (BV, de vroegere BVBA) en voor de coöperatieve vennootschap (“CV”) wijzigt wel een en ander. Bij deze vennootschapsvormen wordt het begrip “kapitaal” immers formeel afgeschaft. Nu wordt voorzien dat hun eigen vermogen gedurende drie jaar niet door uitkeringen of terugbetalingen mag dalen onder het bedrag van de inbrengen op het moment van de schenking of het overlijden.

Volg op 23 mei 2019 van 12 uur tot 14 uur het online seminar Fusies, splitsingen en andere herstructureringen onder het WVV: evolutie, geen revolutie met Robin MESSIAEN

Geschreven door Geert DE NEEF - Patrick DELLA FAILLE - Anja VAN DE VELDE, Lydian, www.lydian.be

Bron: Lexalert