Schenken: hoe gaat dat ook alweer?

Er zijn verschillende methodes om te schenken. Zo kan een schenking voor een notaris plaatsvinden, waarbij de schenking wordt vastgelegd in een notariële akte. Een notariële schenking biedt als voordeel dat de schenking duidelijk te bewijzen is en dat u bepaalde voorwaarden expliciet kan verbinden aan de schenking (bijvoorbeeld dat u als schenker het vruchtgebruik voorbehoudt).

Let op! U kunt niet zelf voor notaris spelen en op eigen houtje een schenkingsakte opstellen en ondertekenen. Een schenkingsakte moet steeds notarieel worden verleden. Een onderhandse schenkingsakte is daarom altijd nietig!

Dat betekent natuurlijk niet dat u altijd langs de notaris moet passeren indien u een schenking wenst te doen. Schrijft u een geldsom over naar uw kind (‘bankgift’), of geeft u aan uw nicht een collectie gouden munten (‘handgift’), dan bent u uiteraard niet verplicht om een schenkingsakte op te laten stellen door een notaris. Hetzelfde geldt indien u bijvoorbeeld een betaling uitvoert voor uw zoon of indien u uw rekening-courant credit bij uw vennootschap op naam laat plaatsen van uw dochter.

Om dergelijke schenkingen te kunnen bewijzen, of om bepaalde voorwaarden daaraan te koppelen, kan het wel nuttig zijn om de schenking toch op te nemen in een notariële schenkingsakte. Als alternatief zou u na de schenking ook een bewijsdocument kunnen opstellen samen met de begunstigde waarin u bevestigt dat de schenking heeft plaatsgevonden (een zogenaamde ‘pacte adjoint’).

Let op! In sommige gevallen zal een schenking altijd voor een notaris moeten gebeuren. Dat is het geval bij onroerend goed. Wat aandelen op naam betreft wordt ook aangenomen dat deze enkel notarieel geschonken kunnen worden. Wenst u als schenker het vruchtgebruik voor te behouden, dan zal dit enkel mogelijk zijn indien deze voorwaarde in een notariële schenkingsakte wordt opgenomen.

Wordt elke schenking aan schenkbelasting onderworpen?

Schenkbelasting is een ‘registratiebelasting’. Dat betekent dat de belasting verschuldigd is wanneer een akte wordt geregistreerd waaruit een schenking blijkt.

Notariële schenkingsakten worden automatisch geregistreerd en zullen in principe altijd aanleiding geven tot de heffing van schenkbelasting.

Het tarief voor een schenking van roerende goederen bedraagt 3% in rechte lijn en tussen partners, of 7% bij schenkingen tussen andere personen.

Niet-notariële schenkingen, zoals handgiften of bankgiften, zullen geen aanleiding geven tot de heffing van schenkbelasting omdat er in deze gevallen geen akte wordt geregistreerd. Zelfs indien men na het stellen van een bank- of handgift toch een bewijsdocument zou opstellen, is er geen verplichting om dit document te registreren. Gaat u vrijwillig over tot het registeren van het bewijsdocument, dan zal dit wel aanleiding geven tot de heffing van schenkbelasting.

Waarom zou u een schenking vrijwillig laten registreren?

Waarom zou u vrijwillig overgaan tot het registreren van een hand- of bankgift indien dat tot gevolg heeft dat u schenkbelasting moet betalen? Dat heeft te maken met de zogenaamde ‘verdachte periode’ van drie jaar die van toepassing is in de erfbelasting.

Indien een schenker overlijdt binnen de drie jaar na de schenking, dan zal die schenking als een legaat worden beschouwd. Gevolg hiervan is dat de begiftigde van die schenking plots erfbelasting dient te betalen op de schenking. Dit principe geldt echter niet indien de schenking voor het overlijden aan schenkbelasting werd onderworpen. Een schenking die aan schenkbelasting werd onderworpen kan met andere woorden niet meer aan erfbelasting worden onderworpen.

De progressieve tarieven in de erfbelasting (tot 55%) zijn opmerkelijk hoger dan de vlakke tarieven in de schenkbelasting (3/7%). Wanneer een schenker na de schenking kampt met ernstige gezondheidsproblemen en een overlijden onvermijdelijk lijkt, kan het raadzaam zijn om de schenking alsnog te laten registreren. Zo wordt de schenking aan schenkbelasting onderworpen en kan er later geen erfbelasting meer van toepassing zijn indien de schenker inderdaad zou overlijden binnen een periode van drie jaar.

Hoe kunt u een schenking zelf laten registeren?

Vroeger was men aangewezen op een lokaal kantoor Rechtszekerheid om een bewijsdocument (‘pacte adjoint’) te registreren. Tijdens de coronacrisis waren verscheidene registratiekantoren echter gedurende een lange tijd gesloten wat de noodzaak voor een online tool aanzienlijk verhoogde.

Sinds 1 mei 2022 kan u bewijsdocumenten van een roerende schenking voortaan ook online opladen via MyMinFin. U kunt de registratie dus via uw computer aanvragen. Een andere persoon kan dit ook in uw naam doen. Meer informatie hiervoer vindt u op de website van de FOD Financiën: https://financien.belgium.be/nl/particulieren/gezin/schenkingen/registratie#q1

Het blijft natuurlijk nog steeds mogelijk om het te registreren document fysiek aan te bieden, of via de post te verzenden naar het kantoor Rechtszekerheid.

Zal de schenking die ik laat registreren automatisch leiden tot de heffing van schenkbelasting?

Om tot de heffing van schenkbelasting te leiden, moeten er bepaalde cruciale gegevens vermeld worden in het document dat u wenst te registreren. Zonder deze gegevens kan er immers geen schenkbelasting worden geheven.

Essentiële gegevens zijn bijvoorbeeld:

• Datum van de schenking
• De naam van schenker en begiftigde
• De woonplaats van schenker en begiftigde gedurende de voorbije vijf jaar
• Handtekening van schenker en begiftigde
• De aanvaarding van de schenking door de begiftigde
• Beschrijving en waardering van het geschonken goed

Indien u twijfelt of de registratie van uw document wel zal leiden tot de heffing van schenkbelasting, doet u er goed aan om voorafgaandelijk advies in te winnen en zo nodig enkele aanpassingen te doen.

Is er nog een risico op erfbelasting indien ik de schenking oplaadt via MyMinFin?

Zelfs wanneer uw document alle essentiële gegevens bevat om tot de heffing van schenkbelasting te leiden, bent u nog niet onmiddellijk bevrijd van erfbelasting! Indien men een roerende schenking oplaadt buiten de kantooruren van het kantoor Rechtszekerheid, zal de eigenlijke registratie van de schenking slechts uitwerking krijgen bij het eerstvolgende moment waarop het kantoor Rechtszekerheid geopend is (i.e. de volgende werkdag).

Een registratie via MyMinFin biedt dus nog geen 100% zekerheid voor wie in extremis nog snel een roerende schenking wil laten registreren na de kantooruren van het kantoor Rechtszekerheid (’s avonds of tijdens het weekend). In dat geval is het mogelijk dat de schenker alsnog overlijdt alvorens de eigenlijke registratie plaatsvindt. De schenking zal dan toch nog aan erfbelasting onderworpen zijn.

Indien de timing echt cruciaal is, kan men het bewijsdocument voor de zekerheid beter laten “neerleggen onder de minuten van een notaris”. In dat geval zal men wel een notaris moeten vinden die bereid is om dit in het weekend of ’s avonds te doen.

TEAM PRIVATE kan u begeleiden met uw successieplanning en kan u helpen met al uw vragen omtrent schenkingen en schenkblasting. Eveneens staan wij cliënten bij indien er een geschil zou ontstaan met de fiscale administratie op vlak van schenkbelasting.

Heeft u nog vragen over schenkingen, schenkbelasting of successieplanning in het algemeen? Aarzel dan niet om contact op te nemen met onze expert ter zake Mr. Dimitri Van Becelaere (dimitri.vanbecelaere@tuerlinckx.eu